UNIVERSIDAD DE MADRID FACULTAD DE DERECHO TESIS DOCTORAL MEMORIA PARA OPTAR AL GRADO DE DOCTOR PRESENTADA POR Mario Mendoza Valcárcel Madrid, 2015 © Mario Mendoza Valcárcel, 1954 Los tribunales del trabajo en Bolivia L O S t H l B U I A L S S D S L X R A B A J T O B R B O L I V I A v-i . ■ooooo— 0 , / ; ' ' :yS\ BIBLIÜ7ECA CE OEAECHO n s I S PRESENT ADA PW EL LICBNCIADO BOLIVIANO MARIO MENDOZA VALOASCBL PARA OPTAR AL TITDLO DE DOCTOR BN DEREOHO. ~ O O 0 OP— M m dria, 1 9 5 3 -1 9 5 4 A ml# pmdre#, Mi proAmda g ra tita d a Da. MTOSHIO PffiSZ B09IJA. qaa, oaao maaatro y ooao d lrao to r,h a ha oho poaibla eat# modaato tra b a ja . Igaalaanta a la Biraoolda Ge- meral da Ralaeionaa C altare laa , par la baoa qae ma ha caneadldo para aata objata. I N D I C S FHQLOGC pmg. I IHTRCaroOOICai - la LEQISLAeiCm BOLlTtAHA, O A Pim o ! • - Amtaoadm&t##: 1 £ 1 SBtado a n te l o s o o n f l io to a aoolm lea " 1 2 «- Raaafla de a n te o e d e n te e h ia td r io o a ** 5 CAFITOXO I I . - La L a a la la o id a s o o la l v la a n ta * 3 «- £1 rdgim en d e l t r a b a j o en l a C o n s t i ta - o l 6n P a l l t i o a " 12 4 - £1 Cddigo d e l M rabajo " 15 5 . - O traa d le p es lo lcm e a l e ^ ^ e a " 17 CAFITCLO I I I . - OrganiaMOB TttteÜ area de l e a d areeh o a d R i k a t a ja d or : 6 . - S I I d B ia ta r lo d a l T ra b a jo ** 20 7 . - Loa In a p e o to ra a d e l t r a b a jo ** 25 8 . - Sdnol& i p ro ta o to r a da lo a S ln d lo a to a ** 30 K otaa b lb l lo g r d f le a s d@ l a In tro d a o c ld n ** 35 PRIMERA PARTS - LOS COmjCTOa DSL THâ SAJO. CAPITULO I . - C e n f l le to a In d lv ld g a le a y Ooleo- t lv o a i 9 *- Stt d ie t ln o ld n an l a A e o tr in a ** 37 1 0 .- O onflictC B o o leG tiv o a da daraoho y da I n ta r a s e a " 39 1 1 .- L a g la la o ld n eoaparada » 42 12 . - F a fa ra n c la a a l a la g le l a o ld n b o l i r l a n a " 45 CAPITOLO I I , - S aoaa idad da on P ro o a d la la a to d a l Trabay y -a r o s g ïg n ----------------------------- 1 3 *- Ib n d aaan to a da ea a z ia t a n o ia " 49 1 4 . - 9a n a ta r a le z a j a r f d l e a * % 1 5 . - Saa e a ra o te re o p e c o l ia ra e " 52 16 •- P rlno ip ioo d e l prooeso d e l tre b a jo 17#- La oonolllao l& i a) an l a d o c trtn a b) an a l daraoho ooaparado o) an l a leg ls lao lA n p oaltlT a Notas b lb llo g rd f lo a s da l a Prim era P a rta SSamSDA PARTE - ORGANOS JÜDIOIALKa DSL TRABAJO. CAPITULO I . - La J a r ia d lo o ifa L aboralt 1 8 #- 81 bay naoesldad da ana ja r la d lo o ld n aapa- c l a l d a l tra b a jo 1 9#- 31ataaas da ja r ia d io o l^ i lab o ra l an l a doo- t r ln a a) In te rren o ld n ad n d n ia tra tiv a o jn d io ia l b) T rlbnnales unlparsonalaa o p la r ip a ra o - aa la a o) La rap raaan tao idn ob raro -pa trona l d) C las iflo ao id n 2 0 .- Los T ribunal as del tra b a jo an a l Daraoho ooaparado pg# 56 a ) Pranola b) Sspafüai I - Antaoadantaa II - I s K ag la tra ta ra da l Trabajo o) I t a l i a di Alanania e) Pnsla f ; In g la te rx ^ g) Sstados V n ldos da N#A# h) P o rtag a l HIspanoamari cai — --------- b) C hile c) B ra s il d) Colombia a) Paragaay f) M4jlco g) Vanasaala CAPITULO I I# - La Jg d le a ta ra de l Trabajo an B o liv ia * 2 1 .- Sa da& arrollo h ia td r lo o "22.- O rg an ic ci 6û ju d ic ia l d e l tra b a jo a) 8a n a ta ra la e a ja r fd le a " b) nombramlanto da jaeoas y sup lanc las " 2 3 .- Stt eompetmiola a) por ra rd n de m etarla b) p a r ramom da t a r r l t o r l o CAPiroLO H I . - Rormas prooaaalaa da qaa dlsnama am m atarïa d ê r^ ra fea jo t g 61 63 65 70 72% 772112§2 92 I! Il 97g 99 100 103 105 106 110 24 - 3a desa rro U o h is td r lo o 2 5 .- jgl prooadlm iento sumarlo 2 6 .- L# oapaoidad prooasal de la e p e r te s 2 7 .- I# praeba 2 8 .- Sentenoia j reoorsoa 2 9 .- Costas 3 0 .- P rooadla ie n tos e sp ee ia le s CAPITULO IV .- Stts a tr lb a o lo n e s e sp eo la le s e in k e r- Tsnoifa de elomentos a a x lix a re s t 3 1 .- R eqaia lto s quo deben re o n ir 3 2 .- 8a a r b i t r i o ju d ic ia l 3 3 .- CaM oter de eus ré s o lu c l ones 34 .- La oolaboracidn de e leaen to s téan loos 3 5 .- H M ln ls te rîo P dblîco OAPITCLO V .- La P o rte Haolonal d e l Trabajo y e l T tibnnal SupreiBo: 3 6 .- O rganisaoidn de l a C arte d e l T rabajo 3 7 .- Sa coapotencîa 3 8 .- El reoarso d e oasacidn Notas bibliogrdfloB C de la Segunda P a rte C O N C L t r S I O N E S . BIBHOCa'iÂPlA pg' 114 115 118 122 125 130 132 135 136 137 140 141 144 146 148 152 155 181 »ooOoo—— - I • y A 0 L o g 0 m M olinm pbseslomm l a so o la l , ooao #m to aas l a s pa l* sas da l aaado, aaaqaa, ooao baoa n a ta r a l Praf* ALBERTO OOKBifilO da l a O aivaraidad da Ooohabaaba " la f a l t a da ladas* t r l a l l s a o ld n , da ia ts a a o o a p l ta l l s a o ,a to . has In f la ld o pa* dmrommmtm para qaa la s lay as sa o ia la s hablasan o r l s t a l l* sado aoy ta rd la a a n ta " | para d a ta s ya sa van aaltlpH oam da oon ra p id e s , Imradlando naavas oaapos ja r ld lo o s y aaavos sao to ras da la poblaoldn t r a b a jadora. Beta s a r i a da aadldas la g ls la t iv a s y g u bam aaaa ta las s i b laa paadan ooasldararse aoordas oon l a d p o o a ,o a llf lo a ­ ds da lo s "Deraohos S ao ia las y Boondaloos",am sa ap lloao lda p rd o tlo a , sa anoaantran f d l t a s da ana v lgaao la a fa o tlv a ,s a ­ b ra todo par l a misamola da drganos y prooadlm lantos ap ra - plados a l d inaa isao dal Daraoho la b o ra l . Los o o n fllo to s sarg ldos da la s ra la o io n a s lab o rs la s no sa paadan ao lao lonar oon noraas prooaaalaa y jn rlsd loo lam a* l a s laproMLsadas, ooao sa ha pratandldo an B o liv ia . El Da­ raoho dal Trabajo (oayas d lfa ra n ta s noaaao la tu ras no o raa- mos saan matlvo da o rf t l o a , pa as sa la p a r ta a o la a n lv a rsa l l a haoa raoanao lb la da an oontanldo p rap lo y aapao ffloa am o aa lq a la ra da sas danoalnaolonas) so b a l l s basado an p r ln - - II * e lp io s o im t l f l e o a y gosa d# aa tonoaia p ro p ia , T iaiaado a o a a a t l t a i r ana rama ja r fd lo a da ampHo oontanldo,oao d a a tr l* naa homogdnaaa y mdtodoa proploa da ln v a a tlg a o l6n qaa oraan l a naoaaldad da in a ti ta o io n a a p ao a lla raa para p ro o ara r ra a l* manta lo a banaflo loa da axoapoidn a qaa tlam da. Parmanaoar In d ifa ra n ta a an ta aa ta avidanola y l a naoa­ aldad da an daraoho prooaaal aapao lal para provaar j a a t l o l a a la# o laaaa trab a jad o raa aa rfa an daaatlno y mda aan t r a - t a r da ao lao lonar sas c o n fllo to e oon oadaooa anjalolam lam - to a , qaa adlo darfan ra a a lta d o a nagatlvoa; adamda da qaa : la a ra g la a prooaaalaa no deban a a r d lo tadaa adlo para r a a ta - b lao ar l a ▼lolaci&n da la norma dananolada, "alno madioa # |a- oatlTos qaa e lrvan para c o n v e r tir en re a lld a d l a j a a t lo l a so o la l da n aa s tro tlam po". E sta problems sa to m a ads o rf t lo o s i sa be oa l a dasa - lado ra comparaoldn d a l s je tam a b o liv iano oon lo s v lg an ta s da Daraoho P rooasal s o c ia l da lo s deads p a isa s o lv l l ls a d a s y an aapao lal oa lo s da eus harmanos da HI spanoamdrloa, y se ooneidaran lo s graves oamblos prodaoldos an lo s d ltlm as afios an l a p o lf t lo a so o la l y aoondmlca b o llv la n a , qaa bam- oa s a l l r da sa In o lp ia n ta y monoprodaotora aoonomfa am traa- t i v a , apoyada fundamentalmanta an la oooperaoldn da sa s ob ra ros, qae an gran p a r te han vanido a oaar bajo ana d lra a - t a dapandsncia da orgenlsmos p a ra a s ta ta la s , oon la s n o v is l- mas layas da N aoionalisaoldn da la s Minas y da Raforem Agra- r l a an p r in c ip a l . Por a s to creamos flrmmeemta mi l a a rg en ts naoasidad da - Ill - r a v is e r sa Daraoho P rooasal da l T rabajo y l a crgan lsao lda da sa s T ribanalas la b o ra la s a l a la s da l a modama d o o trl* na y da l a l a g l s la o l te oosparada, para p rooarar n a rsas qaa banafio ian y saan ana g a ra n tis no ta n so lo para l a s ob raros, qaa raq a la ran da an t r a to azoapolonal y da t a t a l a par sa I n - fa r lo r ld a d acondsioa, s ino ta sb id n para la sociadad y an <1 t i s o td rs in o para a l Estado, qaa podrd a s l oontar oon ana mayor prodaccidn da r lq a a s a s . Los b a n a fic lo s da ana naava o rlan tao idn d a l Prooadlm lanto d a l T rabajo , aslm lsm o, van- d rlan a raoaar d ira o ta a a n ta an ana t a r a s da am onisao idn an­ t r a lo s a le sa n to s p rooao to ras, s i t ig a n d o la s laohas o la s i s - t a s qaa, daran ta lo s d l t ia o s sHoe ban baoho p a l lg ra r l a v i­ da d a l p a ls . jSi t a l a s alavaaos f in e s ponamos n a a s tro n o d a s tls is a am- paflo, gaiados prinolpalm enta ro r an dasao da s e rv i r a n aas- t r a p a t r ie , sdx iae a l e s ta s I n s t I t a o lones ja r ld lo a s , ta n fon­ da aen ta la s en na a s tr e s d la s , han s ld o ob ja to da may pooa atanoidn par p a r ta da sa s a s ta d lo s o s . oon e s te s p ropdsito s hases d is t r lb a ld o a l t ra b a jo an t r è s p a r te s , a manara da in trodaoo idn demos an panorama a s - qaamdtloo de la la g is la o ld n so o la l p o s i t iv a da n o l lv la ,p r ln - olpalm anta l a r a la t iv a a norgas p rooaaalaa d e l tra b a jo y lo s drganos enoargados da sa ap llo ao id n , para t r a t a r an l a p a r ta prim era sobre lo s o o n fllo to s In d lv ld o a la s , d lfa ram èiin - dolos da lo s o o lao tlv o s , y lo s p r in o lp lo s praoadlm antalas aoonsajados por l a doo trln a y asados por l a s lag lslao lam as p o s i t iv a s mds aflnam a l a b o llv lan a o da m a rlto rio v a la r j a - - IV ~ r fd io o . En la aagonda p a r ta paaamoa a oonaidarar la a t r ib a * iia laa d a l tra b a jo az io tan taa an B aJlv la an ana d tra rso n o r- gsn lsaos y sa s p ao a lla raa a tr lb a o lo n a s y obH gaolanas, ta n ta an sas antaoadantaa ooao am sas nom as an v lg an o ia , a la^p ra a la l a s da la doo trlna y da l daraoho ooaparado. Para t a r - mlnar anotamos algonas oonolaslonaa y aad ldas qaa a n aan tra BOdasto o r i t a r io oonvlanan oonsldam r an an rdglman j a r f d l - oo sobra aa ta m a ta rla , tanlando slam pra p ra san tas lo s f a a ta - r a s so o la l as y aoondnloos da a s ta p a ls . A tra v d s da todos lo s pantos tra ta d o s an l a p rasan ta t a s l s , hanos tan ldo aapao lal oaldado y p ra fa ran o la da a la* d l r a l a la g ls la o ld n aspafiola p a r tln a n ta , ta n to por lo s a v l- dan tas la so s ja r ld lo o s y s a o ia la s qaa nos anan oon l a nadra p a t r la , oaanto porqaa sas n om as, por lo avansadas, pas dsn s a r r l r da ajamplo y g a la a l a aoonomla ja r ld lo a d a B o liv ia . BO Sana a a s to , l a p o s lb llld a d qaa hanos tan ld o an todo ma­ rnant o da oonooarla, por la s oontlnuas flao llldadas qaa g m a- rosamanta sa nos han proporolonado y qaa hamos v ls to r a a l l - sa rsa ,oon dptlmos raaa ltad o a an saa t r ib a n a la s , aspaolalm on- t a an ta l a M ag lstra ta ra Qalnta d a l t r a b a jo , a oargo d a l d ig - nlalB o la tm d o DR.J08E DIAZ BOIBBN, oayas vaH osas Indlom- olonas han co n trlb a ld o n o tab lasen ta a mis s ln o aro s a fa n a s . i m x m o D o o o i o m LA LKOISIACIOH social BOLIVIAHà OAPIWJLO I - l . -m i Estmdo a n te lo s c o n f lle to a eoolm les. S I daaarroH o h ia td r io o da la a ra lao io n as ja r ld ic a s pa- tro n a l-o b ra ra s y a l papal qaa oapo dasampaRar a l Estado an a l i a s dasda l a s épeoas a n tig a a s , pasando por l a s g ran los ma- d io ay a laa , a l l l b a r a l l s * o ,e to . , para H a g a r a l a atapa ao - t a a l f ha a id e an te aa ya may d iso a tld o y a s ta d la d a . Proaada a ltaam oB on a l momanto a c ta a l , an qaa a l Sstado ha asomida plomamanta la condaooidn da la pradaooi&% nao ional y a l da- sanvolTlmianto da la s ralaolm&as ja r ld lo a s qaa l ig s n a l a s obraros oon lo s amprasarlos,oomo lo astabJaoa por ajam plo, a l rdglman p o s ltiv o I ta l la n o oaando d loa i "El S rlb an a l jmm- ga an sqaldad armonlsando lo s in ta ra s a s da lo s patronoa y da lo a obraros y protaglando an todo oaso l a s In ta ra s a s sapa- r lo ro s da la p rodaoolfn". Caba adamds ocm sldarar o tro s fao to rasi a l tra b a jo hmma- no d a ja da s a r ana maroanola para o o n v a rtirsa mi on " a tr lb a - t o dlTliio y fdonto do vida** ( l ) y " a l hombra ba da oonaidarar- 80 no ooao ob ja to alno ooao a a ja to d a l tra b a jo " ( 2 ) . MARI ABO A. TISSSMBAUff aRada qaa la la g la la o id n d a l tra b a jo aarga da an procaao norm ativo, an a l qaa a l aoon to o l a l onto a o o ia l oona- t l t a y a a l fa o to r prapandaranta da an a laborao ldn ( 3 ) . Oorraaponda a l natado nodam o, ooao oonaaeaanela, raglm - mantar a l tra b a jo dan tro da aatoa p r ln o lp lo a , dando lo g a r a ana vardadara la g ls la o ld n da anoapoldn, In tag rada oon naavaa oonoeptoa moralaa y ao o la laa haata antonoaa Ignoradoa, T alan- do dlraotam anta por aa ca n p lla la n to afoo tIvo y garantlmamda aa ap lloao ldn an oaao da l l t l g l o . Por o tra p a r ta l a raaooldn y anldn da la a o laaaa trabam jadoraa oon la aaoaela da lo a o o n flio to a eo lao tlv o a , da p ra fdn - da raparoaaldn an a l an b lan ta ao o ia l y la aoonomla d a l p a l# , ban damoa trado la naoaaldad da p rooarar aad ldas p rav an tlv as y so lao ionas adaoaadas a la s raolamaoiones da lo s t r a b a j ado­ r a s , m lan tras d a tas no ban tornado an o a r is o la s ls ta y s o l ld a - r l o , y a s l lo oraa »R.LOPEZ HARVAJA (4) oaando azp rasa t ^hay qaa In s ta n ra r on daraoho prooasal d a l t r a b a jo , an ta s qaa l a v lo lan o la da la s o la sas dasharadadas nos dbllgnan a r a a l l s a r ana lab o r la g l s la t lv a Inorgdnloa, p ra o lp lta d a y f a t a l para lo s proploa In ta ra sa s qaa a sp lra ao s dafandar" . Todas a s ta s oaasas han lap s as to a l jsstado l a naoasidad da oontar oon prooadim iantos adaoaados y aoordas a lo s prim­ a l p i os qaa lo s In fo rsan para ao lao lonar lo s o o n fllo to s lab o ­ r a l a s , pass da o tro modo o aa rla an a l vaolo sa In ta rv sn o ld n an e s ta sa n tld o , raso rg lando a l males t a r so o la l; a s naoasm- r i e mûmmàB •n o arg a rlo s • an oaerpo ja r is d io o lo n a l oem patm t# y eapmm. Ambm# ia s t i ta o io n e s ■ aX tiplioan lo s b o n sfio io s qse bases s i B stsdo, #n s i dobls ssp so to de l a prodaccidn y d# Im p ro toco l dn de I s o ls se s o c ia l m qae in o id sn t p a rs l a primo- rm prooarando an desm rre llo n o rm l de I s s sotlv idm des Imbo- r s l s s en base a ans armdnloa y raglamantada ra la o id n o b rsro - p a tro n a l; para l a seganda, baolundo lo s daraohcs de axoepoldn e fe o tiv o s y de f d o l l manajo m l a p rd o tlo a para sa s b sn afl* o la r lo s . posa a qaa e s ta s praooapaolones sd lo datan dasds l a p r i ­ mera g ae rra m andial, han Ipgrado grandes avances an astoa d l - tlm os aRoSi ingrasando a formar p a r ta da maohas la g is la o io - nas p o s it iv a s y adn praoaptos o o n s tita o lo n a la s , aanqua oom m atiees d lf a r a n ta s , eagdn l a o rlan tao id n polltioo-aoondm ioa qaa s a s ta n ta n . 2^-Hssaga da an taoadantaa h ls td r lo o s . Para t r a t a r da oomprandar an s a s mds profbndos a lg n l f l - oados ans In s t l ta o id n ja r f d lo a , a s p rao lso anoaadrarla an a l tian p o y an a l aspao io , porqae a l Dereoho, oomo v ida objativm da, e s td fntlmamante lig sd o a e s t os f a c t o re s . C res- mos, por ta n to , n eo esario rep asar someraaante diohos aspeo- to s , para exp llo am o s la s modalIdades qae adoptan la s i n s t i - ta ol ones ja r fd io a s dal tra b a jo a l im plan tarse an a l sa a ie bo­ l iv ia n o , l a s d lf io a l ta d e s an sa ap llo ao ld n y lo s madios qae se han venldo m pleando para re so lv e r lo s o o n fllo to s a qae dan la g a r . B o liv ia , oayoa p rin c lp a la a ndolaoa da poblaoldn a# h a - H an anolavadoa an l a a l t lp la n lo ia qae rodean lo s Andes,ba s ld o a s lo n to de d iv e rse s ra sa s y o a l ta r a s , qaa han Ido made- lando sa a o ta a l f ls e n o a la , an ta n to d ese rtlo a la d a por l a fblm t a de fbsldn de sa s e lea en to s , lo s qae preplam anta han vomi- do saparpM ildndose. Las ads remet a s leyendas nos presentan a l pueblo ayma- ra ooao inmamorlal ooapante de l a a l t lp la n lo le an d ln a , aan- qae sobre sa forma de vida y normes so o ia le s tanemos may po- oas re fa ra n o la s . 7dé s ln dada an paablo g aa rra ro de so b ria s co s taa b re s , qae v iv ld b a jo an rdglman p o l i t lo o d a ro , qaa h l - so p o s ib le l a oonstraooldn da lo s monamantos olcldpaos qaa adn se oonservan. Vanoldos p o s ta r l ormenta por lo s qalohaas, qaadaron dasda entonoas bajo e s ta damlnaoldn, qae le s fbd In - poniando s a s normes de oondaota, aanqaa slampre oonsar varen ma paresa r a o la l y sa s trad lo lcm es. La o a lta ra Inodsloa , por sa p a r te , estaba prlnolpalnam - t e organisada an basa a on rdglman tao o rd tlo o d a gran a a te r l - dad y parfeoo ldn , qae Imponfa an sistam a da tra b a jo may p a ra - oldo a l soolallsm o de jsstado, basado an l a paroelac ldn de l a t l a r r a en p a r te s proporolonales y an a l tra b a jo a g r ic o le an oomdn da sas h a b lte n ta s . Nadia podla exoasarse da t r a b a ja r s ln ana osa sa poaarosa, paro todoe gesaban d a l daraoho a l a s f r a to s obtanldos an proporo l6n a sa s naoasldadas y aran l i ­ b re s d an tro da lo permit ido por a l rdglm w ; in o la s lv a l e s pme- b lo s Inoorperados mn l a s g ae rra s da oonqmlsta, oomo lo s aymn- r a s , gosgÇan de e s ta l lb a r ta d , oon sxoepoldn de lo s danomins- do# "yaoskonBe", por p rovonir do ana t r lb a rd o oae nombre, qa# por ea re b e ld la y fd e r te re e ie te n o ia fae ro n oometidoe a ana empecle de eeo lav itad y oaa tlgados a e e rv ir on obrae pdbJLioae< Todo e l prooaoto obtenido ind iv idaalm ente an la e labo rea ag rfo o laa , era d la tr lb a fd o e q a lta tlv a a a n ta an tram poroioneat ana para a l mantanlmianto dal Inoa y au ad q a lto , o tra para e l de lo a g ae rre ro a , la a v lad ae , lo a in v d lld o a , a to . , y l a t a r ­ dera para benaflo io da l a fa m ilia d e l p rodao to r; todo b a je l a eatreoha ▼ igllancia da l E atado. l a raglam antaoldn e ra p rao iaa y eevera, a t a l a z tre a o qaa aa oaenta qaa an oaoiqaa - j e f e da ana t r l b a - fdd ahoroado pdblioam ante por haber in ten tad o a l - t a r a r e l ordan a a ta ta id o a l eambrar prim aro l a p a r ta o o rrea - pondianta a l aobarano qaa l a qaa banaflo laba a ana vlada# La ra la o id n da t r a b a jo , podamoa a f lrm a r, aataba a b a e rb l- da por l a noolàa da aobaranfa , alando daaoonooido a l oonoap- to da v a lo r m onatarlo da o a a lq a la r p rao tao ldn da a a rv lo le a ; todo n a ta l praoloao partanaofa p er daraoho a l Inoa# Ea lam antabla qaa no qaadan v a e tlg io a da la a norma# j a - r fd lo a e da a a ta paab lo , dabldo an aapao la l a ea f a l t a da a e - o r l ta r a o may rad im an ta rla , oomo aran loa "kapma". LDI8 A.DE8P0NTIN (5) o r l t io a aavaramanta a a ta rdg lnan , a l qae o a l l f lo a da " la a e o la v itad organisada oon o lv ido dal In d lv l- dao" por habar re a tad o toda In lo ia t iv a p e rso n a l, som atidnde- l a y maoanisdndola a on sistam a a s ta d a a l d lr lg id e per an so - berano, qaa anoa a n tra aa fdndamanto y apoyo an aa origan f a - baloso y qae oon an poco da anargia pado eomatar l a Ignoran- elm y torpasm da lo a n a ta ra la a . Oaando H a g a r on lo a conqala tadoraa aapaRolaa, anoon tra- ron ana adm in latrao lén c a n tra lis a d a an a l p o d a r r a a l y ana aoonomfa fdndamantalmanta a g ra r la ; da modo qaa ro to a l vfmoa- l o con a l podar aobarano, a l Indfgana aa ra fd g ld am saa ad - o laos oampaslnos, oonsarvando y ra fo r ta la o ia n d o sus a n o a s tra - l a s aa to rld ad as oom aroalas, a ls ld n d o sa oo^p la taaan ta da l a v i­ da p o lf t lo a , s o c ia l y aoondmioa d a l p a f s . La dnloa ra la o id n qaa mantanfa oon a l aspaffol arm la qua data l a Isponfa an sa afdn da in o o rp o ra rlo a l a c iv l l is a c id n qaa habfa t r a ld o , a l a r a l ig id n y a l acatam ianto a l aobarano qua ra g ia a llan d a lo a m aras. Esta r a t r a ln ia n to d a l ab o rig an era an obstdoalo para a l prograso da 3as o d o n la a , y , l a ooharoidn qaa prim aro sa h i - ao sobra d l an forma a a to r l t a r l a por lo s fa n c io n a rio s o o lo n ia - l a s para oo laborar an l a prodaocidn, fad laago o b ja to da r a - glam antaolonas sa b la s por l a corona, prlmaramanta on l a f a - mosa ^aoopllaoidn da Ind ia# d a 1680 y laago an l a Raal Orda- nansa do In ten d an taa azpadida an 1786$ aspaoialm anta l a d l t l - aa contanfa normas t a ta la r a s para a l t ra b tjador da l a s m laaa, saavisando a l rdg iasn da la s "mit as" oon Hml ta o l onas an lo a ta m o s , an la a boras da tra b a jo an a l aabsaalo , azo lasid n éa s a rv lo io s da m ajoras y n ifios, a to ,$ aslmlsmo modaraba a l r d ­ glman da b&a "anoonlandas" an a l ag ro , donda a l pa trdn da- b fa p ro taoeldn y adaoaoldn a s a s amoomondados. In fa lism an ta a s ta s dlspo& lolonas aran f i c i l ob ja to da b a r la para lo s oolonlzadoras afanosos da la c ro , por l a d i f l* oui tad de una vlgiXanola eatraoha por p a r te de ]aa au to r Id a - des pen inau larea j l a Ignorancla do lo e In d fg m ae . Da todoa aodoa no podlan oonaidararea oomo ra lao lo n aa oon trao taa laa da tra b a jo a aa taa p raa tao ionas da a a r r ic io a , parqua fa l ta b a l a autonomia da la voluntad , que ara su p lid a por e l daraoho a l a azp lo tac idn da lo s puebloa conqulatadoo, aa d a o lr , no aa conoofan lo s c o n f lic t os ju r ld ic o s e n tra t r a ­ baj adoras y aap raearlo s y manos un tr ib u n a l a sp e o lf ic o para a te n d e r lo s . La Rapdblloa no s ig n if ie d para a l indfgana un m ajora- mianto an su t r i s t e oondioidn, puas pasd a depandar d a l o r io - l l o que, duaSo da l a s itu a c id n p o lf t io a , comansd a s a rv ir s a da d l inhumanamante, relagdndola a l a oatagorfa de cosa, oo­ mo sa le a an un paridd ico de lo s primaros aHoo da la H apdbli- ca, o itado por ALOIDSS ARGUED AS (6 ): **0n "pongo"ld) as a l s a r mds paracido a un hombre; as oasi una persona, paro pooas vs- oea hace a l o f ic io de t a l ; ganeralm enta es oosa. 2s a lgo ma- nos da lo que lo s romanos Hamaban " ra s " . 21 "pongo" camina sobra dos p ie s , porque no l e han mandado que lo liaga da oua— t r o t hab la , r f a , coma y , mâa que todo, obadaca; no sstoy j a - guro s i p ie n s a . . . "Pongo" as sindnimo de obadlanoia; aa a l mds ao tiv o , ads bumilda, mds su c io y g lo tdn de todos lo a a n i­ males da l a oroaoidn". Haata l a s mlamas t i a r r a s da oomunidad. (a) Nombre dado a l lab rad o r indfgana que p rastaba s a rv io io s pari6dioam anta an l a casa da sus patronos; oostumbra hoy abo lida por d isp o sic id n axprasa. a qua aran a l dnloo p a triiio n lo dal indfgana, fuaron vandidas an lo a p rlaa ro s aRoa da l a Indapandanola por a l ^ob lam o;aa tra b a jo no tan fa m^a p ro ta c o lto qaa la banavolancia da aa ana# Aaf, haata naaatroa d faa , a l indfgana no p a r t ic ip a an l a Vida y aoonomfa naoional ode qaa oomo ddb il inatm m anto da prodacoidn agropacnaria , siando nalo aa papal da oonaamidar, paaa a# aa to -abaa taca an condioionaa a ia a rab le s • La nao aa i- dad da ana aooidn o f l c i a l aa haoa p a ten ta para raglam antar y p ro tag a r sa tra b a jo , pass as d i f i e i l a sp a ra r sa in lo ia t iv a an a s ta ordan, acostusbrado ooao astd a vajao lonas y ham llla - c lones y sabador por t ra d ic id n da qaa ca a lq a la r d isp o sic id n qua sa r a f ia r a a sa persona, aan l a qaa aparantam anta tlam ­ da a p ro ta g a rla , amanada da l b ian co , as para b a n a f ld o da da­ t a y qua, por co na iga lan ta , hay qaa p rooarar r a h a lr ia a to - cia co sta f as naoasario a u p llr a s ta sa f a l t a da volontad eon organismes o f io ia la s y n sd lo as , qaa asagaran da an modo Ima- qufvoco l a ap lioao idn a s t i l o t a da lo s b an a fio lo s qaa aa la aouardan. For a l momento la la g ls la c id n sobra al indfgana a g r l- c o l to r spanss as embri onerj a y rao lan ccmansard a cobrar v i ­ t a l Id ad a r a i s da la ra c la n te "Lay da Reforms Agrarla" pro­ mu Igada por Daorato Lay da 2 da agosto da 1953. s in ambarga, qaa aaoapa aa a s to d lo a l p rasan ta t ra b a jo , por no a s t a r eom- prandidaa a s ta s lab o ras an a l Daraoho d a l Trabajo v igan ta , oraamos convanianta safia la r qaa a l slatam a ja risd lo o io m al qua l a oonosoa, y qaa ya ea ananola an l a o itad a la y , tam- drd qaa r a v a s t i r o a rao ta raa a sp a o ia lfs ln o s , d lfa ra n ta s a la a qua sa r a f ia r a n a l a o ta a l obraro I n d u s t r ia l , pass a su idem- t id a d c a s l Innod la ta da o rigan r a c ia l y semejansa ds c o o tu ^ b ra s , debiao a n d l t ip le s fa c to re s , como ac r au e a rd c ta r g re - g a r io , su analfabetiam o, ea a le jam ien to desaedido da lo s cen­ t r e s arbanos, sa in d ifa ra n c ia por l a v ida n a o io n a l ,a te . La vardadara ta ra a da prodacoidn oon formas c o n tra c ta s - l a s y da l ib r a jaego aoondmico, c ia rta taen ta raoayd dasda l a co lon la an a l v a lgaraan ta Hamado "oholo" -inm adiato dasoan- d la n ta da indfgana y bianco y radloado an lo s oan tros a rb a - noe- dodicado en p r in c ip a l a dasampaRar l a s lab o ra s da a r t a - sanfa a indu a t r i a , s i a s f puada H am arsa por lo in o ip ian ta# Si b ian goaaba da o ia r ta in s tra c c id n y p a r tic ip a b a a o t i - vamanta an la v ida aoondmioa y p o l f t ic a d a l p a ls ,c o n s tito y a n - do a l narv io da l a naoiÔn y a l coa l habfa qua ta n a r nay an cuanta para l a sagaridad da lo s Gobiam os, an oondloidn so c ia l fad slampra desd^lada y m isa rab la . iai a l aRo 1850 a l P ra s i- danta Balsa a z a ltd la im portancia da aa papal s o c ia l y acond- (7) m ice. 21 h is to r la d o r CORTEZ asagara s a r l i t a r a l a s a s ta s azpreslones d a l mmiolonado P ras id an te : "Choios, ude n tra s vo- so tro s so ls d e l hambre y da l a m isa rle , v aa s tro s o p raso res , quo se Hainan ca b a lla ro s y qua ozplotan vuastro t r a b a jo , v i - ven an l a opulanola, sabad que todo lo qua t a r a i s a l a v is ­ t a os partanaoa, porqua aa a l f r u to da v u as tra s f a t i g a s . La riq u esa da lo s qua s e aioen n o b la s , a s on robo qaa se os ha haoho". E stas sas p a la b ra s , qua paraoarfan anonoiadoras da on rdginan s o o ia l i s ta d ir ig id o a l a g i s l a r y t u t e l a r l a s a o t i - v ldadas la b o ra la s , s in embargo, no tan fa n ads o b ja to qua a l 10 d e sp e r ta r e l a p a t i te da la a c laaaa h aa ild aa , ÿara apoyar an d l aa in ta rd a da mantanaraa en e l podar, porqaa no hiao na- da per aaoarla da aa a tra a o y o o rra g ir la da aas innam arablaa v io io a , qaa o o n a tita ia n fd o il aa idaro para manejam daaagdgi- ooa. Adamda, am aa ta dpooa aa hallaban an anga la a Ida## 11- barmlaa y la a p a lab ras " l ib a r ta d , igaaldad y f ra ta m id a d " aran l a armas&i da lo s d iso arso s d a l Parlamanto b o llv la n a y a l in d a s tr la lism o , damasiado in o ip ia n ta , aa h a llab a ocmoam- tra d o oasi sd lo an a l laborao manaal da paqaaRas m inas. oaando coniansa a sentirso la neoasided de reglam entar l a s ra lao io n as la b o ra la s , as con la valo rao ldn da l astafia a p r in c ip le s da a s ta s ig lo , qaa v in o a s n s t i t a i r a l a p la ts ya daprao iada . Ba azp lo tao idn raq n arfa da fa a r t as oonom itraoio- nas da c a p ita l as y a l aaplao da grandas masas da tra b a j ado­ r a s , y oottstituya dasda antonoas a l alamanto p rim ord ial da lo aoonomla b o liv ia n a . Vain to sRos daspads sa d iv a rs if io a aoalaradam anta l a in d a s tr ia l is a o id n d a l p a ls , oradndosa g ra - pos obraros con o a ra o ta r ls t io a s y problamas sam ajantas a l a s da l a s grandas in d a s tr ia s da jsstados Unidos y saropai ja n ta - manta oon a l obraro aparaoa adamds a l amplaado sa b a lta m o , s a l id o da l a o lasa madia y o aran ta da rao arso s aoondmioos, qaa rao laaa ig n a l protaooidn dal Bstado. A as to s f a c t o res sa afladieront l a in f lu e n o ia d e l movl- m lento o n iv a rsa l an pro d a l p ro la ta r ia d o , trad u c id o oon- vanios in ta m a o io c a la s , l a invasion da l ib r e s y p a b lie a e io - nea y a l oonooimiaato obligedo da l a s normes qaa se sa n c ia - 11 natan an aata mmtarla an nadio da grandaa p o lla le a a j p a b l l - e l dad y da modo apraaorado an loa p a fs ta raclBOs; da a a a rta qaa no aa pado manes qua dar paso a laa tandand aa a o o la lla - ta s qua aa imponfan a lo s gobamantaa. p o d ^ o s oonaidarar oomo a l prlm ar In ta n to s e r io da ana le g is la o id n ao o ia l a l oon ju n to de nontaa proaaalgadaa en Bo­ l i v i a por a l gobiam o del P rasld an ta Saavadra a l aflo 1924, aan cuando ya an te s sa habfan asbosado a lganas medldae da p ro taooidn s o c ia l , como l a ra fa ra n ta s rao la tam ian to da b ra - SOS para la axplo tao idn oe la goma, l a qae imponfa a la e granaas emprasaa mm eras l a a tanoidn da sas tra b a j adoras an oaso da anfarms dad y ac c id en ta s , l a qua posta laba e l d a ra ­ oho da haalga da lo s obraros an lo s o o n fiio to s oon sas pa­ tro n o s , a to . £n a q n a lla m isas faoha sa dan lo s prim aros pasos para or ea r una ju r is d lcc id n e sp e c ia l qoa oonosoa da lo s e o n f lle - to s la b o ra la s , tame qaa trataram oa an o a p fta lo a p a r ts . Dasda a s ta mouanto s a in io ia ana f d r t i l a taga X ag isla - t iv a da g ro taoo idn a la s o lasas aoondmioamanta d d # llas y s a co n v ia rta an læaooapaeidn p r in c ip a l da lo s gobiam os mioa- s iv o s , aanqaa sa s d isp o sic io n as paoan da p ro v ls io n a la s y f a i ­ t e s da ana anidad s i s ta n d tio a qaa la s hags a fa o tiv a s . A a s ta la b o r norm ative sa ana l a p rasid n da lo s obraros an an daasn- da da m ajoras oondio im as da v id e , para H a g a r a an diramos f a l l s son oaando no piano dasanlaoa an l a promalgaoién d a l "Cédigo d a l T rabajo da 1939", qaa da naavos rambos a l p a fs , d ir ig id n d o lo hacia am modarado so o ia lisn o d a s s ta d o . 12 CAFiyPLO I I . - La LSM lglaelfa Soo lal V laente. 3.-MI rAdmon del t ra b a jo en l a ccnatlttto ld ii P O lftlo a . m B dllv la 80 Tlane prodaoiendo euaa a itao o id n o o n tra t la - t o r l a , ctifil 09 qae, «1 e n tra s ena dlepoeieicm oe o o n a tlta e io - n a lea han Ido raoogtendo lo e wim adalantadoa p rln o lp io a da coda dpooa, yendo aa f a l a vangaardia da la a C artaa P o l f t i - o&e d a l O ontlnm ta, lo a oddlgoe aaatan tlT oe y ad je tlv o a a m de ana gran v a ta a ta a , paaa naohoa da a l lo a oomo a l OlTlX no han oambiado daada aa craao ldn , y B o liv ia t i m a por iro n fa a l w g o llo da habar aldo a l prlm ar pafa aadamarioano qoa aa d id ana leg ia lao ld n p ro p la . Beta die oonformldad da a l atamaa y la f a l t a do na r a g la - mantaaldm la g la la t iv a qua haga a p lic a b le s lo e naavos p r in o l­ p lo s , t r a a ooao oonsaoaanola, onn gran p a sa r, a l qaa baana p a r ta da loa posta lados quo adopta l a C enatltaci& a no paadan tm a r ea oamplimlamto an l a p rd o tlo a . fi% ha tra ta d o an ma- ohos casos da hacar v a la r ea to s ananoiados o o as titn o io n a la e ocm trarioe a la sistam citlsaoldB v ig m ta , apoydndose on a l a r t f o a lo 28 da la mlsraa Carta, qae axpresat "Los p r in o lp lo s , g a ra n tfa s y darachos raoonooidos an a s ta com stitaoi& n, mo podrdn s a r a lta ra d o s por l a s la y a s qaa raglsaam tan sa a j a r - o io io y mo m aoasltan raglam antaoidn p rev ia para sa e a o p li- 13 Biiento' • Esta pooioldn as daH oada, paaa no a# paaàa haoar de l a C onstitao ién ana paaaoaa qae oure todos lo s males so­ o la l ee oon s61o invoear sa s b e llo s pensam lantes, oomo viame euoedlendo h asta e l p re se n te , porqaa s i b ie n a H a a maroam a l d e rro te ro d e l p a ls , deban an tes s e r o b je ts d e an a s ta d ia mi­ na oloso y adeoaado para 11 a v a rie s a l a re a lid a d oon o r i t e r i e re sponsab le . El c ita d o a r t f o a lo se deba in te r p r a ta r sd lo ee - mo e l deseo de lo s Oomstitayen te s de no v er postergsAos earn ordenamientos por la d e s id ia de lo s drganos «meargados de ha- o e r lo s e fe o tiv o s . sa te mismo mal aqaeja a l Oapftalo cte la s oaeetiones so­ o ia le s , aunque por s a a r te no ooa demasiada gravedad. Oaando lo s p rin o lp lo s fondamentales que rlg en la s r e la - c lones de tra b a jo l le g a n a in te g ra r e l a r t io a la d o d e l a vome- t l ta o l do, es an e l aRo de 1936, por obru d e l P re s id en ts £asoh y obedeclendo a ana sa n tid a neoesidad; aa gobiem o fad e l mdb fecando en e s te gdnero de a o tiv id a d e s . como O onstitao idn de t i p s d e sa rro llad a (oaenta a o ta a l- mente con 163 a r tfo a lo s ) dedicd ana seooldn e sp e c ia l a la e re le o io n e s la b o ra la s , con e l t f t a l o de "Hdgimen Booial" .Dee­ ds e n tonces sd lo ba s a f r id o esoasas a lte ra o io n e s oon m otive de doe reform as, oonsarvando siempre sa fiso n o afa in rim itiva . ml a r t . 124 de e s ta C arta pome a l t r a b a jo y a l c a p i ta l , "ba jo l a pro taooidn d e l E stado , oomo faot& res de l a prodao- o idn" , y lo a sigmle n te s se enoargsn de enanoiar l a s bases de 14 Ta oocial y la a aeguridades y y a ran tfae de que t'OBardn lo s obraros, rocortocîdndols» e l derec lo de baelge y e l Fuero B lnd lca l como medloe âo defense de sa o leee , e s f oo­ mo e l c o n tra t0 c o lo c tlv o . Tn posta ledo Im portante que nos me- re o e r i e sp o o ia l a ten o lô n , es sq n e l por e l que s i Estsdo se ob lige a " re so lv e r lo s o o n fllo to s e n tre patronos y treb n jn d o - r e s ned ian te t r ib a n a la s a organlsnoa e sp e o ia le e ." Un an to r b o liv iano ha dicho que a s ta ooaotltKLCldn rav a­ l a una c ie r ta in c lin a c iô n s o c ia l i s t s eu muchoa de sas am n - ciados fonda m entales, aanqua on o tro s se piuiistra como do t l — po tran aaco io n a l o in term edio e n tre e l Ind iv idualism o 7 el s e - olaliam o.(G ) Sobre la bonded de lo a p rin o lp lo s qae su s ten ta l a C arte P o lit ic » b o liv ie n s 7 sa deseab le v igenola plena d ice an t r e - t e ü s t d de e s te p a ls " s i a s l o ca rre , podrfaraos s if îm a r , ine e l pueblo bo liv ian o no te rd rd que l u c h a r , . , n i r e o n r r l - rd a madios v io le n to s , n i a revoTuoiones con tre e l Poder 7 contra s i o a p lta llsn o ; n i î rd h as ta lo s extremes com unlstas 0 m arx istes; l a J a e t i c i a s o c ia l ces! au to n d ticasan te se la goaard. No nos baeta sino e x ig ir que se cumpla l a C onstit.i- e l 6n"« Bin m oatrar nooctroa un optimismo tan ezagerado, a re e - moa que l a C arta fundam ental t ie n # p r in c ip le s s6lici03,aanqas no novedosoa, que enoaran de manera a b ie r ta 7 C lara e l p ro - b lesa s o c ia l ddndole so luoiones vd lldae para la dpoca, muebas de la s cua les vayan quisd mda a l ld de l a s p o s ib illd a d a s ao - ta a le s d e l Estado, oomo por e jea p lo la que deterarizia que a l 15 mtmdo "v#lmrë porqae *eto# - lo # obrero#, #mpi##do# jr tr# b # j# " dOTM ommp##lnq#^ vlvlmndme mmiabre# f promover4 1# • d l f lo a o i te de omeee beretee**| ee te re g ie ee f formelmde me o ereoerfe de eemtldo #n ooe lq a le r e tro p e ls , pero em B olivie» 7 wâm edm oon l e inolaeiém de treb e jed o ree eempeelmoe»reeelm te erne te re e tiW mioe» e l ooneldereeoe qee o re e r ten so le eeeee lee re re le e ee on proyeoto de en tig u e de t e qee heete e l memento no ee he v ie to re e l le e d o eino en minime e e œ le . Le Cerne t i too l 6n de 1936 he ee rrld o pere der l e peu t e de l e re o ie n te le g ie le o lé n d e l t r e b e jo , oomdeneede en e l llemm* do **oédigo d e l T rebejo". 4.-B1 oôdieo d e l T rebejo . For Decreto Ley de 24 de meyo de 1939 ee promulgd l e "Ley oenerel de l Trebejo"» qae ee he lleb e formede per todee le e regleraenteoionee d lo tedee heete entonoee en l e m eterie» que ee enoontreban diepereee» y v e rio e nuevoe preoeptoe»or» dmidndoloa emboe en un oon ju n to Mrgimieo y e ie tem dtloo , que e n tré de Inmedieto en v ig e n o le . Oomo ee v ie re l e enom e im- p o rten c ie y neceeided que e ig n if io e b e pere e l peie» y fd e re d ie c u tid e fundedemente eu velidee» eunque ye l e ü o rte supre­ me ee heble promunciedo fevoreb leeen te eobre e l l e en v erio e Atttœ Supremoe» ee dec id iô e le v e r le a rengo d e Ley» lo que ee lo g ré en 6 de d ic ien b re de 1 9 4 2» oon l ig e re e modlfloeoiemee Bete ley» per le premure de eu eleboreoldn» indudeble- mente edo leo id de mnohoe defeo toe en eu oreeoidn» que pee- 16 te rlo rm en te hen débido mmr oorregldo# por naevus le y e e . Gone- t i tu y e en l e e o te e l eomomfe jo rfd io e d e l p e ls l e nerme me- d e le r pere e l deeeavolvlm iento de l e prodacoiém» pero ee m re e lid e d deeeeledo breve pere e l eap lio oempo je r ld lo o qee p retende eb e rœ r» pees ed lo oonste de 122 e r t lo n lo e . Loe p r in - o ip ioe en qee ee beee eon enooaieblee y oorreeponden a lo e eeeteatedoe por e l ocmemeo e n lv e re e l . Ademée c o n s tite y e en t r ie n f o p o l l t lo o , por l e opeeiolén de l œ eiq>reeerloe qee t e - vo qee venoer# mde poderoeœ eeohoe de e l l e s qee e l p ropio Bstedo. LeeoritoB e grendee re eg o e ,lo e eepeotoe qee l e g is le eem lo e e lg e le n te s : en ee prim ere perte» deepeée de eneno ier ee ep lio eo lén oon o erd o te r g en ere l eobre todoe l œ "dereohœ y obligeoionee em ergœ tee d e l trebe jo» oon exoepeién d e l e g r f - o o le"» defin e lo qee ee debe entemder por petrono» eepleedo y obrero; o lv ide d é f in i r lo que ee en tiende por co n tre to de t r e b e jo , pero f i j e l e forme de o o n o erte rlo en e l eeeo de ee r in d iv id u e l. Determine leego le e indem nieeoiones y deeefaeeioe en eeeo de deepido o r e t i r o v o le n te r io reepeotivem ente; l œ o œ t r e tœ o o leo tiv o s , de ep ren d iee je y de engenohe» e l t r e ­ be jo e d o m ic ilie y e l domdetioo» Réglementa eeguidemente l e s oondieionœ a que debe e u je te re e e l t r e b e jo , lo e d iee y bo­ r e s h d b ilee , lo e deeœ nsos anualea , le e jo m ed ee , le s remene- reo ionee o e e le r io e , quienee peeden p e r o ib i r lœ , le e prim ee»eto. vole por l e in te g rld a d f fe io e y moral de menorœ y nm- j e r œ , e e p e o if iœ e l régimen de eeœ neoe y jeb ile o io n e e » d ie - 17 t a M dldaa d# aeguridmd e h lg lan a indue t r i a l , o rgan isa l a a e ie - te a o ia médioa por p a r t# d e l Betado y de Ime empreeme, e l a l# - jam iento en oampamantoe»la p ro v is ién de a r tfo a lo e de prlm œ a neceeided y e l perfeoolonam iento tdonico de l œ trabe jadoree# Adopta e l rieeg o p ro fe e lo n a l; o a l i l io a l a s enfermedadee Inde#- n isa b le e y loe gradoe d e inoapacidad, e in e t i ta y e e l eegaro o b lig a to r lo . Keconoœ y g a ran tIsa e l dereoho e in d io a l, re g la - mentando loe c o n f lic to e o o leo tiv o s -qae de lo e ind lv idam ies no haoe memoidn- en sa s faeee de o ono iliao idn y a r b i t r a j e f ia baelga y e l "lodk-oat" y l a s sanoionee a qae dan la g a r . s i 23 de agosto de 1943» por Deoreto Supreme No. 244»se réglem enté e s ta le y , in trodao iendo en e l l e varje e reform as y subeanando loe e r ro re s en que in o u r r la , pero e in a fe o ta r e l fondo n ieao de eue n o ra a s . 5 . - Otrae d iepoeio iones le a a le e . Posterlorm ente a l danoain> do "Cédigo d e l Trabajo" se ban d ie te d L v a r ia s d ieposic ionee a n p l ia to r ia e y a o d if io a to r ia s d e l nlemo. Ael l a ley d e l P e tiro V oluntarlo de 23 de nov iea- b re de 1 9 4 4 ; la que e a ta b le oe la reeponsab ilidad d e rep a ra - oiornes 0 indem hlsaoiones por r ie sg o e p ro fee io n a lee ; la que de iap a leo a l Segoro y Ahorro Obrero oreando en tidadee a a té r - qui cas que lo a tie n d a n . También e e prooede a l e g i s l a r eobre lo s b enefio ioe de ju b ila o io n e e , penelonee y montepioe de va­ r i a s ramas de 3a prodacoidn y de lo s fd n c io n a rio s f is c a le s# ee aboie o fic ia lm en te e l "pongneaje" b a jo eeveras eanoiones y ee d io tan normae de p ro teoo ién a l indfgena en e l oaapo. 18 O tros aspectoa qae px*eooapen a ic e XegiaXadares, qae t r e t a r e - eos en p o s te r !ores c a p lta lo a , sea ic e que se re f le re n a l a o re a o lte oe l a " Ja d ic a ta ra d e l T rabajo", e l Departamento Na- c lo n a l del T rabajo , l a D ireoolda General j M m «^efataras d e l T rabajo . Las ads re e l an tes d ispoeio iones se re f le re n a l a ley d e l oegaro s o c ia l ub ligm torio , qae c e n tr a l is a en ana Oaja todaa l a s apo rtac iones obreras qae a n te s se hallaban d isp e rsa s s e - gîn l a rama de prodaccién . De encras in f la e n c ia en e l r é g l - men d e l tra b a jo e s l a de "H acionalisacidn de la s m inas", qpe pasan a depender de Gorporaciones aaténoaas pero ba jo la v ig i - la n c ia de l Estado. F in a laen te la ley d e "Reforma A graria" de 2 de agosto de 19531 T iens a transfo rm er cas! radicalm ante e l régimen de l t ra b a jo a g ra r lo , desv irtaando e l an tig ao s i s t e a a de propiedad a g r ic o le . Todas e s ta s naevas d is p o s !c iones llevan la p o l i t i c s so­ c i a l a an marcado socia lism e de Estado, an v ir tu d d e l oaal da­ t e réglem enta, oon la s fa c a lta d e s acordadas por l a C o n s tita - ci&a P o l i t i c a , la prodaooién n ac iona l mm aspectos an te s ia s o s - peohados. h s to lace que re in e gran confasién no sé lo en e l t e - rren o e conémico en tre lo s em presarios, s ino en la sabsano ifa de e s ta s normes por lo s érganos ja r isd io o io n a le s encargados de a p l ic a r ia s , lo s qae deben p re s te r e sp e c ia l a ten c ién a l a s c la s e s d é b ile s , qae re c ién comiensan a te n e r oonciencia de s a s dereohos y lo s e je rc i ta n oon l a s in seg arid ad es y l a s va- o ila c io n e s qae son de e sp e ra r . ARadiendo a e s to s fO otores e l 19 enorae d e a p re s tig lo de la j a e t lo l e o rd ln a rla en le e c leeee d e e re lld a e , qae p re fle re n perder eua leg itim oa dereohoa an - te e qae oargar eon t rd a l te a de aHoa y alempre ooatoaoa, se oomprenderd l a neoealdad de noraae qae regiam enten aa a p l i - caoldn y l e den toda aa e f lo a e la . 20 GaFITUU) I I I . - oramnisBioe T u te la r— de lo a Dereohoa d e l Tr#- b a jad o r. 6 . - i d M l n l r t T l o d#l TrmbmjQ. Lae U aaadae oueetionea ao o ia lea , oon aa aeouela de p ro - b laaaa qae a fe o ta r fntlm am w te a l a vide do 1— hoabrea y por ende do loa paebloa, han oafdo do llen o en l a d rb lta de l Be­ tad o , para co n v e rtirae date en oeloao guardidn de aa c a p i ta l haaano y rega lado r de au prodaooién eoonéaica, aapeditando lo a In te reaea in d iv id a a lea a l b ien ea ta r c o le o tiv o . Sa e l "Se- tado Providenoia" de que noa habla o e rte raae n te S.S.LBOH IIIX e l qae haoe aa apario ién para o r—r ana —r i e de 1—t i t a e i — nea j a r f d i —a para ig a a la r a l hoabre oon e l dnico in s t r a a —- to p—ib le , o aa l ea e l de c re a r deaigualdadea. Ami naoe e l De­ reoho b o o ia l, re lteradam ente c a l i f l —do oomo an dereoho de exoepol&i qae t r a t a de me j o ra r en lo p—ib le la aitaaol& a —e» némica de loa a a a la r ia d — . Pero todo e l complioado — oaniamo de e a te naevo dereoho , que e s eaenolalm ente dinémioo por s a aiesia n a ta ra le —, re q a le - r e para s a ap lio ao ién de érganoa adeooadoa, generaImente o—- fiad o a a la Adm iniatraoién Pdblioa, lo qae provooa aa de—- r r o l lo in a a ita d o , llegando in c laao a i n t e r f e r i r la a fono lo - —a d e l Poder J a d io ia l , lo qae ha aido daramente ooabatido por la d o o tr in a . 21 Lae fao u ltad ee que d ie a dfa aa van enoomendando a orga- niamoa adm ln la tra tlvoe son im prav la lb lea y aa van d lv a r a l f l - oando cada vas mda. Bl Podar isjecu tivo r é s u l ta "algo ads qua on aero a ja o n to r da la s lay a s " , oomo exprasa CARLOS a l 0 omen t a r lo s tr lb n n a la s d e l t ra b a jo an Cuba, pa as as qoiagti ro a l is a lo s f in e s oonfiados por lo s otroo poderes, debldo a qua ee h a lla ads oompenetrade oon l a so lao id a do ee toe p re b le - tads, ademds da oon t a r ocm la anerg fa , rap id e s y f le x lb i l id a d que f a i t s a aq ae llo s y qaa an e s ta m ateria son eabstano la la e oondioiones de v a lid e s . Es ao ep tab le , con auchos re p a ro s , coao a s ta d o d a t r a n s i - o ldn , la p raeidn—te in terveno idn de l a Adolnis tra o id n F tfb li- oa en todo lo re fe re n te a ooestiones s o c ia le s , tan to en e l o r- den le g is la t iv o con sa fa o a lta d reg lam en ta rie , c omo en a l j a - r ia d io o io n a l, por e l oard o te r de argon o ie qae re v is te n gene- ra la a n te eus problèmes; pero l a f a i t s de ^ r a n t f a s y de o a i - fom idad ju rfd io a de que ado leoe , haoen p raden te co n so lid er e l Dereoho Obrero en mandat os emandados d e l ro d e r L e g is la tiv o y ap licados por drganos ja r is d io o io n a le s a d so r ito s a l Poder J a d lo ia l . Beta s ita a c id n se to m e mis o r f t io a en B o liv ia , donde e l prooeso h is té r io o ha obstao a lisad o un desenvolvimi en t o n o r­ mal y feoundo de la s fbnciones le g i s la t iv e s y ja d io ia le e . a l Oongreso an machos oasos sô lo ha ten id o qae r a t i f i o a r lo s de#» o re to s d e l ^obiem o, generalm ente de fa c to ; a s f tenemoa qae oasi todo e l oonjanto de normes lab o rs le s smanan por v ir ta d de Deoretos aapremos o j eoretoe Leyes, empesando por e l Cédlgo 22 d e l T rabajo , raa^rvando % le a firganos a d n ln ia tra tiv o a ac s i ­ lo fao o ltad aa ra g la a a n ta r ia a sino lo qua aa poor, ftmelociaa J tid ic la laas Loa Jazgadoa d a l t ra b a jo s i b lan dapandan c o n s tl- to o l osaImanta da l a c o r ta Sopranm o T ribunal da ^ a 8 a c ld n ,t ia - nan la grave ineocgraaacia da as t a r ao sa tid o a a l a tn lo ié s a d a in is t r a t lv a y d ia o ip l in a r ia d e l * ln ia ta r io d a l Trmbaja»# cargo da ooyo praaapaeato aa aso tan la a p a r tid a a aaeaaa riaa para so f anclonam iento, qaitdndolea da e s ta aanera toda is d a - pendeaola en ana f a l l os y an l a e leooidn da ana miembroa# Bata in terveno idn ad m in is tra tiv e en m ateria so o ia l va fn - timamente llg ad a oon e l d e sa rrd llo d e l M in is te rio d e l Traba­ jo# Los prim eros an teeeden tes da e s t e organlemo lo s enooo tra- eoe en 1924, oaando as oro6 e l Dapartamento d e l Trabajo oomo ana secol6n y bajo la dependencla in e e d la ta d e l M ln ia te rio de In d a e tr le , an forva do an ù ones jo , con a tr ib u o i ones para oo- ncoer y re so lv e r todo lo re lac lonado oon aooidentes d e l t r a ­ ba jo y enfermedadee p ro fe s lo n a le s , a un en e l te rre n e oontem- cloeo; para v lg l la r la s oondlciones de h ig iene y eegnridad an e l t ra b a jo , aseao rar y escucber g r a ta i t a mente l a s ocm saltae de lo s obreros y p re s ta r inform es annales sobre Jam d l f io a l - tad es qua su rg ie ran de la ap lioao ldn de la le y . Le emtaba Ignalm ente acoroada l a fa c u ltsd de imponer m ultas y sam f a - l lo a eran in a p e la b le s . Mn 18 de marso de 1926 se e levé a la c a te g o rla de L v e a te D eoreto, ra tif io a n d o la v a lid es de lo s ac to s cnmplidoa por e l Departamento N acional de l T rabajo y aumentando sa para 23 momlf c tla trlb u id o en le e p rln o lp e lee oeutroe miner ee . Tembiin ee l e ee%el6 on prooeelm lente e a p e o ie l, e l eumerle e u u ln ie tre - t iv o , pere e ten d er e lo e o on flio to» qae paoleren e a r g l r aim. motive do l a ap lioao ldn do la a le y — d e l tra b a jo e itre p a i r — y ob rer— • B1 Departamento del Trabajo paad, on v i r t a d do Ley de 12 de fe b re ro de 1927, a o o n a t i ta i r l a D lreoeidn General d e l Tra­ b a jo , pero oon la s miaaaa a tr ib a o io n — y a ien p re ooao ana se e - oi&% d e l M in is te rio de In d a s tr ia , in trodao idndose nay pooaa reform as, la s mde re fe re n te s a aam entar e l ndmero de J e fe e de D is t r i to . Posteriorm ente ae ore6 e l cargo de o ab d ireo to r Ge­ n e ra l d e l Trabajo y ae crganlxaron naevas ^ e fa ta r a s de Dis­ t r i t o . Finalm ente l le g a a o o n a t i ta i r ana o a r te ra —p e o ia l de l E jeootlvo per Deoreto Ley de 2 de ja n io de 1936, elevmdo — feoba p o s te r io r a o a tego rfa de le y , oon e l n—b re d e l n in ie - t e r i o del Trabajo y de P rev isidn a o o la l , con ampllaa faom lta- des para p rooarar e l b ie n e s ta r eoon&mioo y so o ia l do 1— o la - ees n e o e s ita d a s , —tab le oer ana es treo h a v ig ila n o ia d e l I r a b a jo , qae ooaprende desde la de p r—t a r sa a sen t imi onto a l o o n tra to de tra b a jo para sa v a lid e s h asta sa in te rv en o id n o f lo io — en 1— c o n f lic t os oo leo tivos oomo d rb i t r o , y r e g la - mentar l a s oondioiones y bases de la s in d io a lis a o id n o b lig a - t o r i a . £ l S s ta ta to Urgdnioo d e l M in is te rio d e l Trabajo y P#3# procmlgado por Deoreto Sapremo de 28 de noviembre de 1938# 24 d iv id e e s te Minis t e r io en doe deepeohoei j&i Deepeoho de Trebe­ jo y e l de P rev is id n & eoiel. k l Deepaoho de Trabajo t ie n e a so cargo lo s Departamentoe d a r id io o e , do bxteeaidn C ultara l# 06 Inepeocidn, de A dm inistraci6n, do E a ta d is tlo a , do Trabajo Oampesino y de P rooaraoaria d e l T rabajo , ademds de la S eere- t a r f a de su Despaoho. be aboca p rin o ip a la —te a l e s ta d io y l a re so lao id n do lo s o o n tlio to e re lae lo aad o s oon e l trab a jo # a v ig i la r on lo s e s ta b le o ia ie n to s in d aa t r i a l e s la aplioaoi&% de la s ley es so c ia le s , la p ro teooidn d e l tra b a jo haaano y de lo s dereohos de la s o laaes a s a la r ia d a s , a s f o omo todo lo re la o io - nado oon la s organ!saoiones s ln d ie a le s y lo s c œ f l io to s qae pnedan s a s c l te r s e . Paode, a s i s i s s o , en o a s lq a ie ra de e s ta s me- t e r i a s proposer medidee l e g i s l e t i vas Continaa oomo an organismo a d so r ito a l a in i s t e r io d e l T rabajo , l a ja r ie d ic o id n la b o ra l, o o n s tita fd a por l a l ls s a d a 'J a d io a ta ra d e l Trabajo" an soo d o s in s ta n o ia s , qae fanotenaa en sa alamo lo c a l . Bn 1945 80 agregan lo s DepartaRsntos de Defense G ra ta !- ta de O breros, a cargo de abogados dependientee direotam ente d e l Mini a t ro de l T rabajo y reeddentes en lo s p r in c ip a le s oen- tro e in d a e tr ia le s d e l pafs a ob je to de a tender a lo s t r a b a ja - dores on sas réclama o i ones an te Is Oaja de Segaro y Ahorro Obrero y la s eap resas , y e l de Reesapaoidn, enoargsdo de o r- & A cargo d e l Despaoho de P rev is id n o o o ia l estdnsLa beoreta^ r l a de l Despaoho y lo s Departamantos de P roteooidn soo ial# do B ien es ta r y do Segaridad In d a a tr ia l .B ate Despaoho t le a e oomo p r in c ip a l misidn l a ae p ro tég er a l a s c la se s a s e la r l# - d as , proonrando sa b ie n e s ta r y sa segaridad f f s io a y m oral. 23 g a n iz a r a l a a r r i o i o d a " c o lo c a c ld n o b re ra " . Como "dapandenola td e n lc a " d a l M ln la ta r io d a l T rabajo# 86 c ro a l a D lrao o ld n G an ara l d a l T ra b a jo por i ;a e r a te sa p ra a o da 26 da o o tu b re da 1949# an a da eayao p r ln c ip a la a fo n o io d o a aa a l " a a ta d lo y r a a o la c id n da lo a p ro b le a a a am orgentaa da l a a r a la o lo n e a d a l tra b a jo n y e l o a p l t a l " . O tra la b o r a aa oal« dado y q a e r e v i e t e fondam ental Im p o rtan o ia e a l a d e " I n t e r ­ v e n ir e n lo e oon f l i c to e qae s a r ja n e n t r e em pleadorea y t r a - b a jad o rea# oon e l f i n de a o la o io n a r lo e conforme a ley**y %ee o la ram en te ee paede v e r ee r e f i e r e a lo a o o n f l ic to a do o a r io - t e r c o le o t iv o qae a n te s e s ta b a n f andam entalmente a o argo de lo s In s p e o to re s d e l T ra b a jo , y q a e a h o ra , en v i r t a d d e e s ta l e y , oaen b a jo la d i r e o ta dependeno ia de e s t a naeva se o o iim . 7 .-Loe In sp eo to res d e l Trabajo La Tnspecoidn d e l tra b a jo , naoida en e l Heine Unido em 1833, aanqae ya en ép o casd e C olbert s e l a oonoofa oomo d r- ganismo d estin ad o a o o n tro la r e l baen desenvolvim i onto td o - n io o d e la prodacoidn inda a t r i a l , fad evolaoionando para sa­ n er a sa s fbnoiones de inspeooionar " la v ide eoondmica" r e - oonocidas en e l s ig lo pasado, l a s da inspeoo ionar " la v ida d e l traba jo"(^^ ̂ y oonveztirse an m isionsra de l a p o l i t io a s o c ia l d e l E stadc, oomo so s tie n e UTIS SAN MIGCBL ARHIBAS^^^L Indadablemente donde rad io s sa f i n mds elevmdo a s an l a pro teooidn de l trabajador.M aobas veoes lo s tra b a ja d o re s so h a llan favoreo idos oon ana proteooidn ja r fd io a o do p ro - 26 v ls ld n so o ia l dotorm lnada, poro data no so haoo o fo o tiv a por so Ignorano ia , por n a l lc la o nog llgoncia do l om prosarlo ,o par e l ten o r d e l obrero do v e rse privado do sa tra b a jo o emplee# a s a p l i r e s t a f a l t a do volontad e s qae v ie n s l a Inspeooidn d e l t r a b a jo , qae t i m e ooao ads In te re sa n te y hamsna fd n o lfa e l p rooarar e l oam pllalento e f io a a d e l p r in o ip io t a t e l a r do la le g is la o ld n s o o ia l , e sp e o ia lssn te en lo s e s tab leo im ien tes do t r a b a jo . NO paede, p ass , s e r mayor l a im portanoia do e s to s orga- ( 15)nismoe, s in oayas fdnoiones, coao d ic e an t r a t a d i s t a # " la e f io a o ia do e s ta s ley es s e r f s n a la " . Ldgioamente para t a ­ l e s cargos e l personal debe s e r oaidsdosamente seleoolonado, ta n to en sa oompetenoia o san to en sa honestldad . La s ig n if io a o id n de e s to s organ!smos ha traso en d id o do (&) Asf lo s i an te M AH A V ALL oaando expresa qae " la Inspeooida d e l t ra b a jo e s e l drgano e jeoa to r de l a le g is la c io n p ro - te o to ra de l tra b a jo : y qae "ningdn organisme naoid para e v l ta r ta n graves aoosos ooao lo s qae ten fa qae o o r ta r l a Inspeooidn (13); y K.PALAROAR y S.PJ5BSS BOTIJA dioen may aoertadameixte "oae l a la sp eo o im d e l Trabajo e s . ademds. l a rep resen tao ion d e l In te rd s g en e ra l an l a p ro teoo idn de lo e tra b a ja d o re s , co n e tito y e e l éq u iv a len ts del K in ls te r io Pdblioo en e l D.Penal (1 4 ). (&&) &1 DR.aUGiddu PBRea BOTLIA (1 6 ) ,in d l OS qae l e s Imspeo- to re s n eo esitan p reparao idn , ooalidades p s io d d g io a s may p a r t io a la r e s , o ie r ta d o s is de energfa y pmdenolm en 808 i n i c i a t iv a s . 27 In m ed la to a l campo in ta r n a c io n a l , hab lendo a id o o b je to do o e- t t td lo do v a r i e s ^ongrosos y O o n fo ro n o las . ) la lEspeoeîdr d e l T rebn jo comprer.de dof* aspecto© prin­ c ip a le s , que l e «Iswa le g io l^ c ld n boU vlnna los re co n o c e# j so n t e l an o , de orden td o n lc o r e f e r e n te e la v ig i l a n c ia de l a s o o n d io io n es de h ig ie n e y s e g a r id a d d e l t r a b a j o , y e l o t r o , de c o n t ro l p a ra e l e s t r i c t o e a m p lla le n to d e l a s leyes a o e ia - l e s v ig a n te s , qae es e l qae ah o ra nos in t e r e s a t r a ta r .^ * ^ ^ (&) l a en e l E s ta ta to d e l a idga de la a Naoiones, en l a p ar­ t e re fe re n te e "O rsanizaoiôn In te rn a c ional d e l Trabajo" ee estab leo e qae oâda Estado deberd c rg a a isa r on s e rv i - o lo de Tnspeccldn; y la Conferencia In te rn a c io n a l del T rabajo de «ashigton reooaendd ademds de ona inspeooidn del T rabajo , on ca rv io io pab lico qae a tien d a a l a sa lad de lo s ob re ros. La Quinta rean idn de la üonferenoia In - te rn a c io n s l del T rabajo , oelebrada en Giaebra en 1923# adoptd une Peoonendaoidn re fe re n te a " lo s p rin o ip io # gé­ n é ra le s para l a organiaacidn de se rv io io s de Inspeooion dost inados a asegmrar l a ap lioao idn de l a s ley es y r e g la - montos pars la p ro tecciôa de lo s trab a jad o res" ( l7 )# b a s - oando ademds su vinoulaoldn oon l a J u s t io ia d e l T rabajo . T eles recoKondacionce fu e rœ ampliadas en sco esiv as Cor- fe re n c ia s de 1939# 1940 y 1947# h asta haoer de e l l e s nnos organlosoffi con fbncionem heterogdneac y oom plejas. (èd) Kl p ro feso r TISSKMBAOR (16) reoonoce en loa In speo to res d s l Trabajo t r è s t ip o s de poderessa) poder de co n tro l so­ b re e l elemento obrero# lo s lo c a le s de tra b a jo # e tc ; b)MM- d e r de orden ad m in is tra tiv o # oon medidae p rev en t!vas j^ara meagaardar la sa lad y segaridad de lo s traba jado res# y#o) poder de orden ju d ic ia l , que h a b i l i ta a lo s In sp eo to res: prim ero, a ju sg a r la s even tu a i es in fraco io n es de l a s ley es sociales#oontando para e l l e con l a fa o a lta d que ae le s r e - conooe de in g re sa r a o u a lq e ie r hors d e l d fa o d e l a noohe a lo s estab leo im ien t os inâft a tr ia le s # de in te r ro g e r a l p e r­ so n a l s ia te s t ig o s y r eq u e rir de o tro s inform es que estim e neoesarlos#y laego# a p roven ir sa sanoidn#perm itiéndoseles a e s te ob je to mander e l o ie rre o l a a p e rtu re de l a s f d b r l - oas. imponer w altae p e o a n ia r ia s , e t c . y e l Dr.K.PSRKZ DOTUA# (19; ind ioa que en KSpafia tien en tdonloamentu t r è s fUncio- n es i a ) de segaridad e higiene# b) de f i s o a l i s a r e l oom»- 28 Las faoaltad## qa# noa oonviana doo taoar, da e n tre la # vaidas qae poeeen lo e Inspeo tores#eon , en espeo ia l# la a r e l a - oionadas oon la ja r is d io o id n labo ra l# t a l e s oomo a qaella# r e - oonoclda por m oba# le g is la o lo n e s p o sitiv as# de Imponer sam- olones por lnAraool6n do ley es s o c ia le s y former e l prooeso# qae alganoa p a lse s oonsidermn oomo ad m in is tra tiv e em ta n to qjae o tro s piensan qae es ana a c tiv id a d propiam ente j a d lo la l . ( ^ ) Laego estd la fa o a lta d de oonolliao i6n#prino ipalm eate em o o n flic to a ooleotivos# qae s e reoonooe en tre o tro s pafses#em Hi span oamdrioa # Chile# Veneaaela# Mdjico# B o liv ia ; a t r ib a o i te oon la qae dis orepa l a O fioina In te rn a o io n a l d e l t r a b a jo oo­ mo so desprende do l a uonvenoidn No.bl# qae dioe qae " la s fh n - oiones de lo s In sp eo to res d e l t ra b a jo no deberdn oenpreader sa aotnaoién oomo o o n c iliad o res o A rb itre s on la s d isp a ta s d a l tra b a jo " . lai e l régimen p o s i t iv e b o liv ian o e l cuerpo de Inspeo to ­ re s se h a lla in teg ran d o an D eparts men to d e l Dwpaohe d e l t r a ­ b a jo . tmm p r in c ip a le s obligaoiones# en lo qae tooa a o a e s tio - nes ja d io ia le s# sont a) Las de r e o ib l r l a s denanoias de a o e i- p l i a i onto do la s le y e s seo ia le s# y e ) de oosprobar l a l la o id n de asegurados y l a l iq a id a o ié n de oaotas de l e s segaros s o c ia le s . (O) am l a A rgentira se tien e an sistem a m ixte oon a os In s ta n ­ oias# ana a d m in is tra tiv a y o tra ja d lo ia l# oonoarriende a ambas e l Inspector# oaya a c te de denanoia t ie n e e l v a le r ja r id io o de ana p resanoién de " i a r i s te n ta s " . La O flo iaa ylntextiaoional de l T rabajo reoomienda por qae e s ta s denaa- o ia s se hagan direotam ente a l a s aa to rid a d es ja d io ia le s# pero reoonoD iendo qae la s a c te s de lo s In sp eo to res deben haoer fe en ja io io sa lvo praeba en c o n tra r io . 29 dente# d e l tre b e jo en defeo to d e l Ja igedo d e l T rebejo . note e trib ao id n # eooneeje un neg le tred o b o liv ian o debe i r aooape- fiada de la v e r if io a o id n de la denanoia# a oargo aotaalmemte de l œ jaeoea# por ae r p rop ia de l œ In a p eo to rœ l a in v e s t i - gaoidn de la s in fraoo ionas de l a s le y œ del tra b a jo en gene­ ra l# y no d e l Aaea de lo oontenoioso# ooao lo determ ine e l Reglammato de 23 de agosto de 1943; panto de v is ta ocm e l qae no estamos de aoaerdo# ya qae no perm ite a l J a e s oœ probar l a e z a o tita d de l œ d a te s aportados y p rooarar ooap leaen tarloa oon aayor venta j a para adop tar ana rœ o la o id n en œ so de d ia - oordla# disninayendo a s f lo s p rin o ip io s de ianediaoi& n e in ­ v e s t igaoidn qae dominan e l prooeso la b o ra l . b) Les oorresponde igoalm ente somet e r a oonooimiento d e l jaem d e l t r a b a jo oualqu ier denanoia por v io lao ién de d i s p œ i - oiones de œ rd o te r so o ia l oaya sanoidn estd foraalm ente i a d i - œda# para lo qae aoompaliardn an ao ta o inform e d e ta lla d o d e l œ so# qae s e rv ird de praeba p re o o n s tita fd a . En e s te a sp ee te n œ pareoe que sa papel ea may redaoido# paes se p ie rd e ted a sa e fio d o ia oon an c o n tro l de t ip o a d m in is tra tiv e qae se ha de h a l la r to ta lm en te sujeto a ana sanoidn ja d io ia l# y n i s i - qu ie ra t ie n e l a s a f ic le n te aatonomfa oomo para imponer peqae- Ras mal tas# l a s qae para haoeree e feo tiv as# han de s e g a ir an trd m lte de doble in s ta n d a mate l œ Jaagados de l T rabajo . o) Tienen tambidn a sa oargo l a so lao idn de lo s o o n flio - t œ o o leo tiv o s del T rabajo; l œ In speo to res d e l t ra b a jo oomo p ré s id e n te s n a tœ de la s J a n te s de R onoiliaoidn primero# y 30 despads #1 In spec to r Generel d e l Trebejo oomo P rés id en te d e l T rib n n s l A rb i t r a l . 8 .-ftL no ifa P ro teo to ra de l e s o in d io a te s . an B o liv ia gran p a r te de la s venta j as consegaidas por lo s tra b a ja d o re s en m ateria labora l# on loe d ltim es tiem pes se deben a s a s organismos s ln d iea les# qae ra d ia n te e s ta eenp- jan c id n de volontades han logrado la proaalgaoldn de le y e s p ro te o to ra s para sa s i ta a c id n de dependenoia eoondaloa. Kl in f l a jo u n iv e rsa l de la s c o r r ie n te s a so c ia o io n is ta s o b re ra s se h iao s e n t i r B o liv ia y fdd ob je to do le g is la e id n on e l sRo 1939# foraando e l a r t .99 d e l Cddigo d e l T rabajo v l - gente# qae reoonooe e l Dereoho u in d io a l. pasd laego a o o n s ti- t a l r an preoepto c o n s ti ta e i onal # e l qae ademds hoy aoaerda g a ra n t ie s y dereohos a sas personeros. A n terio raen te se ez ig fa a lo s S indioatos# para sa a o ta a - oidnÿ l a p rev ia le g a l is a o ifo de sa œ rso n e r ia ja rfd io a # pere por ana le y p o s te r io r se adm ite l a e x is te n o ia de e s ta s orge- n isao io n es por e l s i l o oonsratim iento de sas asooiados# s in r e q a e r i r ningana in sc rip oidn o reoonooim iento por lo s orga- nismoe o f lo ia le s . Ks b ien oonocida la trasoendenoia qae r e v i s t e e l papel de lo s B indioatos en lo s a o ta a le s moment os# on la v ide do ana naoidn y l a s m d ltip les modalldades qae adopta on lo s d ife re n - te s p a lses# p w e l lo ahora sd lo nos detendremos a a n a lla a r la s fano iones qae alganas le g is la o io n e s le e han aoordado para 31 ooadyarar en l e eo lnolén de lo e o o n flio to e ind iv ld ae les# y «de ooncretem ente l e b o liv ie n # . LD16I DK LXTALA enote qee e l s in d lo e to paede e e i e t i r y re p ré s e n te r a aee a f i l la d o a por v ia p r in c ip a l y no de adhé­ s io n en lo s c o n f lio to s qae versen sobre l a aplioaoiO n d e l o o n tra to co leo tiv o y a s o l ic i te d d e l in teresado# en v i r ta d de ana t e t e l a d e l in te rd s g e n e ra l. Esta fa o a lta d la e n tie n ­ de ta n to a l a prim era in s ta n o ia oomo a l a de apelaciO nipero tra td n d o se de l a presenoia de la s asooiao iones s in d ic a le s en oasaoiOo se l a ha qaerido negar, alegando qae en l a I n te r - pretaoiO n de e s tIp u la o iones o o la c tiv a s sd lo se d lso a ten oaes- t io n e s de heoho# pero vemos qae# oomo saoede en l a l e g i s la - c idn espsRola y mâchas o tras# se ha parm itido r e c u r r i r en ea - sao idn de la in te rp ré té e idn de lo s negooios jo r id io o s in d l - v idaa les# oomo oontratos# testam ent os # e to . ( a r t .1692 O.C.) y oreemos ra sœ a b le e l a p l io a r ig a a l o r i t e r io a lo s o on tra to s oo leo tivos# en donae la asoo iac idn e in d io a l no es ningana p a r te oxtrmRa. ^ e s te aspeo to l a le g is la o ld n bo liv lana d e ja ona lag n - na# pero ana lisando e l in o iso 2*. de l a r t .136 d e l D écrété Re­ glamen t a r io d e l "Cddigo d e l Trabajo"# qae anota oomo ana de l a s f in a lid a d e s d e l b in d ic a te " re p ré se n te r a lo s asooiados en e l e je rc io io de lo s dereohos emanadoa de lo s oon tra to s i n - d lv id a a le s d e l Trabajo"# fdrm ala b a s ta n te emplie# pensâmes qae oon mayor rasdn da te se h a lle h a b ilita d o para re p re e e n ta r a sms a f i l i a d o s en lo s c o n f lio to s sobre l a ap lio ao id n d e l e s o o n tra to s o o leo tiv o s denanoia dos por l e s in te re s a d o s . De n ae s- 32 t r a p a r te tenemoe e e r io s reparee eobre l a redaeeidn d e l c i­ te d o iBoiao# ptiea no hemoe encontrado ningdn an teoedente#ai d o c tr in a l n i de dereoho poeitivo# qae m an ifiaa te ooao ana f i - n a lid ad d e l y in d ic a te e l a c ta a r en forma p r in c ip a l en lo s con­ t r a t oe in d iv id a a le a oelebradoa por sas a f i l ia d o s y qae va ooa- t r a sa n a ta ra le s a mi sea de p e rseg u lr f in e s o o leo tiv o s . F e l ia - ■ente en la p rdo tioa he&os podido observer qae no ha te n id e trasoendeno ia . COBseoaenoia de l a fa o a lta d de lo s d in d io a to s de v e la r por l a ap lio ao id n de lo s oonvenios ooleotivos# e s l a o b lig a - oidn qae# en I t a l i a por ejemplo# pesa sobre lo s tra b a ja d o rra de inform er a sa asoo iac idn de todo incam plia ien to d e l con­ t r a t o co leo tiv o ; l a asociaoidn# oonocida l a denanoia# pragoa^ ta rd a l in te re sad o s i desea r e c ib i r sa p a tro c in io en e l p ro ­ oeso . A la o rg an iséeIdn s in d io a l tambidn so l e ha dado l a po- te s ta d de in te n te r l a oono iliao idn v n tre sa s a f i l ia d o s y aqae­ l l o s pa trcnos oon qaienes l i t ig a e n # por l a s venta j a s qae r e ­ p o r ts ana so lao idn do e s ta espeoie# ev itan d o a s i trd m ite s oes- to so s y le n te s y proonrando o tra s v e n ta ja s qae d é r iv a s de l a o o n o ilia o id n . Asl lo reoonooen maohas le g is la o io n e s p o sitiv as# Bspafla ha implantado para o as i todos lo s oasos l a p rev ia oea- o arrano ia a an in te n te c o n c i l i â to rlo an te l a C en tra l Naoienal y in d io a lis ta # ) fbncidn qae CHACON SECOS ooaaidera re f i l- (&) A nteriorm ente .por L. de 11-7-1940, sd lo as dabs e s ta i a - tervenoi& a en m ateria de despido# pero e l D. de 9 de « e - ro de 1950 l a ampli d a todos lo s asontos# oon ezoepoifii 33 dm oon o l olotoma oapaRol do a in d io a to v o rtlo a l# qa# ha aa— porado wl concopto do opoaicidn e n tre l a c laae a a a la r ia d a jr lo e empleadorea. m I t a l i a ee o b lig e to r ia la in terveno idn do lo a a in d i— oatoe on e l in te n to o o n o il ia to r io tratdndoae do o on tra toa eo - le o t iv o a , y e l jnea qae oonoaoa l i t i g i o e do e a ta eepeole e a - td fao a ltad o a no d e r ourao a ningdn prooeao qae no h ab le ra oamplldo oon ea te r e q a is i to previo# ealvo qae orea oportane a p la a a rlo para e l moaento de l a apelaoldm ;^*) e a ta medlda t i e ­ ne e l objeto# ademda de p rooarar l a oonoiliaoidn# do c o n a o li- d a r e l dereoho do td te la qae e l a in d io a to t ie n e aobre aa# a f l - lladoa# v ig ilando por e l e a t r i o to camplimiento do la# norma# c o le o tiv a e . a e rfa may eonveniente qae la le g is la o id n bo liv ien # oem- f i r i e r a a lo e a ind ioato# l a fa o a lta d do p ro o ara r l a oom oilia- oidn on loa l i t i g i o a in d iv id a a le a qae a feo ten a lo a miembre# de au oategorfa# ads aon tra tdndoae de o o n flic to a qae veraem aobre la in te rp re ta o id n do le a oon tra toa o o leo tivos por e llo # oelebradoa. 8e haoe ads aoasada sa f a l t a a l oonsid era r qmm no so oonooe e l in te n to o o n o il ia to r io an te lo s T ribanale# d e l Trabajo# donde l a doble in s ta n c ia o rig ine prooesos la rg e# y eoa tosoe . do lo s l i t i g i o a sobre aoo iden tes de l trab a jo # o o n tra to do embargo y e n lo s qae in te rv ien en o ie r ta s en tidadea p d b li- oas lim ita tiv am en te wam eradaa# oreando para e l e feo to "Jan- ta a do C onoiliacidn S indi oal"# oon l a m isidn do " in te n te r a re o n isa r parsaasivam ente la s p re ten sio o es do l a s p a r te s " . (&) J#B oaao do p ro sp ére r l a o ono iliao idn an te la orgenisaoidm e in d io a l lla a a d a a prooararla por sa oompetenoia en raadn do m ateria y de t e r r i to rio # e l ao ta qae le v a n te de l a 34 La oolaboraolén d a l s Ind l oa to a l a ja r ia d ie o id n dol t r a ba jo ig aa laen to ao a a n if io a ta fa o il i ta n d o a l ja o s o a l t r l b a - n a l in fo raao id n téonioa y l i a t a a do peraonaa idonoaa qa# pao- dan aaoao rarloa en ana deo la lonea . Jtate ea on o r i t e r io ee g a l- do por e l dereoho p o s i t ivo eepaflol# e l que determ ine qae l a C en tra l Nacional y in d io a lia ta forme ana l i s t e de ase so res en ndmero de naeve para oada oaso en e l oaal e l M agistrado orea neoesaria sa presenoia# para qae date e l ig a t r è s de e lloa# siempre oon la l ib e r ta d de s e g a ir o no sas in form es. oonsideramos coao o tra f a l l a de l a le g is la e id n b o l iv la ­ na la aasenoia de lo s ü in d io a to s en lo s tr ib o n a le s d e l traba-> jo# para p re s ta r o rien tac id n tdonica a l jaea# e l oaal no s a - biendo a qalon re o a rr ir# nombra oomo p é r ito s a em pfrloos de esoasa preparaoidn p ro fe s lo n a l. Lo mismo saoede oon la s pai^> tes# y espeo ia laen te e l trabajador# qae r é s u l ta daRando sa s i n t erases# qae may bien podrlan se r p reoautelados mediant# an sexrrioio e f io a s de e s ta espeoie en sa s in d io a to . aad ieno ia re sp ec tiv e tendrd l a e f io a o ia de an t l t a l o e jeoativo# s i e l v a lo r de lo co n tro v e rtld o no pesa de 5.000 l ira s # y s i sobrepasara de osa suma eqa iva ld rd a an dooamento privado oon la s firm es a a te n tio a d a s . 35 Notas b lb l lo g ré f lœ # de l a latrodop e id n t 1) D .a#nael Ohaodn Seooa, "La rélaol&at de tra b a jo y l a j e - rlB dioo iân la b o ra l" (Boaqaejo b is tte lo o )# Ooaferenola# Iso o e la S o o ia l, Ib tdrid , 1945. 2) Nbgenlo Pdres ÿ t l j a , "Hiisaaisao en l a Relaoidn la b o ra l" , Lieet&rso co rre ip o ad io n te a l a ap e rtu re del Corso Aeadt- a io o 1953-1954, G nlversldad d e Madrid, 1953, pg .19 . 3) 4) 5) 6) 7) 8 ) 9) "La L eg ia lao ida d e l Trabajo y aa fb en te de In v e stig ao id n " , Santa fo . "T ribonales m t e r l a d e l 1941. y U ro e e d in ie n to d e l T ra b a jo " , Toao so b re l a X n s t i t a to d e l D œ eoho d e l T ra b a je . Santa Fe, "IP. Dereoho d o l T ra b a jo , s a n v e lao id n œ A ad rio a" , Baemes A ir e s , 1947. " H is to r ié G en era l de B o liv ie ^ , La P az, 1922, pg.288. Ci tado por A loides Argeedas, o p .o i t . , p g .l4 4 . R oberto P i r e s P a t i n , " P r in o ip io s de D ereoho S o o ia l y de L e g is la e id n d e l T ra b a jo " , La Pda, 1946,p g .% . V ioente TaldeB,"Naeva C eapilaoidn de Leyes d e l T rabaje y de P re v is id n S o o ia l" , La P a s . 1949, pg .51 . 10) "Los T ribonales d e l T rabajo en Goba",Toao o itad o d e l In s - ü t o t o de Dereoho d e l T rabajo . Santa Pe, 1941. 11} Boot o r rn ra v a l l 0 . , "Im portanoia, sen t Id o y v a lo r j a r f d l - 00 de 3a Inspeooidn « i e l Dwooho d e l T rabajo", R e l a t a de T rabajo , A b ril 1942, Madrid, pgs. 349 y s g ts . 12) "La Inspeooidn d e l T rabajo y la P b lf t io a S o c ia l" , Gaader- nos d e l I n s t i t n t o d e B stad ios P o l i t ic o s , Madrid, 1951, n» .9 pg .29 . 13) O p .o it . , page. 356 y 351. 14) "La Prevenoids de lo s Aooidentes d s l T rabajo", Madrid, 1934, pg .33 . 15) Soberto P ire s P a t in , o p .o i t . , pg.522. 16) "Garso de Dereoho d s l T rabajo", Madrid, 1950,pgs.366 y s g t s . 17) Roberto P ire s P a t in , o p .o i t . , pg.522 18) "La In sp so o iin d e l T rabajo y an fa n o iin en e l Faero de l T rabajo", Toao o itad o d e l I n s t i t a t o d e Dereoho d e l T rab a je . Santa Fe, 1941. 36 (19) O p .o l t . , p g s .366 J s g t s . (20) "Dsrsoho P ro sss s l de l T rebejo", Be en os A ire s ,1949» To- mo I I . (21) O p .c it, pgs.21 y s g ts . oooOooo— 37 miMARA PARTI LOS OOTPLIOTOS DEL TRABAJO OAPITPLO I . - C onflio tos IndivAdgel— j o o leo tiv o s . 9 . - 3s d is t ln o ié n en l e d o o tr ln s . Les re lso lo n e s o o n tre o ta s le s en tre e l tre b e je d o r ml s i s - do y e l espresm rio , vmn siendo smstltmldms psslm tlnm nente en todo e l ssndo por grspos orgenlondos en ferme de s in d io e to s qae tomen e sa œ rg o e s te e o tiv id ed , esteb leo iendo c o n d ie le - nes de tre b e jo en rep resen teo i6 n de sas e f i l i e d o s . Coao oon- secaencie , es s i S in d iœ to e qeidn tooe e o a d ir en defense de lo s dereohos qae he o rig inedo , oaendo d s to s son le s io n ed o s , s i bien s iœ p re qeede e l in d iv id u s l e in ic ie t iv e de denonoier- l o s . En t e l e s oeeos le esooieoidn p ro fe s lo n e l e o tie en sa o s- lid e d de persons ja r fd io a y no ye oomo same de ind iv iduos s i ­ no oomo re p resen ten te de unos in te re s e s que e x is t en indepan- dim ates d e l ndmero de personas a qaienes e feo ten , dendo n e o l- mi en t o a l o o n flic to c o le o tiv o , de t e l s a e r te que siendo ona d ife re n c ie o rig ineriem en te in d iv id a e l , se transform e en oo- leotivm en en a f in de so lid e r id e d .(^ ) Les dos d isses de c o n f lio to s , in d iv id a a le a y c o le o tiv e s , paeden s u rg ir ta n to de ans d iecu tid e ep liceciA n de ans le y o un reglem ento de t re b e jo , oomo de an o o n tra to odleotivo ,eem - 36 qae e l o e le c tiv e no p o erla e a rg lr a r a le Ce on c o n tra to In ­ d iv id u a l y eq u a l o f . La dSstinclA n e n tre amboe ha aldo motive do ee tu d io e , quo han perm itido d ife re n c ie r lo e en lin e a e p re c ieaa ,p e ra a t r i b u i r eu eo lu c iin a orgeniemoe œ p e c ie liz a d o s o oon e u je - cidn a normae determ inedae. Kl fdndemento do ea ta c la e if ic a c id n ee encuentra en l a ex tœ eiA n de ee je to e que abarce e l c o n f l ic t o . Ml en tree e l in ­ d iv id u a l ee r e f ie r e a in te re e e e de ee te tip o y oonprende ea- 008 concret oe, e in o b e ticu lo d e l ndmero d e in te reeedoe mn e l ob je to l i t i g lo e o , quo paede may bien c o in o id ir con e l de oon- ponentee actum le e de un e in d ic e to , o o n f lic to a l cue l Hicolde Jae g e r propone U am erlo " in te r in d iv id e e l" ; e l e d e o t iv o t r a ­ ta de in te re e e e a b e tre c to e , que afeo ten a l a llau ad a "oat ^go- r f e " , d e fin id e en tirm ino# exactoe por e l alamo Jaeg er oomo " la a e r ie no f i n i t e de in d iv id u oe que a cauea de eu poolc l in en e l ouadro d e la producciAi y d e l t e r r i t o r i o en que operan, tie n e n in te re e e e eoondmicoe comunee". &AN0B1N1, c i tado per ANTOKTO FBRPKTRA, ha d ia tin g u id o lo a c o n f l ic t oe c d le c t i - voe como aquelloa "que in te reean a l grupo do trab a ja d o re s oo­ mo re p ré se n ta n te s de une comunidad d e fin id e de in te re s e s , y no apenas oomo ana same m a te r ia l de ind iv idu os" y que per l e ta n to , estdn desligados de dereohos a u b je tiv o s . JÙ1 ooanto ml ccmtenido ob je tiv o de e s ta s dos espeo ies de c o n f lio to s , vemos que generalm ente lo s oo leo tivos so r e - f i e r œ a problèmes de p o ll t i c s eoonAmica y s o c ia l , s in qae me 39 exolmymm p o r e l l o lo e do d e reo h o , manque en elgmnme ocm eio- n ee e d lo tengmn euh e ld im rlam en te e e te om rdo ter; p o r e l l o Ime e o ln o io n e e que re q u le re n no eon ja r ld io m s e in o do e e tm h le e l- m len to do nuevme oo n d io io n ee do tre b m jo ; p o r m feotm r m Im p ro - d u o o ld n , ml orden p d b lio o jr e l p e l ig r o quo dremn p a r# l a e e - g a r id a d d e l K etado, eu d eaen v o l v ied e n t o y tArmino oae b a je l a d i r e o t a v ig i l a n o ia e in te rv e n o id n d e l a je o u t iv o , m edlam te eue orgeniem oe e o m in is t r a t iv o s . Los in d iv la u a le s , on cam bio, s d lo paeden te n e r p o r œ - j e t o d ereohos ya n ao id o s de le y e s o o o n tra to a y oaya so la o id n n eo e sa ria m en te o o rresponde a ana fh n o id n j a d i o i a l ; ea d e o i r , que no paeden l l e g a r a o o n a t i t a i r an o o n f l io to eoondnioo o de i n t e r e s e s . E sto s l i t i g i o a paeden r e f e r i r s e a r e l a o iœ e a e n t r e o b re ro s y p a tro n o s , e n t r e o b re ro s ( se e n a p re n d lo e s , m a e s tro s , e t c . ) , e n t r e o b re ro s a a o o iad o s a e n tid a d e a s in d i o a le s , de s e - g a ro s , a o n te p io s , m u tu a lid ad ea y o t r a s y e s ta s i n s t i t u o io n e s , e t c . ; quedan ex o lu fd o a p o r sa miama n a t a r a le s a y p o r r e q u é r i r de mayor e s se g u r ld a d e s , lo a su rg id o s e n t r e p a tro n o s o e n t id a ­ dea p a t r o n a le s . lO .- ü o n f l io to a c o le c t iv o a de Dereoho y de I n t e r e s e s . Aunque, como hemos v ia t o , l o s c o n f l io to e c o le c t iv o a oa­ s i s iem p re t ie n e n e s te o a rd c te r eoondm ico do p ro c u re r n aevas v e n ta ja s p a ra l o s t r a b a ja d o r e s , s in b a s o a r apoyo en normes ju r f d l c a s le g a l e s o c o n t r a c tu s l e a , a l p an to qae e l m ator b r a - a i l e r o OLITBIBA VIANA ^^^d ioe qae h a b la r de " o o n f l ic to a c o le s - 40 tiYOfi de natn ra lo ee econômlce" ee redondanola perqae tode o o n f lic to eoleetlYO ee eabetencielm ente eoondmloo;## heoe p reo leo d ie tln g a lr» pare le a fine# j e rlac iloo lona lee , oaande son d# dereoho 7 oaando d e In te reaea o eoondmloea. O onflictoe co leo tivoa de dereoho ecoi le e qee nacen a r a la de l a l& te rp re tac id n de ana ley^en e a ta te to o ana o Ü e - s a la û e l oon tra to co lec tlT o , pare qae prooeran noraaa de ap lioao ldn ganeralea 7 a b a tra c ta a , a d ifa re n c la da le a In d i­ v id u a l ea que lo haoen per In v ia conoreta 7 p a r tic u la r* sa o ard c te r e aen o ia l e a que ae baaan an noraaa co n trao taa lea o leg a lea p reex ia ten tea o aea# an dereohoa adqu irldoa , 0070 ousp lln ian to a a rac laaa an b enefic lo da ana oa tego ria p re fa - a lo o a l, ganaralm ente repreaantacU per an s ln d ic a to a o tra en tidad p ro fea io n a l a lm lla r# P er t r a ta r a a de eaeatlonaa ju r id lo a e , Idg loo ea qua an ao lao ldn eatd ancargada a tr lb u n a le a da dareohe»aaan da j a - r iad io o ld n e a p a e ia l e aean da l a ju a t i c l a o rd ln a r la . s in em­ bargo, an a l rdglman p o s i t iv e , aachaa vaoaa ea le a da e l v ia - no t r a to qua a le a c o n f lic t os da In te re a e a , per f a l t a da ana d la tln o ld n d a r e y preo iaa on la le g la la o ld n 7 atandlendo a&* lo a au traaoandencla m o la l. ü a ra o ta ria a a lo a c o n f lic to s o o lac tlv o a da in te re a e a an que no bueoan l a In te rp re ta c ld n do ana norma ja r id lc a p ra - o cn a titttfd a , a lno por a l c o n tra r io l a craacldn da l a mlama, aea bajo forma da la 7 o da c o n tra to ,b la n para a a ta b la o a r n a a - van formas da tra b a jo o t la n para former o m odlfloar e l eon- 41 t r a t o c o lo c tlv o , cori miras a m ejorsr eoonômloament* a loo mlembroa de l a categorfa* HmRI SIRaT a f lro a qaa l a azp raaidn **ooiifliot08 eo lae - t iv o a ” désigna en general aqaelloe que no afec tan derechos p ré e x is ta n te s de la s p a r te s y se prodncen genera laen te osa tio tivo de re iv in d ic a r naevoe dereohos que entreohooan In te - re se s opnestos, de ahf que a veoes se Uamen **eonflict08 de intereaes**; reafirm ando e s ta s expresionee, l a o f ic in a I n te r - nae io n a l del Trabajo d lo e i ^Los o o n fllo to s de in té re s s a , per s i c o n tra r io no se r e f ie re n a l a i n t e r p re tao idn de an dereoho ad q a ir id o , fandado sobre la le y o e l co n tra ts ,s in o , sobre une sim ple re iT lnd ioao ldn que tien d e a m odificar an dereoho ex is­ ta n te o o rear ans naevo". Este su eminente oontenido eoondmico, l a s énormes ma­ rnas de obreros que abaron y le s medioo de defense a que dm- to s acuden, como la haelga, hace que rep erca tan hondacente un la prodttccidn de un p a ls y en su tru n q a iliâ a d p d b lic a ,o b ll- gando a l Estado moderne para so lao io n arlo a a tomar medidas p reven tives y re p re s iv a s de orden pdb lioo , y o r e a r o rgan in- mos propios y pecalia res,gw iera lm en te depend!en tes de la Ad- m in is trac id n Fifblioa, que a tiendan prino ipalm ente a an c r i t a ­ r i e politioo-eoondm ioo, por l a avsencia de nornes ja r ld io a s â a p lic a rs e por e l ja e s . Tratdndose de o o n flic to s que esoapan a ana funoidn j a d i - c i a l , como tenemos dicho, no i n s i s t ! remos màm en e l l e s , com- cretdnd BB pro@#aimi#mto 4#1 TT#b#je m~ li.-fd ad am en to e d# ea e x is tm o ia . El aapaoto t u t e l a r y de ezoepoidn d e l dereoho obrere qaedaria Incom plete, e l para ea ap llcao ld n habfa d e r e o a r r l r - ee a una j a e t lo la baeada en lo e p rin o ip io e o ldaiooe de Ig a a l- dad de loe hombree; ee d e o lr , que todos lo e t r a to e de ezoep­ oidn a lo e obreroe ee v erfan menoeoabadoe a l q ae re r e je r o l - t a r lo a , por te n e r que aegu ir an prooedim lento in o ieo rlm ln a to - r l o , le n to y ooetoeo, t r e n te a l a Impôtenoia de qulenee ee van a premia doe por e l hambre y l a m ise r la . Ko ed lo ee t r a ta paea, de enoon trar an prooedim lento d e f d o l l y rdplda a p l lo a d d n , qae trim y rlgaxo eamente adm lale- t r e ju e t lo la eegdn e l tex te e e t r io t o d e la le y , e lno qae ade- mda obedesoa a l naevo ooneepto de j a e t lo l a en a ten o ld n a l a in fe r io r id a d eoondmloa de ana o laee y ea dnloo patrlm onlo; e l t r a b a jo , oaya reoompenea, e l a a la r io , no paede e e ta r a merced do formas ja r id lo a s d l l a t o r l a s . In flay en notoriam en- t e o an e s te aspeoto e l aoreoentam i an to d e l a s obligaolones d e l ind lT idao para oon l a sooledad, qae s e le saper pone, ba- o im do exolamar qae s i e l s ig lo XVIII tué e l d e lo s "d e re - ohos" e l s lg lo X ^ e s e l d e lo s "deberes".For o tra p a r te me sd lo se procure an r e p a r te j a s to do la rlqueaa eoondmloa 50 t r e e l tre b e je d o r y e l eep reee rio , elno qae e l led o d e l e le - een to p a trim o n ia l, e l t r a b a jo , oomo an dereoho y an d e b e r,e e "bamanla a**, en e l e e n tld o eo o lo ld g io o -é tlo o , y deeapareoe e l t ra b a ja d o r oomo an o b je to , para proyeotdrae plenamemte ocmo an an je to d e la re la o ld n la b o ra l . a on pr Inc ipalm ente eetoa fa o to re e lo e qae llev an a l a oonvlcoldn de an prooedim lento e e p e o la l an m t e r la de l t r a ­ b a jo , qae oorreeponda a la a neoealdadea apantadae y aobre t o - do a l rltm o eeguldo por e l Dereoho S e o la l. On e a te r d loe a e e te reapeoto (10) qae, m lentree ee deamoronaba la te o r ia de l a oalpa en m ateria de aooldentea del t ra b a jo , ae abo lfa e l p r in c ip le de l lb e r ta d ccm trao taa l, ee daba naevaa baeee a l oon t r a to o o le o tlv o ,e tc « , l a Igaaldad de la a p a r te s en e l j a l - o lo oontlnaaba ig a a l ,e l ja e s sega ia s a je to a l a o lé s io a v e r- dad fo rm a l,la ea ten oafs d e la volontad prlvada oontlnaaba In ­ tac ta* resum lendc, podemos d eo lr en p a lab ras del t r a t a d l s t a i t a l ia n o LTTIGI BE LITaLA, qua " la e s tra c tu ra d e l prooeeo d e- be adap ta rse a l a n a to ra le sa de l a l i t i s y no l a l l t l s a l prooeeo". Es verdad qae desde an te s se h lo le ro n preoeptos prooe- sa lea dedloados a p ro tég e r a l obrero , espeolalm ente en mate­ r i a de aooldentea d e l t r a b a jo , pero e ra p reo leo todo on alm- tema ja r fd lo o aproplado con ana anldad y an eap lrltm p rop le y oon an oontenido aatdnomo, cap as de form er, on "oorpas j a - rla** Obrero, oomo d lo e BATO, en oaya formaoidn predomlnen lo s elementos p o l l t lo o - s o o la le s . 51 Esta naoaaldad, oomprandloa por todoa la a Eatados, h lae s a rg i r a l daaao d# ax tan d arlo a todoa lo a regfmenea l e g la l a - t lv o a , oomo an derooho qoo dob lan com partir todaa la a olaaoa hamildoa do l mande, aa f tenomoa on biapanoamérloa l a Confo- reno la In to m ao lo n a l do l T rabajo oolebrada oa Santiago de O hile e lafS o 1936, qae apraeba " r e e a l ta r l a im portancia d e l e je ro lo lo e f e o t iv o d e l Dereoho de l T rabajo y p reoon iaar l a s im p llfio ao id n del Prooedimlento ap lio ad o por lo a drganoa m - cargadOB de v e la r por dleho Dereoho". 14.-Sa n a ta ra le sa ja r f d lo a . E l Dereoho P rooesal d e l T rabajo , como fanoidn ja r ie d lo - c io n a l qae correaponde a l gatado, mon en lo a oasoe en qae oonflere a organlemoe p a r t lc a la re a po tee tad para d e o ld ir eem- f l lo to e por a r b i t r a je o c o n c ilia o ld n , tien e an em inente oa- rd o te r pdb lioo , qae ae h a lla reaflrm ado por sa a f e o o id n a l orden eo c ia l.A l miemo tlempo e s on dereoho a d je t lv o , amnqae no por eso qui ers s lg n lf lo a rs e seoondarlo, paes tie n s ana in - dependenola r e a l ftiera de sas te x te s . Ademds gosa de autono­ mie, aan ouando e s t a d ltim a o a ra o te r ls t io a ha^a s do p aes ta en dada por algunos au to re s , que la lian taohado dm prem atara por la f a l t a de un orden s is tem d tio o , ya que por l e g e n e ra l l a mayor p a r te de la s le g ls la o lo n e s oonsignan sus preoeptow en te x te s d iv e rse s y d is emlnados ; pero , e l papal de lo a t r i - banales d e l tra b a jo ee de enorme im porta rc la en e s te aspeo­ to , paes viene oontriboyendo, meroed a la ja r isp ra d e n o ia y a lo s d a te s p rdo tioos que a p o rta , a un d e s a r ro l lo madaro d e l 52 Dereoho Fvoœ eel d e l T rebajo . g a te Dereoho prooesal corresponde a an dereoho y e ans aoolén p ro p ias , s lends ans oonseoaenola Idg ioa de anos p r ia - c lp io s ja r id lo o s f ic i l a e n te d lfe re n o la b le s o m lo s del # e re - oho c i v i l , da verdadera m t a r a i s sa e s td dada por s a o a rd o te r de excepoidn en b é n é f ic ie de l a o lase trab a jad o ra y oon l a doble f lu a lid a d de v e la r por l a j a s t i o i a s o c ia l y la eowao- mfa d e l p a ls . Como d ice JüAK DE HIKOJœA ee ofreoe oomo "an derecho p rIv ileg iado" .K o s6 lo ee fdndamenta sobre ana valorgoldn ja r fd lo a ,s in o qae rebaaa e s ta s oonsiderao io- nés para enoontrar explioaoidn en oonoeptos soc lo ldg loo -eoe- ( 1 2 )ndmlcos y h asta f i lo e d f ic o e fntimamente v lncalados c on la v ida del Estado, llegando a oonfbndirse oon sas U nes d ltlm o s. Por lo qae para sa in te rp re ta o i6 n no valen lo s an tlgaos y o ld s io o s mdtodos, menos e l lô g lc o , s lno qae e l l e debe e s - t e r o rlen tada taaoia lo s p rin o ip io s en qae s e su s ten ta an g i^ tad o , colaborando a l lo g ro de sus a sp ira o io n e s . 15.-b a s c a rao te re s p e o a lia re s . La eseno ia l base a l red ed o r de la cual g i r a todo e l w - reoho P rooesal d e l Trabaj o es sa o a rd o te r t a t e l a r , que i n d - de sobre ans o lase dd b ll a l a que debe compensar en su des&- igualdad eoondmioa oon ana s e r ie de medidas y pr eceptoOfdes- liecha l a h ip 6 té tlo a Igaaided de la s p a r te s en e l process « r - d in a r lo y ana merle de p resupaestos que no oorresponden a l a 53 re a lid a d e o c ia l del traba jac io r, oomo e l d e l oonooimiento per todos de l a le y , e l "oxms probandi" en aoc iden tes d e l tra b a ­ jo , e to . , y baoe p reo iaa la preaenoia de ana s e r ie d e oarao- te r e s p e o a lia re s , s i b ien no exoloslvos pero oon matioos maroados. La j a e t lo l a qae s e ad is ia ie tre a l t ra b a ja d o r , debe s e r ­ in en todo momento aeequib le y aoorde con eue p o s lb ilid ad e a y de la ca a l paeda goear plenamente y abandonar e sa ' p o e i- c ldn tra n sp e rso n a lis ta ev ident# oon ana s e r ie de fo rm alario s Bupaeetos y presunclonee qae redacen e l oontenido s o c ia l do ta n ïïsaenlficû in s t lta o ld n " ^ ^ ^ \p a ra e l lo es e sen o ia l consi­ d é re r l a s l ta a c ld n econdmlca y de c a l ta r a d e l tra b a ja d o r an­ t e an c o n f l ic tc ja rfd ioo* a) # s te no se enoaentra en oondl- clonmB de so p o rta r an prooeso costoso , sea debldo esto a oaal- q n le r fS o to r propio o aodeaorlo , como ee e l d e la j a e t lo la o rd ln s r le ,p o r sa mlena condicldn de a sa le r ia d o ; so deben bus- c a r o tro s medios mds eoondmle o s,pero con ig u a l s g a rld a d ,p a - ra so la c lo m r sue o o n f lic to s , ya sea ev ltdndo le do c ie r ta s ca rg as , oomo la do aoad lr oon abogado, o prestdndole a s l s - te n c la e Instrum entes de d e fen se . Mereoen o ita r s e a e a ts respeo to la s p a lab ras de l D r.M artlnes Fas, P res id en ts d e l T ribunal buperlc r d e JÔrdoba^^^^t "La j a e t lo l a se vuelve ve­ n a l oaando e l d x l to d e l a s causas e s td lig ad o a l a fo rtu n e de le e l l t i g a n t e s " . be ha o r ltio a d o qae a l fasoer e l prooeso la b o ra l a l margen do to da erogaoidn so provooard on e l e le - mento obrero an afdn de m a ltip lio a r lo a p ie i to s in d tilm e n te , pero e s to no s lg n lf io a un ineonveniente s i so s is te m a tis a an oon ju n to de sane 1 (mes en o a so d e in o a r r lr s e an mala f e . 54 b) Por o t r a p a r t e , no pueNÎa e l o b re ro s o p o r ta r an p ro - oeao la r g o , porqae g en e ra l mente v iv e de sa e a l a r i o ooao d a l - oa r e n te y o a reo e de ah o rx o a ; en to n o es ee l e debe p r e e t a r an p rooed im lon to rdp ld o que d e f in a aus d ereohos en té rm ln o s r e - du o ld o e , e v i ta n d o , ooao o o a rre en l a p rd o t lo a q a e , a n te e l tem or a l a d l la o ld n , p r e f i e r a l l e g a r a tra n s a e o lo n e s o ae ro - s a s . A e s t e f a o te r se baoe n e o e s a r io a veoes s a o r i f i e a r l a s e g a r ld a d , ooao saoede ouando s e s a p r ia e la I n s ta n o la de a p e - l a e i é n , l o qae ha provooado s e r i e s po lém loas e n t r e lo s e s t a - d is s e s # o) bu poca in s t ru o c id n y muohas veoos a n a l f a b e t i s a o y l a c iro u n s ta n o ia de que oon.paresoa en j u i c i o oon menor edad que l a p e r a l t l d a p o r l e j a r i s d lo o id n o r d in a r ia , p id en l a oo - la b o ra o ld n de perso n ae %ae o fio lo sa m en te v e le n po r ôus d e re ­ ch o s ,- s e a e l X ln i s t e r lo P d b lio o , sea e l mismo j a e s oon p r e - venoionan y o r io n ta d o n es , s e a r o f ic in a de d e fe n s e g r a t u i t e - , y adesds la s lm p l i f ic a c ld n d e l t r d m i te , h ac lén d o lo a e n o i l lo y eso eso de form alism os y tén& inoe f a t a l e s . b i M m , ceno d lo a CARLOS R.DE &iARi8^*^ " r# p ia e # ,b * r* - t a r a y s e n o i l le * no e o n s t l t a y e n e l p a t r in o n io de an fu o ro e s ­ p e c ia l , s ln o d e c a a lq a lo r a " , no tay dada q ae , a a n c o a n d o s e a de modo t r a n c l t o r i o , o a r a c te r l s a n a o taa lm en te e l p ro o eso d e l t r a b a jo , c r ig lc a n d o en 41 I n s t l to o lo n e s s a ! g d n e r ia . d) «Tanto a e s to s c a ra o te r e s r é f é r a n te s a l a s o l r co n s tan ­ c ie s que rodean a l i a p re s o in d lb le e lam an ts p e rs o n a l d e l p ro - 59 cesoi e l tr& bfcjador, l a fed o le d e l o b je to , l e r e le o lé n de t r a - bmjo, haoe iR te r v e n l r e lem en to s p r ia o lp e le s y a o o a a o r io s , t a ­ l e s ooKO jn eo es de r e p re s e n ta o id n o b re re y p a t r o n a l , o o r s a l - tn r o s t 4 e n lc o e ,e t e . , y p r lB e ip lo e jo r fd ic o s d e e x œ p e îlfe e a r a t e r i e de proebm, d e eoss ju ag ad a y o t r o s . e) s e a g r e r a p a ra o a re o te r l% a r estfe F ro ced lm ien to , e l i a - toré® p d b llc o que a d q i i l t r e , y que lo heee a e re e e d o r d e g a ra a - xiaa p e o a l ia r e s , ooao I r r e r a n o ia b i l ld a d de c l e r t a e p r e r ro g a - t l v a s , y e l d e e o l id a r ld a d de o la s e que In f lo y e a o t o r l am enta en PO i e p o n ^ an» j o s t l e ia a f in con lo s derechos qof- p r a - Kl P re fe sa r rasame lo e o a rac te ra s aaaa- a la la e d a l p raaw o la b a ra l aspaüal an Ion s ig o ie a ta s t lo .h i - pervalo rao lda da l a e to o o a a i l la to r io , Z a .g ra to ldad , j o . l a aa o b lig a to r la la ta rv e a a ld a da abogado y prooarador, d a .p a s lb l- lld a d da reprasentaol& a da l a s p a r te s , 5 o .ra p ld a s , 6 0 . aaa- e i l l e s an e l trd m ite , 7 a . l a anldad da in s ta n o la , qae e s ob­ j e to d e d isoosida en la d o o trin a , bo. am pllas a tr lb u o io n as a l M agistrado, 9 o . in ta rre n o l& i evantaal da asaso ras ex p e rtae, lOf intarveneldan p o slb le cia o tra s o n to rld a d e s ,t a l e s coma *1 M n le te r lo F iscal que no en ooertnda aniformamente, 1 1 ̂ I r r a - îitîrc labiiid iîd de daraohos y pirohiMoldn da transm r sobre e l lo a , 1 2 ̂ d e sc o n o ^ tra c ld n erwtaml d e ao tiv id ed as jarisd ioeionsX aa (oaso de envfo a l Jaos F a n ic lp a l por l a o a a n tfa ) . 56 1 6 .- P r in e ip io s o e i pip caso del t r a b a jo . Todos as to s o a rac ta ra s a n te s o ltados y otros qaa no s la a - p ra son In v a ria b le s s ln o qaa dapendan da d iv e rse s f lao tc rw ,ao - tto l a o rien t so l 6n l a g ls la t iv a da an p a l s , l a tdcn ica p ro casa l qua l a i n s p i r a , la s o o rr la n ta s p o l l t io a s ,a to . dan lagmr a qaa mi a l procaso dal t ra b a jo ea Impongan datarm im dos p r in o ip io s , qaa lo s aa to re s no siampra s a anoaantran da aoaardo an anama- r a r lo s ,p a ro qaa lo s mds im portan tes sont a ) Da O fic ia lid a d .-E s ta p rln o lp io as ana eonsaoaancia d a l e a rd c ta r t a t a l a r da e s ta daracho, y qaa d e rlv a da sa in ­ ta r é s pdb lioo , aonqaa toqaa daraohos p riv ad o s.^a m an lfias ta por l a in ta rvano idn an a l prooeso da an drgano o f lc la l qaa amide da a s to s I n ta ra sa s , d i s t in to a l M aglstrado o T rib u n a l, oomo SMP a l H in is ta r lo F is c a l , y a s n acasa rlo qaa a q a a lla sea praoadm ita a l a ao tiv ld ad ja r i s d ic c io n a l . Cenaacaanola da a a ­ t a miemo p rln o lp io as la a tr lb a c ld n da lo s In sp ec to res d a l T rabajo da ex tender denanoias en v a r ia s c s t io n a s ,p r in c ip a l- mante an acc id en tes d a l t r a b a jo . Se j a s t l f icm porqae al t r a b a ­ jad o r machas veces por tamer da parder a l amplao o ignorando da qae dstoa paadan oadaoar, no lo s demanda ot ortanamante y pone an p a lig ro sms daraohos. b) I n q u is i t iv e .- Por e l ooal e l Jo ss bases l a verdad ma­ t e r i a l , y se opone a l p r in c ip le d ls p o s lt lv o qua l a ob lige a su je ta r s e a l a verdad formal .^ i b ie n e s ta d ltlm o p r ln o ip ia no as a b s o lu to an m ataria c i v i l por l a fa o a lta d qua t la n a a l Ju a s da o r d n a r da of lo i o l a p e r io la , a l juramento s a p la to r io . 57 • to » , y tu p o c o paeda m firm roa qua an a l proeaao d a l t ra b a ­ jo la naoasldad da j a s t io la paada p radoainar aobra l a n aaaa i- dad da c a r ta s a , aa avldanta qaa lo primaxD enoaentra mayor pa- 117)a ib ll id a d da aotaaoidn an oomparaoldn con lo aegando a Id ja e s t ie n e l a fa o a lta d da oaar da loa medios In s tra o to r io s qua considéra idoneos para la d eo is ld n , paro sa b s is ta n a l "onus probandi** d a l a c to r y la s axoapoionas d e l demandado. En a l ré g i men majicano a l Ja e s pronancia sas fd l lo s a verdad ssb id a . o) Da O ralidad.-Sagdn GCLDSOHKIDT s ig n if io a qae sd lo la a a lagaclones o ra le s pueden l ie g a r a c o n s t i tu i r e l fdndamento dal fa llo » 03S0FI0 y GALLARDO aboga por sa mayor aplioaoi& o an a l prooedin ia n to c i v i l por l a s s ig a ia n te s raso n es, qae no- so tro s oonsideramos aan mds ja s t i f io a d a s an e l prooeso l a b a r l : por s e r e l medio mds n a tu ra l da ex p res id n , s ig n if io a r eoono- mfa da tiampo, se r an sapaesto ia p re so in d ib le para la p u b li- c idad , porqa d a ana major inform aoidn a l Jae s y porqae me enoaentra astraoham ente vinoulaoo con lo s p r in c lp io s d a inme- diaoidn y conoentraoidn -p rop ios da l a ju risd io o id n la b o ra l . d) Da Inmediaoidn»- Farm CHIOTSNDA co n s is te an qua quidm pronancia l a sen tenoia daba se r l a misma persona f l s io a qua ha examinado lo s elementos d a convencim ianto, por ta n to an e l prooeso d e l tra b a jo as oonseouenoia da la o ra l id a d . VI0- TON PJCKN’ANBKZ GOHZXLIC 1# dm tmmbldn e l s e n tld o de a t l e l i p a c i t e inm adiata da lo s medios p ro b e to r io s . a) Da U onoantraoidn.- F doil as n o ta r lo b en a fic io so da 58 mx ap lioao ldn a lo s l l t i g i o s d e l tra b a jo , s i en v i r ta d de 81 se baaoa la rap id es d e l prooeso, prooarando re so lv e r lo en ana so la aad isno ia o prAxina ana a o t r a , j ooao oonseouenoia de lo s p rin c lp io s de o ra lid ad e in aed ieo i6n , no s6 lo a l fonde del a san to s ln o a l n isao tiempo e l in te n to o cm cilia to rio y lo s in c id e n te s , para lo oaal sa o b ligard a l a s p a r te s a aoa­ d l r oin todos lo s medios de praela do qae dispongan. Ataoam e s te p rln o lp io la neoesidad de p rép arée Idn, lo s in c id e n te s y lo s im pediaentos. CAFBSIÜTTI^^^^dioe oon re sp e o to a l a p re - paraoidn , qae data no dabs s a r may r ig a ro s a ,ra e s " s a o r if io a r a l p rin o ip io d e l a conoentraoidn la s exlgenoias de l a prepa- rao idn s e r fa ana lo c o ra " . TRÜKBA TTHBIHA^^^^anota tambidn oomo o tro s p r in c ip le s p rop ios del D •Procasal d e l Trabajo lo s de p ab lio id ad , ap re - o iaoidn da praabas an conciancia y manor formalisms# 1 7 .- La C onoillao idn# a) en l a d o c tr in a l (21)JSl P ro feso r EDUARDO J.CODTtTnB , a l r a f a r i r s a a l a co n c ilia oidn, exprasa qae l a tra d ic id n romana conooid como c r i t e r i o fundamental la ja r ic id a d en sa j a s t i o l a , s id n d e les por ta n to a ja n a s la s f ig u re s da l a co n c iliao id n y a l aveni­ m lento, qua anoaantran sa r a i s en l a tra d ic id n germdnioa y medieval} en ta n to qae JüAK S3RBRDEZ PIDAL considéra qae l a o o n c iliac id n t ia n a sms rem otes an teoedentes an la s XII Ta­ b le s romanes y pass p e s te r iarmante a l Fdero Jasgo en l e s 59 "mrnndmdero# de fee"# Pero e in dude oaerdo heoe ee a p e r lo ld o en m ateria p rooesa l del tra b a jo e s en là In o ip le n te i n s t l t a - oidn napoldnloa de lo s "c o n se ils de prad*hommes",enoontramde ses prim eros anteoedentes an la Lay da 18 de M reo de 1806 qae adopta l a v ia o o n c il ia to r ia para lo s asan to s on P a r is a n tra fa b rio a n te s y obreros o a n tre ja f e s da t a l l e r a s y apron- d io ee , y qae laego sa ez tand ld a Iqron y a l r e s t s de frano ia# Se en tiande gendrloamante por o en c iliao id n e l aoaardo pore l a armimiaaoida do in te re s e e oontrapuasto s# Jan to a l a oomposioidn ju d ic ia l qae llaoam os hatarooonpesio idn , anota OàBNJSLOTTI^^^ ̂ e s t i la oomposioidn nagooial (por volontad da la s p a r te s ) qua sa oontrap one a el la oomo autocom pesioidn,qaa paada e a r ranano ia o raoonooimionto d a l a p ra tensl& i -no oon- t r a o ta a l - y l a transaooldn -o o n tra o to a l- , y qaa para f a o i l i t a r - (2 4 )l a sa anoomienda a an conciliador# T^SBA UKBIKA l a de­ f in e oomo " la avenianoia qaa, s in neoesidad da ja io io , t ia n a lo g a r an tra p a r te s qae Jis oaten aoerca da sas daraohos an an oaso conorat o, y da l a s oaa las ana t r a t a da e n ta b la r an p le i - to con tra l a o tra"# SCELLA xa concibe oomo " te n ta t iv e da a rra g lo amigable an e l carso d«l coal oada ana da la s p a r te s en l i t i g l o as s o l ic i ta d a para c o n se n tir am transaoo ldn oon ob je to da e v i ta r e l c o n f lic to ja d ic la l proplamenta d icho" | josgamoe qae an a l i a bay ana am plitad iap ro p ia da l a f lg a ra jo r fd io a da la tran sao o id n , qae no siampre paada s a r oonse- oaanola da l a oond l ia c id n , la qaa igaalm anta oondaoa, como da a en tendar CAHHELCTTI, a l a renancia o a l reoimooimiento d e l dereoho# P er sa r l a o o n c iliac id n ana oompesicidn v o la n ta r ia y 60 am igable, de rdplda ap licac ld n y may peco ocwto, qae é v ita e n tra r en e l ja io io , ee qua la doo trina y la le g ia la c id n po­ s i t iv a l a ban v is to con bnenos ojoa para in tro d a o ir la an la se lao id n da lo s c o n f lio to s d e l t ra b a jo , p revin iando a a i l e s od ies da o la se s , l a s ex igeno ias da an prooeso oontenoieso a gen ts qua no a s td an oondiclonas da so p o r ta r lo , etc# Sas ven ta ja s sa a can ta n p a ten ta s qua c a s l andnimumente se adop­ ta oim o a rd c te r d b llg a to r io sa in te n te prav io a l j a io io y de manera p a raaM ata , porqae da e s t e modo "es mds j a s ta oaando ee con o le rta an plana pas da l a s p a r te s" Como a firo a CA-RSIX7TTI, l a e f io a o ia da la o o n c iliac id n es td an rasdn d ire c te de l a au to rid ad d e l ccm c iliad o r, por ta n to debe s e r ana fdncl& i p r iv a tiv e d e l Sstado, e l qaa paa- de prcmoverlat a) oon dr gen os p a r t lc o la ra s a d isp o s lc ld n vo- lantsjctla da la s p a r te s , saan lo s s in d lca to s a qua parteneoen lo s l i t i g a n ta e , o l a s co rp o rac io n es ,a te# | b) imponidndola me­ d ian ta ley oomo prasap aesto para obtener ana d eo is ld n , com deterodnados ao tos enoaminados a provooar l a intervcm oidn d e l c o n c iliad o r; y , o) a t r i b a i r a l ja e s mismo no ed lo a l oo- n ienso s ln o ea oa# lqn ier monanto d a l l i t l g i o y no oomo fa o a l­ ta d s ln o como debar; so a leg s qua, a l oam plir e s ta fàno idn , a l ja e s ada lan ta a Jas p o rta s ana oplnidn sobra e l fonde d e l a su n to , dafaoto qua no oreamos se a in ev itab le# In oaanto a e l l a oono iliac id n forma o no p a r ta d a l p ro - oaso contancioso , OCDbCHmiDf sa in c lin a por Ja t e a l s n e g a ti­ ve y THEBA UNBIN A piensa qae a s p a r te da la in s ta n o la j e r i s - d io o lo n a l d e l t ra b a jo , oomo no saoede an o tro s a san to s j a d ic l a l 61 b) En e l derecho oomparado; La cono lU acldn , oomo preeupaoeto aooeaario para l a v ia ju d ic ia l , an m ateria d e l t r a b a jo , tie n * gran aoogida ea gran p a r te de la s le g ie la o io a e e modemaa, p reseataado v a ria n te # ea oaanto a enoomeadarla a l miamo juea o t r ib a a a l qae oonooe e l trd m ite oomtenoioeo o a o troe crgaiiem oe d lfe re a te e y mde b ien de orden W m in i# tra tiv o . corresponde a l prim er grupot EspafAM# I t a l i a , donde e l m aglstrado adends paede renovar eà o a a lq a ie r moment o e l l a ­ te n te c o n o i l ia to r io . F ranc ia , qae oaenta en s a s t r ib a n a le s " prad * hommaleaf* con ana seooldn e sp e c ia l oon rep resen tao ld n o b re ro -p a trô n a i, l a o a a l, frmcasada la ccm oiliao iân , paea a In te g ra r e l tr ib u n a l que babrd de se n te n c ia r e l a sun to ; A leaanl Cheooeslovaqyi l a , e t c . De lo s p a is e s hispanoamerioanoa es td C h ile . Pertenecen a l segando grupo Husla oon sas Cdmaras de O onciliacidn , K djioo oon sus Ju n ta s ^ 'anlolpales de C o n o llla - oldn y Ju n tas C en tra les de C onoillaoidn y A rb itra je , B ra s il y o t r è s . o) iOai l a le a ls la c ld n p o s it iv a b o liv la n a . Made habrfa s ld o mds neoesario y proveoboso %#e e l im­ p la n te r e l in te n to c o n o il ia to r io en lo e o o n fllo to s In d iv id aa­ le a d e l tra b a jo en l a le g ia la c id n bo liv lana# Aotualmente no e x is te nlnguna d iap o sic id n sobre e s te panto , perdidndoee # s f an instrum ent o p rec ioso para arm onisar lo s in te re s e s de lo s #&) Oon l a salvedad de lo que p rév iens l a Ley S ind ioa l y s i D eoreto de 9 de enero de 1950 sobre seooiones o Ju n ta s de co n o iliac id n en l a s D 62 element om de la prodaooldn c on ra p id e s , économie y formas amlgmbles y cayos beaefio io e apareoerdn mds no t or loa e l s e considéra e l mayor grade de ignoranc ia d e l trab a jad o r b o li­ viano que le lap id e a tender a an prooeuo oon pleno oonool- m leato de eaa derechos y deberes, la acen taada iap rev ls ld n econdmlca que aousa, qae no l e perm its so p o rta r un lap se de tlempo s ln sa s a la r io y la f a l t a de un prooedim lento e sp é c ia l y aproplado para e s ta c la s s de l l t l g l o s . S i b ien , como deoimoe,ao bay aingana le g ia la c id n ea es­ ta mater la , en l a p rd c tic a bemos v is to la oostambre qae van adqalrlendo loa In spec to rs* del tra b a jo de In te rp o ae r sas buenos o f lc lo s en tre obreros y empleadores para I r g r a r on avenim lento, espeolalm ente en ouest Ion es dd pages d e a a la r io s , con r e sa ltad o s lau d ab lea , #ero a l lado de e s te s halagfieHe* dxltOM, se M a dado v a n os oasos de In sp ec to r es qae han trm - tad o de Imponer e s te trd m ite in e la so oon sanolones y p rooed i- m lentes ap a ra to so s , con an desoonooialento eupino de sa s a t r i - b u c lones y la le y . Indadable, consldersm os,la v en ta ja de encargar e l in te n ­ t e c o n o il ia to r io a l a J u d ic a ta ra de l T rabajo , mdxime e l e s an ipersonal oomo en B o liv ia , pues l e perm its i n t e r ! o r is a rse mds profandam w te d e l asan to o o n tro v ertid o , de conformidad oon lo s p r in c lp io s de inm ediacidn e in v e s tigac ldn qae in fo r - man e l proceso de l t ra b a jo , y no a empleados ad m in is tra tiv e s ajenos a fonciones ja r ls d ic c io n a le s oomo s on lo s In sp ec t ores d s l T rabajo . 63 ■etma M bX iogrdfioas de l a Frim era P a r te . t ) L aie A.Deepomtin, "La CemoilSa ei6n y e l A rb itra je m le # c e n f lie to e o o leo ilv ee d e l Trabaje" ,Temo eobre l a m ateria d ^ I n e t i t t t t o d e Dereoho d e l T rabajo . Santa Fe, 1941 • 2) "De l a oonatitaoidm de lo e T ribana les del Trabajo en fbn- oidn de la a a ta ra le e a de lo e o o n fllo to a obreroe". Tome o itad o d e l l a e t i t t t t o d e Dereoho d e l T rabajo . Santa Fe, 1941. 3) O itado por Antonio F errey ra C ., J r . , p p .o i t . 4) " R Dereoho de Haelga en Aiemamla" Tomo I I de "La Haelga’* d e l I n a t i t a to de Dereoho d e l T rabajo , pgB .U y e g te . San­ t a Fe, 1951. 5) O itado por Roberto Fdsrea F atdn , " R Dereoho d e Keelgm". Tomo o itad o d e l I n a t i t a to d e Dereoho del T rabajo , pg .64 . Sÿnta Fe, 1951. 6) Ragenio Pdrea B o tija , "La Kuelga an te #1 Dereoho SmpaHel**, Tome c i tado de l I n a t i t a t o ^ Dereoho d e l Trabaj o,pg.343# S an ta Fe, 1951. 7) Roberto P érer Patdn, o p .o l t . , pg .67 . 8) Op. c i t . , pg .67 • 9) "P rin o ip io s de Dereoho S o c ia l y de L eg lslac idn de l Tra­ b a jo " . La Fa*. 1946, pg.461. 10) V ic to r Feradndee Donsdlea, "P rin o ip io e Fandemantales d e l Prooeeo d e l T rabajo” , Oviedo, 1946. 11) "SI in j a i d ami onto en e l Dereoho d e l T rabajo", H adrid,1933. 12) A lberto Tmeba D rbina, "Dereoho P rooesal d e l Trabajo",Tame I , Hdzioo, 1941. 13) Rattl Ldpe* B arvm ja,"Tribaim lss y Prooedim lento d e l T rabajo", Tsmo sobre l a m ateria d e l I n a t i t a to de Dereoho del T rabajo . Santa Fe, 1941. 14) 01 ta d s per R.Ldpes la rv a ja , o p .o l t . 64 (15) "Lm t*rg*nl*aol6a de lo e T ribonelee d e l T rgbeje en Tmbp- elm", Tomo sobre l e m ate ria d e l I n e t l t a t e d e Dereoho de l T ra b a jo . S an ta Fe, 1941. (16) "Oareo de Dereoho d e l T rabajo", M adrid, 1948. (17) D alai ia Id t a l a , "Dereoho P rooesal d e l T rabajo", Beenes A ires, 1949, T . I I . (18) O p .c l t . , pg .39 . (IS ) ^Sstad ios d e Dereoho P ro o esa l" , Baeuos A ires, 1952,T .I , pg .47 . jf20) Op.oit.T.n (21) "A lginas nocioneo fUn daman ta le s d e l Dei'oono P ro -o esa l de l T rabajo", Tomo c i t . d e l I n s t i t u to de l Doreoho d e l T raW je . Santa Fe, 1941. (22) "Dereoho P ro o e s a l B o c la l" , M adrid , 1950,pgs.120 y s g t o . (23) O p .o i t . , T .I , pg. 275. (24) O p .o it . , T . I . pg. (25) C itado por A lberto Tm eba U rbina, o p .o l t . T . I . (26) José F ig ae ro la , "La Celaboraeidn Soolel en Hiepanoemériea- nai fiaenos A ires, 1943, pg .27 . — ooOoo— • 65 SBODTOA PARTE ORGAMOS JTOICIALBS DEL tRABAJO OAPCTJLO I . - La Ja rlg d io c ld n Imborml. 1 8 .- 31 hay neoesldad de ana Ja ria d io c id p ##D#olal d e l trm bajo . 0mm onmmtiân may dmbmtidm por Im dootrlnm , ha ml do l a praaanoia da ana J a n a d io o ié n aapao ia l d a l t r a h a jo , d i f a r a a - t a da l a o rd ln a r la , aonqaa no par aao daallgada da a l i a .F a- aa a qua ya hamoa ana lisado a l papal da l a adm lnlatraoldm pdblloa an la a fbnoionaa j a r l a d l oolooalaa an a n ta r io r o ap l- ta lo » inalmtimoa an qua no aa poaib la oonfdndlr ambaa fba* olonaa, porqaa an l a prlm ara a l JEatado paralgaa diraotam an- t a aaa Intaram aa y , an l a aagunda ad lo In ta r r la n a para a a t la - fboar in ta ra a a a a jan o a . La jariad ioo l6n« oomo " a l podar da qua aa In v la ta a l jaam para qaa ap liq aa l a lay a l caso oiaoan azolamar a THDS- BA ÏÏHBINa(^) p e r la "Imperioaa naoaaldad da a u a tra a r l a n a - t e r i a la b o ra l da lo a tr lb u n a la a o rd ln a r lo a " . A nu aa tra modaata oplnldn, a l b lan a l anoargar lo a oen- f l lo to a dal t ra b a jo a l a ju a t lo ia o rd ln a rla ao a rraa la a a i - gu lan taa vanta jam: 1* no romper a l alatam a gan ara l da orda- namlanto ju r ld lo o , d an tro dal oual oab rla una a a p a o la lla a - cl6n; 2# ]a g a ran tie qua a lg n lf lo a a l hdb lto y 3a Indaptm- danola qua ban adqulrldo au a juaoaa an au la rg a tra d lo ld n da juzgar; 3* qua no oonvlcme qua l a ju rlad lo o ld n o rd ln a rla p la r d a ^ a v la ta aatoa problamaa v l ta la a ; 4* a v l ta r l a c ra a - oldn da nuavoa oantroa ju ri6d lccionale8 ,oD n la a oonalgulan­ te s erogaolonaa y lo a problamaa qjüto s u s c i ta , mayormenta t r a - tdndoae da ndcleoe vac ina laa paquaHoa; y 3* m arglnar muohaa poalb laa ouaatlonea eobra compatancla y nu lld ad , oraamoa an la naoaaldad da ona lu rla d lo c ld n da l t ra b a jo . fundadoatl^ )an la a palab ras da FOSSA da qua "no bay un daraoho aapao ia l a ln un juaa p roplo ,no ax la ta una m ateria ju r fd io a aapao ia l a ln on daraoho autdnomo"; 2^) en a l aan tldo da human!dad qua raq tile ra la In te rp ra ta c ld n aoertada da la a p raaorlpo lonaa mn m ateria dal tra b a jo , dando lu g a r a un ju lc lo da aquldmd (&) BAKIR^ GRCBIPA (7) l a aalgna una Im portanola fbndamam- t a l y aflrm a oon vahananola an aa ta aan tld o qua " a l aa noa d la ra a a le g lr a n tra tma la y p rooaaal dal t ra b a lo y una organiaacldn da tr lb u n a la a aap ao la lla ad o a , o p ta r la - aoa por aa toa d ltlm oa", por la In flu an o la palooldgloa favo rab le aobra la a maaaa. 69 baaado an a l naavo Daraoho, qua l ia n a lo a anheloa da lo a trab a jad o raa da ana jn a t lo la s o c ia l oonflada a l Eatado;3@) an l a naoaaldad da ranovaoldn d a l a a p f r l ta da ana a a g la tm - doa Inmaraoa an la r a t in a b a ro o rd tlo a , a l r i t a a l l a a o y la a ooatombraa p ro o a aa lla taa a a ta r lo tlp a d a a da t r a to Ig n a l a la a p a r ta a da lo a aa tradoa d a l a ju a t lo ia o rd ln a r la ^ ^ V ^ )tn l a f a l t a da oonoclnlantoa tdcnlooa da lo a juaoaa c lv l la a an ouaatlonaa da producoldn; y ,5*) an raadn da a a ta r ooaprano- tld o a an aa tae oontiandaa a l In ta rd a pdblloo y par anda a l da l Batado, da mayor producoldn aoondmloa, qua Imponan on c r l t a r lo da ju a t lo ia qua aa anouen tra por anolma da lo a l a - ta ra a a e In d lv ld u a laa . Laa lag la lao lo n aa p o s it iv a s raoonooan, aalmlamo, l a n a- oasldad d a a a ta aapmraoldn ju r la d lo o lo n a l, oomo lo damuaatra l a H aviata da l a O floina In ta m a c lo n a l da l T rabajo d a l afla 1938, manlf aatando qua " la ju rlad lo o l& i parmanenta d a l t r a ­ b a jo , ooax latan ta oon l a ju rlad lo o ld n o rd ln a r la , ha ganada oonatantamanta ta rran o " y qua a aaa faoha v a ln t i trd n pafaae poaalan una ju r la d lo o ld n dal t r a b a jo , s in qua nlnguno da a l lo a , daapuda da habar haeho t a l axparlano la hnblara ranun- olado a a l i a , y , por a l c o n tra r io , lo a oamblos In troduolda# an aa ta aapaoto alampra han tan ld o por ob jato am pllar au oompatanola. (& ) L aa #]R>raalvu8 a o o ta o io n a s quo alguan da aobra a l p a r tic u la r ,n o a dloan da l a fu araa d a a a ta argu­ ment o#" El modo da re o la ta m l# ito ,la e oondlolonaa da a oaa» mo a l a M ag la tra tu ra , ban hecho da 3aa fdnolonas ju d lo la - r i a s e l p r lv i la g io oaai axolualvo da la a olaaam m adlaa.- ACdno podrfa a l ju a s ra p u d la r antaram anta au aduoaoldn, ana In ta raaaa da olaaa8?A0dmo pueda d l p a ro lb ir lo qaa tl< na da axoaalva o da In ju a ta una la g la la o id n t r a d ic lo n a l , da l a oual d l no au f r a , qua pro taga lo a In ta ra a a a ra ap a - 70 E stab lao lda oon o a réo ta r aapao ia l aata ju rla d lo o ld n , aa haca Irrap u n c lab la a lap ro rro g ab la , puas p a rd a rla da lo o o n tra rlo toda au a f io a o la y a a r fa fd o i l ob jeto da b u r la , aad lan ta paotoa o o n trao taa laa p ra fio a u o tro s raouraoa a qua podrfan moudlr lo a anpraaarloa , y l a amanaaa qua aa o iam e an ta e l tra b a ja d o r da l a daaocupaoldn o a l daapldo, l a barf a ran an c la r a aa ta b an a flo lo an favor da aua a mplaa- doraa. 1 9 .- S la taaaa da ju rlad lo o ld n la b o ra l an l a d o o tr ln a . La ju rlad lo o ld n la b o ra l ha dado lu g ar an tra loa j u r i s ­ t e s , a la a mde d lversaa aia tem atlaao lonea, daada l a qua oon- funda aua fino lonea oon la a da l a ju a t lo ia o rd ln a rla haata l a que propugna tr lb u n a la a Intagradoa puramenta con elaman- toa da l a produocldn y que raau e lv an la a oontiandaa an ba­ se a la equldad* Entra lo a fmotoraa qua han aido mayormenta d lsou tldoa por la d o o trln a , a l oonaldarar l a oonformaoldn da aatoa t r i ­ bunal aa, puadan conalgnaraa lo a a igu ian taas a) Tntarvancldn ad m ln la tra tlv a o j u d ic i a l . - Un aapao to qua an la doo trln a t le n e una eaala undnlma aprobacldn, paro qua an loa ragfmanes p o s ltiv o s auf r a a lta ra c io n a a , as qua la a ac tlv id ad aa ju r la d lc c lo n a la a d a l t ra b a jo deban a a r p ro - p iaa de lo a tr lb u n a la a ju d lo la la a . ta b le s y reposa aobra p rln o lp lo a la rg o tlampo Inoon tro - vertldos?.H o podamoa d e ja r da oonaldarar que hay an nuaa­ t r a aduoaoldn un ndmaro damaalado grande da Ideas qua aa oponan oomo una b a rre ra a l avenim lento de a sa nq^avo da- re o h o " .- #1 B«r«oho «OM tar d a l Sam lnarlo da P o lf t ic a S o c ia l, S r ü. B orra jo . 71 iül Daraohc del Trabajo,oo%o haoos a noted o anterlormornm t e , Im provocado un deamasurado oreciroiento de la adsiin ie- tra c ld n p d b l lo a , por l a mayor a g i11dad d a aaa organiamoo, lu p o e ib illd ad da una conatan ta re g la aen tac id n y au mda e f l - oaz podur da ooarolAn. Sata in trom laldn d a l podar adndn latrador an 1mm fd n o io - naa jad ic ia lae ,p u ed e e a r ccm sidarada, eon a lan tad o ra a#p#- ran za , como algo t r a n s l to r io y proplo da l a f a l t a da mada- rag y conaolldaoldn da la ja r la d io o id n dal t r a b a jo , l a qua# por iia lla raa an una atapa da oraaoidn , raq u la ra da eo ln e io - naa may oportunaa y acordas oon un p lan te a mlanto p o llt lo » # s o c ia l . Aotualmanta aa da un alatama Intarm adlo da aoarom- mlanto an tra lo a d r^ n o a ju d lo la la a y adm ln latra tivoa^^^# qua darlva an la llamada "unldad Instrum antal" • BiXOFXLO DEL ra flr id n d o ae a a l i a , l a aatim a oonaaouanola da 1# unldad m a ta ria l d a l Darac/ o dal T rabajo, da aua prlnolpiom da dccnoo^fa y nuavo a a p f r l ta an aua fu n o lo n arlo s , da l a n a - ca s liad da conoelmlantoa tdcn lcoa , adamda da la a razonaa po— l î t l o a s de itllldy id y eonvenienola en al a l to aan tldo de l e p a la b ra . TRUSBA URBINA adopta an a e ta oampo una poalcldn p erso n a l, a l aoatener que la ju rlad lco l& n d e l tra b a jo en &kd- (&) Un oaso l lu s t r a t iv o lo anoontramoe en la A rgan tlna tla Suprama Uorta de l a Naoldn, qua prim era nago po teetad ju d ic ia l a l Departamento d e l T rabajo , luego en un ju l— e lo saguldo por In o o n stltu o lo n a lld ad da dlohaa funclo# aao, m anlfaat6 eu c r l t a r lo en favo r d a l c lta d o Dapar- tam ento, fUndamantdndolo en que " . . . a l matlg da d e lag a - ol&i da a trlb u c lo n ee ju d lo la la a que pudlara a z lo t l r an l a ley inpugnaâa ea complemento da lu e funolonea admi­ n i s t r â t i r a s que a l la otorga a l Tepartamento d e l Trabm- jo y ademds su e je r c ic io no asoapa a l c o n tra lo r da lo ju s t lo l a " . 72 J ic o no p o rten o ca a de lo e tr© « p o d e re s , a ino que c o n a ti ta y o un 6 rg aro e a t e t a l perm anen te , d isc re te ,o o m p u e e - t o y autAnomo, con d lv e re a s f u n d ones, fhndam enta im ente j a - r l s d i CO i onalofi• P are , l a poslo ién qoa mayor epoyo ha m aracldo por psjr- t a da loo a a to ra s , as td an I n c la l r a la ja r isd le o lf in labo­ r a l dan tro del Podar J o d lo ia l o , da aooardo a la a modamaa d o c tr in a s , dan tro da l a s f u n d ones ju d lo la la a , an ra#6n da qua lo e o o n fllc to s da l tra b a jo no p ia rd an , por a l haoho da r e f a r i r s a a l alam«nto obraro , a l In ta rd a da l a socladad to ­ da, l a oual, an un ao to da so b a ra n fa , ha antragado aa taa fUnclonas azprasamanta a lo a tr lb u n a la a da ju a t lo ia qua,raa« nldos b a jo l a auparv lsldn da l a Jo r ta .Suprama da l a Naoldn, forman un ouerpo orgdnloo y ja ra rq u la a d o . G onflar la d ao i- s ld n da lo s co n fllo to a d a l t r a b a jo , por a jau p lo , oomo aa pretonda por algunoa au to ra a , an forma absolu ta a alamo»- t o s da lu e c la e a a an pugna, a a rfa i r oontra aaa unldad ju - r l e u l c o io n a l , qua no a lg n lf lo a f a l t a da a a p ac la lid ad . b) T rlbunalaa uni personal aa o p lu rlp a rao n a laa . - La fo r - maoidn da Ir lb u n a la s dal t ra b a jo , an ouanto a l niimaro da BUS oomponantas, Igualmenta provooa numaroaas d lvargano laa . Sa argumenta an pro d a l t lp o p lu rip a ra o n a l, por l a mayor raaponsab illdad qua adqularan aua f a l l o a , a l aatfm ulo da l a votaolAn pdb lloa , l a manor p o a lb ilid a d da In o u r r l r am a r ro ra a , l a aoonomfa qua ganaralm anta a lg n lf lo a su form a- c lA n ,a te . 73 S in subargc croa:i.O£' quo aa tae v a n t a cadon ante Iris la© proporolona @1 Juoz unlparoonnl, porqua data H agard aiainpro a un major j nuSa rdpido conocialen to dal prooaao, a lq u lr lrd una ap rac iac idn oàa provaohoas da la a pruabas aportadua por oa In aad ia to ocxitaoto con a l ia s a im prlairA un trdm lte ads acolerado a l a s con tlsndas; Igualmente se oonsegulrd da e s te modo ana e sp eo ia llsao id n ven te jo s s , une major seleeolAa y ana mayor s g il id a d y sen o iU e s del p ro se - diffiiento, qae son lo s ob je tlv o s de ana j a s t l c l a laboral,demo­ de e l afdn de ce rteea cede ante la s ex igeao las econdnloas de una c la se , que re q u ie rs d é f in i r s us cdtuaclones j u r f d i - oae con p ro n tltu d y f a o i l ld a d . c) La repreaeataolAm obrero -patrônai .-On te r c e r p ro b is - ma, que igualmente ooasions s é r ia s o o n tro v ers iae , en l a oonetituc ldn de lo s T ribanales del t ra b a jo , es e l de l a p rs - sencltt de ala&entcs p ro fe e lonales con vos y veto a l lad o d e l ju es togado. H fundamento de su e x ls te n o ia , oreeaos radlcâ en eapeclal en e l fa c to r palco lôg loo , a l l le v a r l a confianza a la s p a r te s , a l saber que uno de sa c la s e ha de ju s g a r le s , no Importa Im parolalm ente, p e ro oonoolendo sus n e- cesidades y sus problèmes* Indudablemente muy provechoaa s é r ia su intervenolA n en Im decIslAn de loa e o n f llc to a Inbo ra lee por au sp o r ts de c on 0 ci mi en t os técn loos y de una nueva m entalidad ,de ao aer- do e l e s ex igencies del medio ambiante# por e l e q u il ib r io que busoa con la s fu erzas del c a p i t a l , an tes consideradas 74 pox- lot* tra l;a ja ..;o ro s coao iluunao de l a ju K t lo la , y , uobx^ tudoV por e l nuevo sen tiv io s o c i a l de hunanlde-d qL.0 In c o r ­ po ra , roinpioncio con l a ru lir iu b u ro c in ltic a y ro b u o tec lo n d o l a j u a t i c i u con l a s a b la nueva que l e b r in d a n lo a in d iv i­ du oo que han v iv id o ecas coyun tu rau y no mlra n In d lfe ra a - t e a eu s o lu o lô a . Todao eatas ventajaa la hurfan mereoedora de la apro- baclAn general, si no medlaran muy sarioa y graves Inooave- iilentes, planteadoe espeelalmente en la prActioa y que i n - oilnan a reaol verse por au n e g a tiv e . T ales inoonvenientes son prinoipalm ente lo s que a t s - Hen a la f a l t a de ia p a ro ia lid a d de lo e jueces de legados,tan ­ to obreroa oomo p a tro n a le s , que a l re p ré se n te r a ona c la s e , lle v a n p re ju ic io s o preconoeptoe que deav irtuan su papel de juzgadoree e ino linan su c r i t e r i o en fa v o r de lo s de on c la se , especialm ente tra td n âo se de lo s trab a jad o res que,por ou pooa c u ltu re e instruooiA n y loo resen tlm ien to s que guar- dan haoia sus opreso res, no le s e s poolb le m irer oerenamen- t e l e s argumentes de lo s em preoarios, haoiëndoee p a r te s en e l procès o, adn inc de an réd ioo Aeeeor an l a averiguacidn de acc id en tes de l t r a b e - Jo . Estes o f le in a s fberon extendidndoee a o tro s d ie t r i to e y su competenoia ampliede, por Ley de 18 de aarso de 1926, a lo s empleadoe de comeroio e in d u s tr ia en sua l i t i g i o s oon sue empleadoree. Esta misma ley c o n v ir t ld e l Départemento de l Trabajo en l a D ireooidn G w eral d e l T rabajo , oon la s n i# - ma# a trlb n o io n es de t r ib u n a l de ape lao ldn . Une nuova le y . 103 ewmelwmda en 12 de fe b re ro de 1927, ered nnsvas J e f a tu r a a de d i a t r i t o y e e te b le e ld un p ro o e d i^ e n to &uuu^lo. pi^- oedlffiiento p o ô ie in io ie re e , en uumenola de une eu to ridad d e l t ra b a jo , an te I s a I o i l o fa a de S eg ;ridad , deblendo paoar l u e - go e l expédiante para aen teno la a l J e f e de l d ia t r i to # Todo e s te cuerpo ja r la d lo c lO B a l paed a fo rm er l a dencw l- neda »’Ju d io a tu ra d e l Trabajo*’ en v i r to l d e l D écret o le y de 1 2 de warco de 194C, e lev ad c a rango do lo y «a 8 de ootcbre de 1941. Te tranoformetron en jaeces d e l t ra b a jo lo c an tlg see Je fo e de Tie t r i to y l a Corte F aclonal vlno a a a e t l t a l r en la a ta re a s de segonda ln e ta « 3 la a l D ire c to r General d e l f r e - b a jo , o onetitu fda por on P residen t# y do» Vocelee, « o x il le - dos por an 5 o o re te rio de Cdmara, todos nombredoe por e l Sa- pi mao ^oblem o d e en tre e l personal ju d ic ia l o ebogedoe que lîayan deeempefiado can c ré d ite la p ra fee ld n . C o r o n d e a l a J u i lc a tu ra d e l Trabmjo(^) "eonecer de toda» la» eooiwiee de c a rd c te r c o n te n d oso eue s a sc ite n l a flp lioaclôn de la » ley es de l tra b a jo y de p rev ls id n ao o ia l y la » ea tipu lao lone» de lo a con tra toa de tra b a jo , la a contmi- crî ones Cerivadaa de le ap ilcac id n de la s leyoa sobre tra b a - Je a g r ic o le y de loo contrmtoe en eato orden; y de la s de- nunclae por in freoo ldn de la a l^yea a c o le le a " . 22*- O m enlsaoièn ju d ic ia l d e l t r a b a jo . - a) Sa n a ta ra le sa jg r f d le a . Si b ien ea ta ja r ie d lo e i ln ae s p a r te to ta le e n te de l a e r - (&) (A rt. 20. D .8 . 2 -II1 -1 9 4 0 ). 104 d in a r ia , an cuanto a au origan da t ip o aàu^ini s t r a t i vo, y m dapendancia burooré tioa àml m ln la ta rio d a l T rabajo , au la n - cl6n e s té ilgadm a l i^oôar J u d ic ia l an cuanto a la a noraaa que la r ig e n tan to an ou procadim loato como an au po taatad ju r ia â ic c io n a l , ré v isa b le por e l Tribunal Supremo da l a Va- c l6n . Eata po taa taà ju r ia d io c io n a l confarida a aatoa trlbam a- iM aap ac ia laa , para la ao lac idn de lo a o im flio toa p rodao i- do a e n tre patronoa j tra b a ja d o ra a o empleedea, «aana d e l a r - t io n lo 130 de la C onatitao idn P o l i t loa d e l Eatado* Pexo f a l ­ ta una ley que l a organic# y e a tru e tu re aiatem dtloam ante,par lo que t i e n # que n u tr i r a e en oaal todoa eus aapeetoa en la a r é g lé s r e la t iv e s a lo a t r i b u n a lea c iv i le # ; a e f , por e jeaple# ae ha ecu i pare do r o r le y a l e s jaeeee del t r a b a jo ccn loa ju eo ea de r a r t î i o para lo a cas os de nombrsmiento, reçu aa- c lo n e» , ocRLpulome, a u p le c c ia a , etc* A e s te respec te noao- t f o f crecTce e ru mis p rc p io eonzideru rlo& como a jueoes In s ­ t r u i t o re s , por l a s lsæ a c u a n tfa a que genor#%m«ite aacionden au to s l i t i& iü d y t r a t a r z s de d i f e r e n e la s de hocho que ea l l a c u te n en un p rcc« d iaJ .ô n to auim rio* Siendo tribunal es ecp ac ia lea , su o ompetenoia ee l i ici ta ­ is, ooaprendlendo exolusivam ente la a ccn tiendaa Ind iv idualea d e l tra b a jo , d efin id aa por la a le y es la b o ra la a ; pero , en cuanto a la a p e c to t e r r i t o r i a l , abaroa toda la Hepdbllca* Sua ca ra c tè re s im prcrrogable e ir re a u n o ia b le , aunque no a e h a lla n expreaamente défin idoa por 1 ^ , ae eoncluyen por e l 105 tip o de norsoBB a qae oe r e f i e r en , proven! en te e d# on JDere- cho Ôe excepoiôa y ta te la * Se componen de dos Ine teno lee e e p e c le lls e d a s , ezpreee- des une en la Jadloa^tora d e l T rebajo , oori depeadenclea m d i - fe re a te s d i s t r i to e de l a Repdbli oa y oomo orgeniemo de prime­ ra in s te n o ia , y o tra en 3a C arte laoiom al d e l T rabajo , qae haoe de o flo in a de ape lao ida y t ie n s oonpeteneia aobre toda e l t e r r i t o r i o de la B epdbliea, oon aede en 3a o ^ i t a l d e l (robiemo* to3 tribunal es de primera Instunciz ae oanponeu ccn juo- de derecho, unlper^mialoc y ae halla auaente de elloa l a rorrosentnol&n r,broro-pntronal, esf c o g io toda interven­ ed 6n profesional, quo qulad le r e s te tecn leiam e, experiencia y o traa ventajuo que heitœ seBalado a l t r a t a r e s te tem a,pero ue garan t laa ma independenoia e im perei a l id a d . Z n ^ o r te R ac icn a l d e l T rab a jo p a r t i c ip a de 1gnale;3 a# - r a c to ro o , ;cn In ao la d lfe rc n o io de a o r n a t r i b a n a l p l a r î - :n rs c n a l, fo rn sd c po r t r a s Tooel&e, n n o d c a i l os cocio P ra a l— dente* b) KOBbmateato de jaeoee y sup leno laa . Los jaeoee d e l tra b a jo son nombradoa d lre o ta a e n te por el P resid en ts de la Hepdbllca, exlgidndomelea oomo dnico r e - q a ie itf) ind ispensab le ré u n ir la a oendiolonea de jueoea de P a rtid o , e s d e c ir haber e je ro ld o l a p ro feaidn de abogado oon c ré d ito por 4 a&oa o b ien e l cargo de juea In s tru c to r por 106 doe, eo n ta r oon mda de 30 afloa de edad y no to n e r pendionte aoaaaoldn oriminaX o pXiego de oargo e jo o a to rlad o . El heeho de no haber ana o a rre ra j u d ic i a l aafio ien tenen^ t e organlM da n i an eaoa lafdn rig aro aaaen te obaervado an lo a tribanalem o rd in a rio a , ooaaiona, oomo derivao ién ia n e d ia ta / o iroanaerlbidadonoa a lo a jaeoea de l t r a b a jo , ana inproviam - oidn deaapronaiva de lo a miamoa; adenda, l a eapeo ia lidad de e a t os m aglatradoa on on e a t 1 ones la b o ra la a qaeda a nw oed de l a aeleooidn qae Mga de e llo a e l g jeo a tiv o , lo qae por o ie r - to , ea b aa tan te improbable adqaiera p lena e f io a o ia . Sate pa­ norama ae to m a mda desolador a l ae oonaidara la f b l ta de oonoarrenoia de elemaatoa tdoniooa perm anentes, qae paodmn oo lab o ra rlo a . La dnioa p o e lb ilid a d por ahora de fom enter l a e a p e o ia li- aaoidn de ea ta H ag ia tra ta ra an B o liv ia ea reapetando aa inm- movilidad y eaoalafdn , qae ae h a llan déterm ina doe por ley#ml eqo iperarae a aaa jaeoea oon lo a o rd ln a rio a ; pero ea tando 11- gada a an organiamo de t ip o adminla t r a t lv o , oomo ea e l M inia- t e r i o del T rabajo , en oaanto a aa régimen d ie o ip l in a r io y de adm in ia trao ién , e a mda d i f i o i l e l hao erlo , paea inev itm - blemente a a fre la a in flu e n e ia a do o m in a tita o id n mn evo lao idn oonatan te, qae oareoe de indepmidonoia p lena y qae no paede o to rgar g a ran tfaa de e a ta b ilid a d y eqaidad, defeatoa qae e l b ien aon propioa de todo organiamo de adminla tra o id n pdblioa# rayan on e l rdgimen bo liv ian o on a itaao io n o a fFanoamente a l a r ­ mantes y oaren tea de o o n tro l, qae a l re o a e r aobre e l personal 107 de l e Jad lœ taxm d e l T re te jo l e q a ite n in d ep ttd en o ia y e a ta - b i l ld a d , re q a ia ito e eeen e ia lea para una baena adm lo la trae lde de ja s t lo ia * Loa miamoa rép arés ae paeden paner a l oaerpo de Yooalee# tambldn bajo la ta io lé n ad m in ia tra tiv a d e l K ln ia te r io d e l T rabajo , ooyoa aiembroe æ b a lla n eqaiparadoa a lo a Vooalee de C orte S ap erlo r de D ia t r i to ; aa non b rm ien to ae baoe ig e a l- mente por e l Gobiemo# Por Deoretoe S uprenoa de 30 de noviembre de 1930 y 2 de marso de 1940 lo a jaeoee d e l t r a b a jo d e b e rd n a e r reenplaaadoa en oaao de exoaaa, l io e n o ia o impedimento d e o aa lq a le r na ta ­ r a i eaa , por e l Ja e s de P a r tid o en lo C iv il in n ed ia to o e i d e to m e en la a oapi t a le s de%e de eue ce rges, lo e jaeoee d e l trebm jo eon eoueedoe an te e l Jaea de P a rtid o de to rno on lo Penal y lo e Teoalea ddL t r a - ba jo oompareoerdn para ig a a l e fe o to an te l a C w te d e l D ie t r i - to en ea S ala P en a l. Oonaideraaoa en ea toa oaaoa t a i b i ln an t r a t o in ju a to para oen lo a a im b ro a d e l a ia d io a ta ra d e l Tra­ b a jo , paeato qae en m ateria erd im aria , oorreapenden ea taa fb n - oienea a organiamoa de je ra rq u fa aa p e r i o r a l a d e l aoaaado. 2 1 .- 8a oenoeteneia . a ) Por raadn d e m a te ria . £L preblema de l a o m p e tm o ia , a one modi da do l a jo ria d io o id n , qaeda an le a tr ib o n a la a d e l t r a b a ­ jo bb liv ianoa e iro a n a o rite a a aen a te r ea toa U t ig i e a a am a e - l o organi amo oon dea in a ta n o ia a , oaal e a l a J a d io a ta ra de l T rabajo , ea d e o ir qua " ra tio n e m a te ri# " qaeda redaoido a d i - fe re n o ia r lo dnioam m te de l a j a a t io ia o rd in a r ia , aaroando le a l im it ea preoiaoa d en tro de lo a oaalea paeda a p lio a ra e aa a a - ta ra le a a de exeepoidn, eatando exolaido todo lo r e la t iv e a ooeationea de o aan tia y oalidad de lo a aaontoa oon trovertidea# Sin em tergo, aurgen algnnaa o tra a dadaa qae veremoa an aegaida^ l a oompetenoia de lo a jaeoea d e l t ra b a jo ae b a lla e a ta - b leo id a an e l Deoreto Supremo de 2 de M rao de 1940 y ae r e - f i e r e a oonooena) an prim era im atanoia tedaa la a aooionea de o ard o te r eentenoioao qae auaeitem l a ap lieao id n de la a l e - yea d e l t r a b a jo jr de previaidm a o o ia l; b) le a o e a i l ie ta a d e n - vmdoa d e l e e n tra te d e l t r a b a jo , aee emte im div idaal o e e le e t i - 109 vo| o) la # danimolas per ia f ra o o lfo d a la a layaa aoo ia l aa; d) oomo a lgo i a p o r ^ a a s ta y a r b i t r a r io , f r a t a do oaa p o l i t i - oa oon teaperiaadora , ae ha eaoommdado d ltiaaaam te a eatoa tr ib o a a le a oonooer an daioa im atanoia ted aa la a red laaao io - nea y qaejaa de lo a in q a il in o a oontra lo a p ro p ie ta r io a de in - naeblea aobre aa ooapertaa ien to oon w^aeUoa; e ) de la a oon- tenoionea aaao itadaa on to rn o de 3a ap lioao idn de la a loyea aobre tra b a jo a g rfo d la . La Oorte Haoional d e l T rabajo , oon aede on La Pas, tio n e oomo atrlbaol& & dn ioa , de aoaerdo a e a ta lo y , e l oonooer en grade de a p e la o id n d e tedaa 3aa aentenolaa d é f in i t iv a a y aa toa in te r lo o a to r io a quo d io tm lo a Jasg^doa d e primer# ia a - ta n o ia , y oonoeder e l reoarao d e nalidad oontra aaa aa to a de v ia ta , para an te l a Oorte Saprema de J a a t io i a . Hemoa v ia - to , adomda, oomo o tra fbnoidn p rop ia de e a te t r ib a n a l , l a de aoep ta r o re o h a sa r la a reoaaaoiemea promovidaa oontra lo a jueoea de primora in a tan o ia de e a ta ja r ia d ie o ié n . Be r e q u is i te ind ispensab le qae an to d as e s ta s eon trover- a ia a ac tde oomo p a rte an elemento a s a la r ia d o , sea obrero o eapleado, tdrm ino qae oomprende a l tra b a ja d o r in te le o ta a l , por oaanto e l Cddigo d e l T rabajo define a l eapleado oomo equal que d e s a r ro l la "an eafberso predominantemente in te le o ­ t a a l " . Oomo anotamoa an terio rm onte, qaedan ezo la id o a de e a t# j a r ia d io o i te todoa lo a o o n flio to a o o leo tiv o s , qae son ob je to u o de G onciliaol6n y a r b i t r a je ante e l M ln is te rlo d e l T rabajo , nunqne l a ley no da nlngaaa paa ta para d ife re n o ia r lo a de lo a In d lv ld aa lee e lao l a re fe ra n e la qae haoe a l a p resano la de aa H ind ioato . Sn lo qae atafie a l panto e ) , aobre oompetenoia de lo e Jaeoee d e l t r a b a jo aa m ateria a g r ic o la , quo an ea aspeoto earn- tan tlvG fbd exolaida de l a Ley General de l T rabajo , prom etien- do haoerla ob je to de ana ra g la a m ta o id n p o e te r io r , creenoe procédante r e a ls a r ea neceeldad e im pertanola y d a r le mayor e f ic a c ia , ya qae ea te t lp o de ro lao io n ee on e l rdgimen le g is ­ l a t i v e no tien en nonsae p reoaate lado rae y e l e n tre g a rla a a o%m eolaoidn mda adeooada y prdacima a ea n a ta ra le a a e ig n if io a on v a lio so p a l ia t iv o . La mneva Ley d e Reforma A graria d e agee t o de 1945 prevd ya la preeenola de tr lb o n a le e eepeo ialee pa­ ra ea ta m a te ria , pero oa realim aO ida, oomo toda in e t i ta o id n eem ejante, re q a ie re de tleo p o , d lnero y ee tad io , y ee neeeea- r l o , haeta qae ee hags r ^ l i d a d mate naevo organlem o,oontl- noar tran e ito riam e n te atriboyendo lo e o o n flio to a qae eargam an m ateria la b o ra l a g r fo o la , in c laeo lo e derivmdoa de lo a p re­ cep t oa oontenidoe on la reo io n te y a ln d id a le y , a l a Jad io a - ta r a d e l T rabajo . Eata oompetenola,coao no paede ea r de o tro modo, ea im- p ro rro g ab le , lo qae cone titoye ea mdzima g a ra n t ie ,paea e l d e - j a r l o a vo lan tad de la a p a r te s i r f a oontra eu n a tu re le sa de t u t e l a y exeepoidn. b) Por raadn de t e r r i t o r i o . Al t r a t a r e l proceeo h ie td r i - Ill oo seguido por eatoa triboxm lea, hemoa v ia to oomo han l i e ea tab le olendo b u s arganlsmoe ad a in la tre d o rea de jaatiolm ^ p ro - greelVBuaente ea d ivereoe oentroe de l e Bepdblioa, donde l a o reo ien te Indue trim extrmetlvm o de traneformmeldn y e l mdre- ro de treb a jed o ree l e meonaejebmn, llegando ea 1# metumlldmd a e x i s t I r ones o f ic ia s s jud lo lm les de priam m lnstmnolm,eom sede en d iv e rses cludedes de l I n te r io r , y one de seguads in s - ta n c le , lo o s lise d e en Le P as, que s tien d en e todm l e Hepdbliem* La ex tensidn t e r r i t o r i a l que s céda uno d e e s te s ja z g e - doo co2*responâe, se hmlla f l j s d a por le y e sp e c ia l , de a o a e r­ do a la a nccesidades de la reg idn y w o onoordanoia oon l a d iv ic ié n p o l i t ic a d e l pals* Dadas l a s énormes d ls ta a c ia s qae median e n tr e e s to s d i— versos jasgados y lo ardue de la s c osonioaclonee, ) qu isé h ab rlaa heoho mds ao en se jab le , en a tenc idn a on o r i t e r io prdo- t io o y tempereil, e l d e ja r e l oonooLmiento d e l a s oaasas que se v e n tile n en pontes le ja n o s de an jasgade d e l t ra b a jo ,a n ­ t e l a s au to rid ad es Jo d ic la le s o rd in a r ia s , aon coq s a c r i f i c io (&)E1 oolega bo liv ian o A* Jimenee O arrasana, en su t e s i s doc­ to r a l t i tu la d a " P o ll t ic a Hoondmica para B o liv ia , p a ls de gran riq u esa y escaso d eea rro llo " ( 30) da eu en ta de e s ta a f l i o t i v a s ita a o id n de obras pdb lioas v ia le s , anotando que h asta 1947 s61o e x is t la n 2*343 Km* de fe r ro v ia s , ocu- pando a s l e l pendltimo la g a r en Amdrica d e l Sur en p ro - porcidn a sa e z te n s id n t e r r i t o r i a l * y 10,107 Km. de o a rre - t e r a s de mala c a té g o r ie , y conoloye d iciendo qae " . . *son mâchas la s oosas qae B oliv ia n e o e s l^ para s a l i r d e l e s - tado de a tra so en que se encuentra y a l la s paeden s e r enu- meradas a s l ; oarainos, o a rre te ra s* mas o a r re te ra s y mds oaa inos, aoompaBados de ans am plia red fe r ro v ia r ia * 112 de l a eapeo ialidad de l a prim era In e ta n c ia -q u e , oomo hemoe v i e t û , no ea tan u ife re tic iada # i u l rë g lm a n b o liv ia n o -, eao a i oonaervando la a reg lae proeedim ontal es p e r t i n ^ t e s , j oon l a perspeo tiva de salvm rla m. e l t rd m lte de elsuida* Estos mismos y sgsdos iro b le se s de Xm desmedids extern- s id a d e l t e r r i t o r i o ( 1 . 3 1 2 .5 9 4 tm^) em eospersoid ii oon l e s p o s ib ilid sd e s d e l B s tsd e d e a ten d er y d o te r de o flo in e s j e d i - o ie le s y l e o r i s i s de v ie s de oosenioeoidn, s e p resen ten en s i g rade d e apelao ldn , que ouenta oon une a o la o fio ln a eu La Pas, e indadablem ente ven en desmedro de lo s fe o to re s de ooo- nosia y ra p id e s , tan f ondanenteles en ouestiones labo r a ie s y que l e r e s t l ^ toda e f io a o ia . Estos son problem s que re q u is - ren e s tad io nmy ouidadoso y l e bdsqaeda d e so lee iones e p rs - p iedae y p e o u lia re s . La ouestidn s obre qud ja e s es oonpetsnte t e r r i t e r i a l M s - t e , no se h a l le t ra ta d e en ningtana d isposio ldn la b o ra l , de t e l e u e rte que oabe s a p l l r e s ta d e f ie ie n o ia eon l a s ré g la s p ro se - dim enteles de m ateria o i v i l , que rig e n subsid iariam en te .P o r e s ta v lr tu d serd compétente l e au to rid ad je d io ia l d e l dom isi- l i o d e l demandado o donde se hublere oelebc ado e l con tre to de traba.iof re g la s qae no eiem pre re su lte n favo rab lea a l a s i - tuaoi& i del obrero , que puede lia lla ra e prestando & aa s e rv i- oioa on un lu g ar d ie t in to de lo s a n te r io re a , eonsiderando que e l Prooedim iento O iv il define a l d o a io il io d e l oomeroian- t e oomo a quel donde t ie n s date e l p r in c ip a l e s tab lec im ian to ds sus negooios. Por esto ocasideramos Idg loo qae ouelqu ler 113 àuLÛm m ##%# respeeto #em eiempre in te rp re te d e a fe v e r d e l trm bejador, p e r a e r e l e e n t id o de e s ta le g la la o ld n e i d e p re - te g e r le e en eue re lao ionee de t ra b a jo . La prdrroga de ja r ie d io o lù n en oaanto a l a oompetencia t e f r l t o r i a l e s perfeotam ente adm islb le , eea en fo m a expreaa c td o l ta , en a teno idn a lo d isp aee to por l a ley p ro œ e a l c i­ v i l . 114 OAFUPIO i n . - normes proeeaaX— en mmterim d e l t r a b a jo . 2 4 .- Sa d e sa rro llo b ia td r io o . a n te r io r c a p itu le tratam os de hacer r e s a l t a r l a énor­ me ia p e r ta n o ia qae t ie n e l a ez is tm io ia de an Dereoho Prooeeal e sp e c ia l para dar plena e f io a o ia a l Dereoho d e l T rab a jo . Bata neoeaidad ae ba proearado a a tia fa o e r an B o liv ia , adaptaade prooedim ientoa e rd in a rio a oon re g la a mda o meaoa in g sa io aaa , pero qae obedeoen a ana ordenaoidn leg e l inadeooada, reaaltam ^ t e de ana e ta pa in d iv id a a l is ta y sobre todo an tio aad a -d a ta so Oddigo de Prooedim iento C iv il d e l aRo l854->f qae se prom­ t s a ana a e r ie de ir re g u la r id a d e a y dilaoioom a. Las prim eras re g la s prooedlm entalas ae d ieron con moti­ ve de l a ley sobre aoo iden tss d e l t r a b a jo de 1924. P re so rib fa e s ta ley l a cb ligaoidn del obrero, o de sas p a r la n te s mds p r ^ ximos, de dar p a r te a l a au to ridad ju d ic ia l o p o l ic ia r ia i a - medlata a l la g a r d e l aoo iden te , para quo e s ta pudiera v e r l - f i c a r l a s oaasas y c onseoaimoias d e l mismo y e a ta b le oer l a s re sponsab ilidades p m rtin m te s . Eablan tambldn sev e ras sano io - nes peoon iarlas y re sp en sab ilid ad orim inal para l a a a to r id a d qae re ta rd a se l a trem itao idn d e l J s io io , ambas a p lic a b le s per l a aa to rid ad s a p a r io r . Para todos e s to s oasos me co n s i- daraba a lo s operario s oomo pobres de eolem nidad. a l ja io io o o n trad io to rio debfa r e g ir s e por e l O apltalo 3o. T f ta lo 6 o ., L ib re 2o. d a l Prooedim ianto O iv il, qae oorrespenda a l j a i - 115 oio m a a r lo da ar&paro da poaoaldm . 'Ën 21 d# noTlM bra de 1924 se Implentd# pare aa n ja r la # d lfe re a e ia a e a tr e le e empleadee j le e e ip re e e r ie e , am p reee- d lm ieate a l le r a r e e a oabo ea aaa so la aadlemeia y s in a lt# » r i o r reea reo , ooa l a preeenoXa de d rb i tro s de ambes parte# y um jaea ia a t r a o te r oouo pre#ideate# pero fa d abandemade a l poeo tienne# SfeetieaaeB te# an 12 da fe b re re de 1927 #e l e reempl#"* eaba ooa an Ja io lo eamarle a d m in is tra tiv e a n te l a P e llo ia da Segaridad e l la#mr ads prdxlno# qaldn re o lb fa e l a ean te a praeba oem e l tdrmino de ooho dfae "penldndblo en tedo ea­ se an eatado de reeelaoldn# eetado an e l oaal hard envfo da obradoe a la J e f f to r a de l D is t r i to reapeo tivo" # l a qua peida d isponer da o tra s d ilig e n c ia e p ro b a te rlaa para m ajor proveer y d io ta r au fb l lo en a a ^ id a ; eab fan # oontra ee toa fa llo a # a l raoarso da a p e l a c id n an t r e e d ie s y a l da n u l id a d a n ooho* 25*- H p ro o ed lia ian to s u m a r io # K ab id n d o aa o e n t r a l i s a d o an 1940 an l a J u d i c a t u r e d e l T r a b a jo to d o a l o s o e n f l i o t o s i n d i v i d u a l a s d e l t r a b a j o # a f a o - t e n a o b ra ro e o a e m p lea d o e , aa in p u a o t d c i t e a e n t a e l p r o o e - diniento de investi gaoiÔn su marie &dmialGtr&tivm ya alndido# S e h a a d o p te d * e s t a p r o c a d in ie n to # que c o r r e s p o n d e a l a n p a r o d e p o s a s id n , in d u d ab lem e m te no p o rq u a g u a rd s s i m i l i - tu d COQ l a m a te r i a d e l t r a b a j o # p u e s e l u n e t i e n s oomo c o n t e - 116 nldo la r r o t a o c i ^ de yn dereeho r e r l m t s n to que al o tro • • oGenelAlment* permmna), olno porqoe car\ ae Ic rc e 3e r s i id e a y een o illan gue no tie n * *1 ird ln e rio * SI b ien ac te numnrio ee e so r lto per ley# ea 1# heraem éeticn de loe trib u n a l* e traba jo» ee v lece elgalendo #1 @ la tern* o ra l ea oaeoe o*ya nature.lesa lo perm it# # a o r l t e r lo d e l jw ee. l e e reg ie# prooedlaente^ee expreeee para aaunto lab o r# - l # e an v lgenoia eon pobrfeleae# paee todae e l la e e e redacem a l a s o ltsd ae en lo s pdrrafoe a n g r i e r e e y oenprenden eaataai- clalm est* tan s o ls clnco a r t f o a lo s ( e r t ,4 o ,5 o . y do. de l a le y de 18 de mareo de 1926 y 3o. y 4o* de le ley de 12 de f e - b rero de 1927). A lfasae o trae noraae bac sido incorporadas por leyee p o s te r 1 or ee# pero s6 lo tlen en an v a lo r eeoondario y d e oompleaento a l e s slam ae. Igael mente ee ban p ro v le to noi^ mae prooeealee para la soetano lae ldn de o le r ta s d lllg e n o la e no oonteneîosae# t a i e s ooaso la# denanciae de acc id en tes del treba jo# la p e tlc ld n de reoonooim lento por p a r te del C obler- n o d e la personerfa ja r fd lo a de an S ln d loa to#e to . iro o bstan te la parcpedad de bas ré g la s enandadas# desen- trafiaado e In te rp re tan d o e n s a s dltim oa aleanoes l a volontad del le g ls la d o r traduo lda en le s ley es , es p o s lb la «1 l ia l la s - go en a l la s de c l a r t os c rln c lp îo n qne l e dan ans flsanoisfu aoorde con la ooestldn la b o ra l y cnyo aproyeohasiiento e f lo a s y u l te r io r d e sa r ro llo es miel6n que reoae en la sa b ld a r la y buen o r i te r lo de lo s jusgadores de e s ta c la se desposelda# Ta­ i e s p rlnc ip io s# fbndamenteImente#sond)s: e l in q a ls l t iv o y e l de o f ic ia l id a d . 117 Kl prim er o lo podemoe enoontrar enamcledo en lœ arts#**# de l a le y de 1926 (* e l prcoedlm lento en amantoe po r aoo lden tes de l tra W jo se ré de In v ea tig ac ld a eumarla adwlniatrativa** ) y e l 4c. â© le ley de 1827 (que le c u l ta a lo s je fe a de d l s t r l t o «dieponer l a rev lei& n de l l t r o e , d llig e n c ia e p e r id a ie » u o trae pare major proveix*"). Ro hablendo sldo eetoû a r t i c u lé e objeto de derogscldn expreea n i tdo lta# se l e l l a n en vlgenola* El de o fic la lld& â tle n e mu uiejor ap lioao ldn en le e t r â - m ites de dome cl© y detem 'inacifm rcfpoD&Gtjlidmdes, sur.- gldae con m otiro de acciden te» d e l trabajo# a oargo d e l îU nio- t e r lo P la ç a i. Tæ f tfc ll e d v e r t ir l a e e r ie do lagunes procedlm entales e x la te n te e , aue no pneden mer salvada# e l no e» aondiendo a l»ô dlepoelclone» del P rooed islen to ^ v l l # aunoae no lo e s t# - b lesca nlnguna norme expreea# ouldando que detaa a l e a r U s» vada» a eo luolocar aeu n tœ lab o ra l e a , no d esn a ta raU o en la a peou llare» o a ra c te r le tlo a e de rapides# eoonomla y « e n o ille s de eeto» ja io lo a . La eu p le to rl edad r e f e r Ida en e l a n te r io r pd rra fo no &6lo t le n e eu »s6n de s e r en l a auaencla de normaa esp eo ia lea para e s te s ju ie io s# s ln o fondamental mente en mandat os ooneretos de la le y de Procedludento ü lv i l .^ * ) (&) Los a r t s .991 y 992# que respeotivam ente expresans "Por es­ t e Oddlgo deberdn r e ^ r s e en ad e lan te todos lo s t r i bana­ l e s y jaeg&dos d e l a Hepdblica de la s formas de prooeder en l e s jo lo ie s ses oaa l fb e re sa e la se y n a ta ra le sa .q a e - dando dsrogadas por eonelga len te l a s ley es# re so lao io n es y p rd o tlo as que h a s ts ahora se han observado. en e s te m r - t i o a l a r " . "Los t r i banales y jasgados espeela js s # s ln emwir- go oontLnaarda prooedlendo 118 p o r o tro lido# la d lsoonforaldad lo t r e e l aon tldo do 1# loy d l l tro b a jo y a i t* p r o u d lœ lin to o lv l l io ta , M o rlg lasd o irn d o a a rro llo In a sitad o d« l a ja r i ip ra d in o ia , qtii h% diMdO o o a fr on t a r ana le r le d i problem*! igno n d o a h in ts in to n o ia y p.do >tar madtdai y lo la o lo n n «in preo id in teo# ta l e i oowo e l ad m itlr e l d e e e rro llo de ja io lo a oralea# a l i n d o i i i qua l a i normaa p e r tin e n te a lo p re so rib lan eao rito# eto* Sa d eo lr qae se vs oreendo en In Ja d io a ta m de l T rebajo on derecho proee- sa l consnettidiB ario del traba jo# qae haste e l memento T iens prodaciendo baenos fratos# pero qae urge s is tem atisarlo en ré g la s p o s itiv a s# ta n te per e l p e lig ro qae in p l lc a sa m a lt i- p llc id a d o re c im te# tivoreoicUi p e r l a oasi absolu ta autonomie ju r is d io o io n a l d e ea^os organlamoe# espeoialm ante por rasones d e p a l f t io a social# como por l a loiprovlsaâa preparaoiôn de mxB m agiatrados# quo no slempre paeden s i l v e r oon l la s t r a d e o r l to r io l a aaeenola de normes cm o re ta s y o la ras y d ic te r p ro v is lèn sa de aouerdo oon la n a ta ra le sa de la l i t l a . 2 6 .- La oipacidad nrooesal de la a p a r te s .- ÛAFKSiiJTÏÎ opina que e l verdadero re n d in ien to e n e l prooeso lo dan la s dos p a r t e s e l a vee# por lo que consideremos qae para sa c o rre e - to deseæpefio e s p ré c ise qae tengan g a ren tisad a l a p o e lb llld ad de o o n o a rrir ambas a l o o n trad lo to rio ; e s ta p resencla ad q a le - r e H^jcino r e l ie v e en e l prooeso d e l traba jo# donde e l ja e s gdn l a s fo rm a» p e c u l i a r e s a l e s x m o s d e que e s t d n e n c a r - gm dos. e n to d o l o q a e n o s e h a l l e e o n p re n d id o e n e l presen­ t s 0 6 A lg o ,h a « ta q ae s e e x p id a n l o s q u e d eb en a r r o g l a r l o s r e s p e o t i v a m e n t e " # U9 riO la for! a l s ln o lu n^fiterJt;! y hu£ianiî:aào, «%- tm fd î i Am lo 3 hfio>'or> n o c d o le s . Son nooeeldmdo# v i t a le s la s qne ob ligea a l o iv llm eate in - oapas a e n tre r an re lso io n ea ds tra b a jo , y es lôg ioo y reoano- o ldo p o r l a s ie g is la c to a « B p o o ltiv sB cue e s te inoapes# Aentro de c l e r ta o I lR ito c lc n o o # e e td fa c L lta d o pare d isp o n e r d e l f r a - t o de au labor* Oaiados por e s ta s normes a o s ta n tiv a s y an te l a aasenoia de d lsp o sic lo n es ooneretas sobre l a eo taacidn en j a i c io da e s te s menores an m ateria del traba jo# vemos Idg ieo qua an l a p rd c tlca paedan eo n c a rrir personalmente# den tro de c la r té s l i ­ a i tes# a lo s proeescs qae l e s afeetan# oon plana disposicidm de suâ dereohüs y cargas proeesalea* Por lo qae se r e f i e r s a la m ajer oasadc, e l a r tlca X o 133 de la Ccm etitoeldn P o U tie a , segando p d r ra fo , que e s te b le o e l a ignaldad ja r fd lc a de amboa sexes# nos exime de todo ooa On­ ta r io # aanqae en le p rd c tio a ses fb ea te de ncmerosas d iv e r - g w c ia s . S i b ien es aconsejsb le la p resencla personal d e la s oar- l& ) La Ley G e n e ra l d e l T r a b a jo b o l lv i a n a a s f l o e n t i e n d e en s a s a r t . 8 o . y 34 q^e re a p G o tlv a z c a ta ^ x p re a a a : " lo a omA- y o r e e de 18 a li o s y m en o re s d e 21 afios ( e d a d a l a q a e s e a d q o ia r e l a m a y o r id a d )# p o d r in p a c t a r c e n t r â t e s de t r a b a jo # s a l v e o p o s lo ié n e x p r e s s d e sue p a d re s o su s tu to re s ; lo s m ayor e s de 14 y m en o res de 16# r e q u e r i r d n l e % w torl% aoi6a d e a q a e l l o s y e n s a d e f e c t o# l a d e l I n s p e c t o r d e l T r a b a jo " . "Los t r s b a j a d o r e s de amboa s e x e s m en o re s de 18 m&os y l a s m n je re s o a s a d a s r e e i b i r d n v d l id a m e n te s a c s a l a r i e s y t e n - dren s c l i b r e a& m inls t r s c i d n " . 120 te## en e sp e o ie l d e l treba jedor# etendiendo ml p r in e lp le de Inmedlaoldn y ee m trlbeeldn d e l jee* p e r mendmte e a b e ld le r le de l e ley de Pzooedimleato C iv il# erdemerlm eiempre y eeemde lo c r e e neceeerie# ea v ir ta d de l mieeo oaerpe de leyee l e s p e r te s paeden heoerse re p re se n to r por perso ses ajenes# sediem - t e poder n o te ried o b e s te n te ; s e r f s may reoonendeble e l respee* to# o e n fe r ir e lo s joeoes t e l fdnoidn de fe pdblioe# en p ro - ea rs de é v i te r erogmoi ornes e lo s l i t ig e n to s y e b re v ie r e l p ro ­ oeso . Los e sp re se rio s generelm ento se h e lle n r epresentedos por SOS gerentos# ed s in is tred » re s# jefos# d iro o te ro s# e to .# y e s con tre s i lo s qae deben d i r ig i r s e l e s deeendes. Kn l e p rd o t i - oe# e s te s apoderedos mâchas veow d iso a ten e l lo s miseos su personalidad ja rfd ic a # alegando q ae no tien en fe o a lte d e s otor» gadas pœ* sa s mandantes para comparoeer en ja io io o pare elgat- ne d il ig e n c ia exprose# "pero# -n o s d ice e l D r. YICBITS YAIDSZ# Vocal de l a O erte Hacional d e l Trebajo de B o liv ie - eiempre se ha rechesado e sa espeoie de ezci^olenes# oon lo s famdamw&tes de que l a s coestiones obreres son re g ld e s par ley es qae son dd orden s o c ia l o pdblico y qae e l E s ta d o e s td en e l deber de emparer a lo s asa la riados# s in qae lo s aooerdoe privados pae- dem sa p e d ita r a d ichas le y e e " . 2 7 .- Le pros b e . Perm LBSSOBA# prober s ig n if ié e h e œ r conooidos pare e l ja e s lo s heohos o o n trovertidos y dedosos y d e r lo I s o e rto se do sa modo p re c is e de s e r . S e ts necesided de U e g a r e l e v e r- 121 âmA mmterlml# m e l p rœ eeo c iv i l pagne con l e de eegorided y ob lige e l ja e s e adop ter ans verded formel# qae# demde la o - gO# no ee e l f i n d e l proceeo c i v i l eino an re e a lte d o coneo- gaido oon lo e medio# do qae l e provee l e ley# en oemblo# ee - te s fiecaltedee d e l ja e s pare l l e g e r e an e fe o tlv o oomoclmim- to de lo e hechœ# son mde e s p lie e on e l proceeo eooiel# dornm de prédomina e l p rln o ip io in q a ie itiv o # por l e meoemided d e ana j a e t i c i e a a td n tic e . "Kl "onae probandi*|| d e l a c to r eabeiate# pero e l ja e s qam» de l i b r e de a s e r de o fie io# todos lo s modi os de praeba# s ie n - pre qae e l lo s se enoaentren e n t r e lo s p re v ls to s por l a ley# y sa e fio ec ie# te sed e en m aterie c iv il# qoode mds saped itede e sa e r b i t r i o j a d i c i e l . Bstos p rinc ip ios# p rep io s d e l Derecho d e l Trebejo# en le le g is le o id n b o liv ien s qaedsn d ism inafdos por l e f a i t e do an Derecho P rooesel especial# pero sa hermendatice la b o ra l he tre te d o de in o ren e n te rlo s en l e msdide qae l e perm ite l e r ig id e s d e l P rooedim i«ito C ivil# bascendo pare e l l e Ihndeam - te s in c la s iv e en lo s em plios p récep tes co n s titac io m e les . E x is te por s a e r te y como v s lio so antecedents# an pré­ cep te le g a l del trebe jo# qae c w f ie r e td c i t e mente e lo s ja e - oes ans mayor independencie de c r i t e r io y e r b i t r i o ju d ic ia l# para a tw d e r I cmi c o n f l ic t os obreres# y se h a lle contmiido en e l e r tfo o lo 4o. de la Ley de 12 de fe b re ro de 1927# Bote a r - t i c a lo otorge a lo s J e fe s de D is tr ito # hoy jaec e s d e l t r e - bajo# po tested pare ordenar de ofLcio# s i oonsideren i n s e f i - 122 c l ea ts# l a s praabas read ld as per l a s partes# se verifiqaem o tra s d ilig e n c ia s# oomo l a r e r ls ld n de l ib r e s m ero##tilss# e l inform e p e r io ia l# e to # a f in de sabsanar o m i s d e f le lo n o ia s . La p rd c tio a de lo s tribom ales tambidn ba iiq>rlmido ma­ yor f le z ib i l id a d a la la b o r do sabsonoidn d e l jaes# en oaam- to se r e f l e r e a l a n d o ra o id n do lo s elem entos probatorios# httyendo do l a r ig id e s im paesta por e l Prooedim ionto C ivil# aoentaada por so votostos# para d ar on margen mds a a p lio a l a oonoienoia d e l jasgador# SI periodo de proeba en e l rdgimen p o s it iv e b o liv ian o os# on prim era in stan c ia# de coho d ie s p e ren to rio s y no pae- de r e a b r ir s e an ap e lao id n . Bate tdrmino pa ode qoedar in te rrom - pido por lo s in c id e n te s que se p ro p asie ren . P aran te d l l a s p a r te s ostdn obligadas a ro n d ir todas l a s probansas qae apo- yen sus aseveraoiones# y cade one da e lle s# s i b ie n desprea- d ida de Is s is te n a tis a o id n c iv il# ad q a ie re a l a p lio a rs e a lo s c o n f l ic t os so c ia le s an v a lo r so i gdneris# qae convieno an o ta ri a ) La praeba dooom ental.- So r e f i e r e p rin c ip e Imento a l con tra to do tra b a jo y e l con tro l quo ro spec to do d l U evan la s em presas. Dado e l escaso n iv e l o a l t a r a l d e l tra b a ja d o r y ea f a i t e de previsidn# e s te s in s tra n e n to s deben s e r a n a l is a - doe com oaidado y s in l a s oxigonoias de r ig a ro s id a d y fo ra a - lism o p rop ice de o tra s m aterias# siempre salvagaardando s a s deroohos irren an cid b les# qae no paeden ea r sapeditados a oon- venoiones e s o r i ta s , por mds v a lo r formal qae d a tes tengan# 123 Los dooassntos qos otorgsn I s s s a to r id sd s s d s l trsb s jo # en I s s fdnoionss t a t s l s r s s que Isg s lm m ts dsssmpsRmm# sa # s - p e s is l I s s s s t s s ds I s s T ai^sstores# q as n s rs s s a f s pdbllos# sd(palsrm an vdLer p ré b s to r is d s s l s lv s m 1ms s a s s t lo n s s I s - b s rs ls s# IgBJd meats jaegsm an grm p sp sl s a l a fljao idm da sa la r ie s# ladsm m lsaoleaas#ste.# le s l ib r e s m erean tilss# r s g i - lerm ents llevados# y oaya azhibioidm sa sa j e t s a e ia r to s I f - mitas# an dafansa d s l s s e r s to oem erolal. b) La pm sba t a s t i f i o a l .-L as lim ita o io a e s im paestas sa m ateria c i v i l para l a pxueba t a s t i f io a l# varfan en lo s j a i - c io s d e l t r a b a jo . S in embargo# en B b liv ia se eontizma asam- do l a ta sa o ié a de l a s depesio ienes t e s t i f i o a l e s de l a le y v i l . o) B1 jaram eato . - h sa s d iv e rse s medalidadas# es otare elemento preoioso de praeba# y e l sa p le te r io # qae s irv e a l ja e s para e sc la re o e r lo s heohos qae considéré oscar os# en lo s ja ic io s d e l trabafo# dosempena ana fbacidn maoho mds ao ti- va . En e l juram ento deo iso rio# corresponde a l ja e s p reoaato - 1er qae e l trab a ja d o r no lé s io n s s a s in te re se s# eatregando dareobos ir re n a n o ia b le s . d) Kl p a r i t a j e . - Une do la s pruebas qae cobra mayor r e ­ l ie v e ve en e s te s d iferendos es# s in dada# l a p e r io ia l# espo- o ia la e n te caando e l l i t i g i o versa sobre aspeo tos téo n ico s de l a prodaeoidn y qae e l jaes# por mâcha e sp e c ia lisa c id n qae hab ie re adqairido# d iffo ilm e a te podrd salvar# por lo s in a a - m erablas aspootos c ie a tf f ie o s qae em )ie rra . Los p e rito s# e a - 124 omrgmdo# de proveerle# aim de one a e to re le e e d ife re a te de l e de le e ooneelteree tdemleee ye qaei 1) lo e p rlM ro e ee l i e l - te a e p re e te r an Informe téonioo# en te n te qae lo e eegondee e e ie te n e l ja e s oon oae oonoolm lontoe; 2) lo e p e r ito e re e a o l- von l e oaee tlén eometldm a ma conooinlonto y loe oonealto roe tdonlooe oœdyaven oon e l jaes# y ,3) equelloo ee td n e a je tœ e an r i t a e l y deben p re e te r jaraumnto# on te n to qae detoe no bbeerven nlngonm fondL ided y no preoieen j a r e r o l o e rg o O ^ ). motoe p e r ito e son nonbredo# on ndmero do doo# orne por on­ de perte# on oeeo de o n rg ir opoeioidn e n t r e oae Inform e#,#! jaen tooe nombrer an d ir im id o r . De n ingfn modo e l p é ri t e je v inoala a l jue* m an f o l i o , e ino ta n ao lo i l a a t r a aa o r l t e ­ r l o , qae 0 8 l i b r e de a p a rta ree de a q a e l. Donde mayor traaoendanola ha ten ld o l a la b o r p erio ia l# # # en e l oampo de l a Kediolna S o c ia l, qae in v d a c r a aapectoe tan delicadoa como l a o a llf io a c id n de l a s onfermcdadea p rc fe a io - na lea o de loe acc iden tée d e l t r a b a jo . V arias ley ee en Boli­ v ia ee han ooapado de e s te panto , a a f tonemoe l a de 25 de j a - l i o de 1951 que o stab lece " la In terveno ldn dnica d e l Bddioo dees or d e l Departamento d e l T rabajo , oomo d irim id o r mi lo# aean tos de indem nizacidn por aooidentee d e l t r a b a jo y e n fe r- medadea p ro fe e id n a le s , a irv iendo e l informe de e s te fbnoioma- r io para e l f a i lo d e f in i t iv e d e l aaonto c c n tro v e rtid o . (&) Otra füDcidn de la Medicine S o d a l ha sido determ inar e l ea tado de aa lad con e l qae ingroaan lo e trab a jad o res a s e r v i r ana Bmpresa, «speeialm ente a l a s m ineras, teniemdo lo s o e r tif ie n d o s qae expiden sas f ano ionario s e l v a lo r do praeba p re o o n stita fd a ,p a ra c a a lq a ie r p o s te r io r d ivergenoia sobre e l p a r t i c a le r . 125 d) Lao preettnolonoa.-a a cuaotionao la b e ra la o Iwn a lg n l f l - oado on va lioeo inatrum anto para proourar l a igualdad an a l p rœ ooo del trab a ja d o r f^ ea ta a l o ap reaario , porqua l ia n a a r - vldo para l lb o ra r e aqadl do oargaa proooaalaa, quo no a o ta - ba on c ondiolonaa da aoportar y l a haoiwi im potente para r e - o laaa r an ja io io b an aflo io a qae l e otorgaba l a lo y . La mde im portante de e e ta e preeanoionea ba aide l a do o a lp ab ilid ad d e l patrono m aooidentoe de l t r a b a jo , adm itida por l a d o o trin a d e l riaeg o profeeiornai, y qae ee ha incorpo- rado a l régimen le g a l b o liv ian o por mandate de l a Ley de 21 a# ja llo U 1924. 2 8 .- S enteneia y reoaraoe . La am plitad d e l e r b i t r io j a d io ia l , p ro p io d e le je r ie d io - oidn la b o ra l, tembién ee e r tie n d e a l e een teno le , en l e qae e l ja e a paede e p e rte re e de le e ré g lé s de veloreoidm de le s praébes y de lo s d a te s qportedos e l prooeso, para base r sas resolacicm es en l a eqaidad o d io te r lo a "e verded aeb ida". En B o liv ia , a61o la ju riap ra d en c ia la b o ra l paede modérer e l rigo rism e qae impone l a ley c i v i l e l je e a en l a ap reo ie - cidn de l e s s ita e o io n e s j a r f d ic e s , con normes es treo h es qge l e obligen aan e som tonciar con tre sa conoienoia. fondement os (&) Coyo te x te , en l e p e r te p e r tin e n te , d ic e * " . . . se presam i- rd Qae e l pe trdn es responsable de o ae lq a ie r eooidonte do o a ra c te r in d o a tr ia l o p ro fea io n a l ocorrido e n t r e m& en- p leedos, o b re rœ o aprendices# y en todo œ so se rd e l pe­ trd n e l que, para exim lrse de re sp c n sa b ilid a d e s , debara p rcbar qae e l a c c id en te se enoaentre oaq^rondido en e lg a - nas de Isa excepoicnes seRalades en lo e in c iso s e n te r io re s" 126 pare e s te la b o r pnaden en o m tre ree m loe p r in e lp lo e o o n e tl te - o len a lee , qae dee le ren l a Irren an c iab illA ad do lo e dereohoe obreroe y e l o a rd c te r do orden p d lllo o qae re v le te n . Baj6 niogdn p ro te s te paede e l ja e s exoaeeree do d ie t e r ea f b l lo , y en e l oeeo en qae no ee enoontreren e a f lc ie n te - nea te eeolereoidoe e lg in o e pantos o o n tro v ertid o s, podrd f l - j a r qae e jeoac ién do sea te n o ie , so averigeon diohos p an to s , en an p leso no neyor do ooho d ie s . l a ejooacidn do e s te s sen ten o ies oorresponde e l mismo ja e s qae l e red eo td . Le ejooacidn p ro v is io n e l ad q a ie re -o n e s ­ t a rema d e l Derecho- neyor in p o rte n c ie , por e l p e lig ro qae s ig n if io e pare e l obrero e l r e ta rd e en le en trega de l e s con­ t r e p re s te o iones eoondmices qae se l e d iscaten# S l r e q o i s i t o de l a oancidn para e s te d i l ig e n c ia , s in embargo, créa an s e r io problème para e l trabajador# pero , te p o c o paede ponsarse en sa sap resid n , en v ia t a de la inseguridad que U eva a l enp re- s a r io l a probable in so lre n c ia de eqqd l. 0n s is te a e in te re s a n te y eoonsejeb le por le e x ito se ex - p e rien o ie qae he te n ld o en Bspaüe^*), qae podrfe v e n ir e r o - (&) Les 00 .de 27-11-1934 y 29-V-1941 y l e L. de 10-11-1942 __ e s ta b e n e f id o s s i n s t i t a o i dm, p reso rlb iendo fo n - mentaimente que en e l caso de em ten o ie sobre despido in ja s t i f ic e d o se pam rd e l obrero la m ises r e tr ib u oidn qae venfe pero ib iendo , oon le ob ligaoidn de co n tin u er p ro s- tando ans se rv i c i os, s a lv o c a s o qae e l j a t r f a p ro f 1 e ra p re sc in d lr de e l l o s , y en lo s demds l i t i g i o s e l t r a b a ja d o r gOEsrâ de l a n tic ip o équ ivalen t# a sa s a l a r i o , aiempr# que se enoaentre en pare fo rso so o tenge im perioses neooside- dea que e ten d e r. o a l i f ic s d a s s e l por #1 jn ez ,d e aouerdo e l e s c iro a n s te n c ie s d e l ceso.Con e s te f i n , se cree en e l M in is te rio d e l T rabajo on "Fondo de sn tic lp o s re in te& ra - b le s a i tra b a ja d o r sobre sen teno ies re o a rr id a s" c o n s& to f- 127 medlar e s t* defec to da le ja r lsd io o id n la b o ra l bo llT lana ,*# d l d a "e n tlo lp o s ra ln te g ra b l# s " , que perm its e l ob re ro ,be jo c la r té s oondiolonee, aeg a lr peroibiendo aaa jo m e le s eoostam^ b rades, s in aengae de le segeridad ocaferide e l p e trd a de qae en eaao de se r revooedo e l f e l l o l e serd devuelte en se In teg rld ed la s a w depositmde p rev ls io n e Imen te , sereed s an "Fondo" menejedo y f omen tedo por le e se to rld ad e s ad m in is tre - tlvms d e l tre b e jo , qae re g a le y d is tr ib e y e l e s desembolses compromstides e e s te s e fe o to s . Bn eaento a lo s r so a rs ee qae admit# l e le g is le o id n b e l i - Tiawt contra lorn f e l lo e em itides por l a s ae to rid e d es je d io is - l e s de l t ra b a jo , tenamos: e l de enmlende. e aeerse an e l t d r ­ mino de 24 bores y qae t i e n s por o b je ts sebsener o ae lq a ie r eqafvooo an lo s conoeptos a e r ro r an l e redeooidn on qae bn- b ie re in o a rr id o e l ja e s e l é lab o re r l a se n te n e ia . Entre le s a trib u o io n es qae seflala a l a Corte HeoioneX d e l Trabajo l a ley do sa oreeoi&a, no e e menoione e l r e o a r - so do re v is id n . que ya e s te ta fa n l a s ley es de 1926 y 1927 pare e s ta o laee de ja io io s y que proeedfe en oeso de no he- berse apelado de la s re so lac io n o s d e f in i t iv e s , por lo qeo n a tu ra l s é r ia oonsidera rlo ebolldo# s in embargo, e l Tribu­ n a l Supremo en namerosos au to s be in s i s t id o en que dioho r e - oarso no be sido o b je ts de ebrogeeidn y po r te n te oentlxme plenemente v ig sn to y debo se r observado w todos lo s oasos# do oon e l 10(ÿ de l e s oonsi goaoi ones pare poder reçu - r r i r ebandonedaa, ©1 20jf de lo s Aepdaltos heohos oon e s ­ t e mismo f in y e l t o t a l de l a s mal ta s ap lio ed as por oon- œ p to de "inA eoo ido de ley es s o c ia le s " . 128 son d lB outîb lea loo argumentoe d e l d ta d o A lto T ribuxisl,psro p o r r o 3p e to a dl y l o e bonofl oioa notopioo quo aporta a lo s t r a b a j a d o r a s - , m quo ee lo alga a aplloando. B1 rooui'sodi apolsoidn proeodo oim trs tods rs se la o id n do- f l n i t lv a do lo s jaaoos d a l t r a b a jo y sus au to s ia ta r lo o a to - r l o s - , axoloydndosa do e s t a b o n sfio io tods o tra p rov idano la , oomo l a s da s s ro t rd m lta . Siondo a s to s prooasos asanolalm m to sumarlos y b roves, so lo la s so n tsn o las y fb l lo s d a f in i t lv o s gossn dal afeo to saspaaslT o , quadsndo l a s demds resoluolom es Bu je t a s a l a fa c to d ev d lu tlv o . SI xreoarso da nu lidad prospers aa lo s oasos da In frao o id a da lay as so s te n t 1 vas o da normes procedlm entales deolaredas e se n o ia lse , bej o pane do n u lid ad . Se paede s o l i c i t e r l a cese- cidn con tra todas l a a ré so lu clones d e f in i t iv e s y debo haodrse- 1@ an e l td n rd ac da ooho d ie s peren to rio s* Procéda asimismo co n tra lo s au tos an re v is id o em itidos por la Oorts del T rebejo . Dos reou rsos innovadores do lo s medics de impagneoida am m ateria d a l t ra b a jo , qua ben tm iido eooglde ea l a leg isleo idm i t s l ia n a son l a analao ldn y l a revooaoidn s ia d lo e l ."Los p r in c i­ p le s qua informan lo s dos nuevos i n s t i tu to s so doben encon- t r e r an la f in a lid a d quo so propuso e l le g ia la d o r an m ateria de l t r a b a jo , do qua l a s normes a s ta b lacides en e l cm itre to oo- la o t iv o deban s e r siem pre re in tag red as an in ta r é s s o c ia l , a eayo f in so concede ramadio ex tracsrd inerlo an a l oeso on qae la v ic lao id n d a l ccm trato e o la e tiv o d e l t re b e jo no see roperm- b la cm lo s vadios o rd in a rio s da im pufw cidn do la s smntetioies" U9 W J C J DB U9AZJ/33) lo# AiferoRois y d e fia e m q#e la ravaea ei4n a ind ical aa oonoada an a l oaao da oonflle to an tra ana santaneia Individual y an eentrato a ana aantanela e d a a tiv a amanada p o a ta rio n an ta a la Indlvidaal y ana vam qaa aa ha- yan agatado tadaa laa fmaa# dal pr aoaao y la a rao an aa qpia provaa la lay , a laa traa qaa an la analmal&m dab# habw ana aantanoia dletada par la Oarta da Apalaaldn ra fa rid a a la 1»» ta rp ra taa ién da an contra oalaativo da tra b a ja , amlatanta an a l nanonta da d ie taraa a l f a l l a Indivldaal a inaanpatlb la aon d l . Qaianaa paadaa prypanar l a ravaaaoidn alndiaal aan Ima partaa y a l M inlatarlo pdbliaa y na aaf a l Simdiaata#par tra ta ra a da an con flia to da In teraaaa ind lv ldaalaa, qaa na adnltan "ana a a a tita e lin praaaaal da laa Indlvidaaa par par» ta da l 91nd loa ta"(^^ \ La analaaidn no aatd aa ja ta a ningin tdmdma, an ta a ta qaa la ravaaaoldn, par a l co n tra ria , daba yrapanaraa an a l tdrmino da qainaa dfaa y aa oonooimianta oarraapanda a l a "Magiatratora dal lavoro", qaa aa a l dnloo drgmna ooapatonta para in ta rp ra ta r y ap llca r a l contrato o d a o tlv a . SI p laaslb la f in qaa paraignw ambaa in a t i ta ta a , da p ra- tagar laa ralaoicnaa oontraotaalaa oalaativaa, la a haoa ma» raced era# de ana ampHa aeoglda an la log ielaeldn baHviana -reflridndonoa dnlaaeente a eat# pafa-, famantaado a s i an tra lo s Slndioatos obreres la sasarlpaidn da eonvanles ab leativas y sa observaoidn f i a i , qae aotaalmente dejan maoho qae demear, ooa evidante p e r ja id o do la s asa la riados. 130 2 9 .- Costa#. (35)lo r oatado da pobraaa ontionda L . DE LIT ALA "no l a absolu t a oaranoia do b ienos, s ln o an ostado aocnfaloo onr v lr tttd d a l coal l a p a r ts no a s td an s lto a o ld n da basar fssn » t a a la a co s ta s do l a l i t i s " # conospt# qaa oroomos may a p l i - oablo a l a o ita ae id c d a l ^ r a r o an g a n a ra l . Oasi todas l a s lo g is la e io n s s d so la ran a l obraro l i t i ­ gant# "pobre da solommidad" y 3s absaolvam do l a s mds p # ^ - b ia s oargas y oostas p ro o ssa las . Algonas leo s to b lsaan da ms» do pormanonts y oomo an dsrsoho, an ta n to qas o tra s pidom ana p rev ia doslarao ldn o f i e i a l , ya sea oon le e t r d a i t e s p rs» p ioa a l a s oaasas o rd in a r ia s o ya ooa pro ssdia lo n te s breves a n te miamo ja e a da la eaasa , o ya eon o tra s m sdalidadss W s biom do t i p s sd m lm lstra tiv e . La loQT b e liv ia n a do 10 de snore d e 1984, qae emaneia qas "no bay oostas para lo p a r te o o n tra r ia " , r s f i r iM le s e a le a trab a jad o res qae reo laaan indesmi aaei ones por inespao idades p rodso idss an e l tra b a jo o e l page de s a la r ie s , s e ba i n t e r - p re tad e extemslvamente an asn tid o de oonsldera r sim spre a l e s obreros oomo a "pobres de solem nidad". Han s id o sso la id o s de e s te b en e fic io lo s esploados, on sas eo n tro v e rs ia s oon sas p a tronos, en v lr tu d d e l D ecreto Sapreme d e 24 de mayo de 1947# Oonseoaencia de lo a n te r io r a s e l p a tro o in io g ra ta i t s , b sn e fle io qae so proporoiona general monte a l obrero an te d e s l e s p a is a s , qae paede s e r d ee la rad o exprssam snte p er e l ja e s para eada ease o h a l la r s e e s ta b ls e id e on an proosdim iento e s - p e e ia l . 131 R ada ods d ig n e d e alabanoa, que est# e f l c a s modlo de c o la - borar a l trabajador an e la j o r c lc lo da s u a derechoa, e a p a o ia l# # monte €Bi loB casoa on i i io l a p a r te ccntrarla ooncorra a l preaa» 0 0 a s la t ld o da Ic tr a d o . Bkiobae la g ls la o lo n e e , p a r a e v i ta r a l trabajador a l pago de honcrarioa da abogado, p reso riban ebor fellm do on segnnda IrGtctnclf:, eoridmnandt ^1 cm proserlo e l pago de Ixideemlaaeio- nes por aoc iden tes de l t r a b a jo o «nferaedades p ro fea lo n a l a s , date t ie n e que invocarlo uoompyAanOo a l o e r tif lo a d o del d e p t- s l t o ju d ic ia l , por e l aonto a qae hab lera s id o oondenado# o ^ mo so ve, buses g a ra n ti ear e l page de l a Indeami maeidn, ea considéra oldn a l a re le v an te iiq>ortancia eoondaioa qua t i e - ne para e l tra b a ja d o r e s ta s somas. b) La Ley qua e x is e a l tra b a ja d o r , para e s te s re eo rso s , d e l page de papal s e l la d o . 's lo rHf.^rontm c* In r uut os de v5 e ta qua a e expiden en rev ie i& i, so ha diMoutldo sn procedenola, nero slerxio suscep­ t ib le s de nodi f le e r 3a sen tan o ia , inou rriendo en in fra c e id n de ley ee o normes p rooesa les sn b s tan o ia lee , n A a mis Idg io e as l le v a r lo e a la oasaeidn, o r i t e r i o qae mentisme I s Oorte Saprema a l no haber deolarado am nlmgin ease sa iA>reoedemoia. 152 lotm» b ib l io g é f i e a s ê# 1# 8#ggnd# P a r te . (1 ) d ta d o p e r A lberto Traeba GrAma, "Dereoho P rooee a l é e l T rabajo". Kéxieo, 1941. (2) "Oomeetarioe a l a Ley de a e ja lA e m lm to C iv il" ,M adrid , 1943 (3) "Dereoho P rooeeal C iv il" , Zmragoma,1946. (4) Orlando Gdmea,"La J a e tie ia d e l T rabajo en e l l r a a i l" .T e * no eobre l a m ateria d a l I n e t l t a t o d e Dereoho del Traba­ jo , Santa Ta, 1941. (5) "Dweoho Prooeeal S oo ia l” , M adrid,1950. (6) "Loe T rib an a lee d e l T rabajo en l a te o r fa y en l a p rde tiea* Tomo o i t . d e l I h e t i t a to de Dareolw del T rabajo , Santa Pe, 1941. (7) "Lae nomme de Proœ dim iento o m tw id a e an la ^«eglelaoidn Maoional d e l T rabajo", Tome o i t . del X n e tita to de Dereaho d e l T rabajo , Santa Pe, 1941. (8 ) O p .o it . , pg .2 5 . (9) "Lee Analoglee de la Jari#pm denee A dm lnietrative e t da l e Joriepradem oe C iv ile " , novae d e Dr A t C iv ile , P a r ie , 1906, PC.820. (10) "Sobre O rganisaoidn y Competoneia de la J n r ie d io A d a d e l T rabajo", M adrid, 1935. (H ) C itado por Antonio Parreyxm, J r , "De la ConetitaAdm d e lo e T ribana lee d e l T rabajo en f a n A in d e l a M dtaraleaa de lo e o o n flio to e obraroe", Temo A t . d a l X netita to do Dereoho d e l T rabajo , Santa Pe, 1941. (12) C itado por Antonio P e rre y ra , J r . q p . A t . (13) "Lae Contiendaa d e l T rabajo y e l rdgiman ja r fd io o para eo lao ién " . Tomo A t . d e l X netita to de Dereoho dAL T rabajo , Santa Pe, 1941. (14) José P ig ae rb la . "La CoXabrmAdn S oo ial en R iepanoam irloa", Baenœ A iree , 1943. (15) "Careo d e Dereoho d e l T rabajo", M adrid,1948. 153 (16) O p .A t.p * . (17) "La O rgaA aaolda j a l fPmAanamianto da lo a T ribanalee d e l T rabajo #n l a L aglalao idn oenrarada y aa poA b le a p llo a o ijn a Bepa&a", Madrid, 1936, p g .lo 7 . (18) "La O rg n lsa A d n da lo a T ribanalee d e l Trabajo an fran* A a " , Tomo A t . del I n e t l t a to d a Dereoho d e l T raba je , Santa f e , 1941, pg .437. (19) Q p .A t. (20) d a i l la m o O abanellae, "Tratado do Dereoho L a b o ra l" ,la a - nos A iree , 1949, T . I . pg . 7 % . (21) O a llle rao C abaaellae , o p .o it . ,p g .7 0 2 . (22) JBBliio Gdmee Orbaneje y T ioeote Were# (^aaada,"D ereahe P ro o w al 0 I v i l " , M adrid,1949, pg.789. (23) Joed Pdrem S e rra n o ,o p .o it . (24) "Dereoho Prooeeal d e l Trabajo",2denoe A iree ,1949,pg»28. (25) Xolgi de Li t a l e , o p # A t.,p g .2 9 . (26) L aig l da Li t a l a , op. A t . ,p g . 48. (27) O p .o it. (28) O p .o i t . ,A .I . , pg .707. (29) "Loe T ribanalee d A Trabajo on D o liria* ,T eac A t . d e l I n A i t a to de Dereoho d e l T rabajo ,Santa r e , 1941. (30) Madrid, 1953, pgs.142 y s ^ : . (31) L A g i da Li t a la ,o p . A t . (32) L uig i de Id ta la ,o p .o it . ,p g .4 5 4 * (33) O p .o it.,p g e .4 5 2 y 55. )34) O p .A t.,p g .4 6 3 . (35) O p .o it. (36) "MetaAo de Dereoho P ro o eea l" ,Saenoe A iree,1952. (37) (%p.At. (38) "A lginae nooiones fandam entalee d A Dereoho P rooeeA d A T rabajo", Tomo A t . dA I n A i ta to da Dereoho d e l T rabajo , Santa f a , 1941. 154 (39) Op.A t . (40) JBAoaA o J .O oata re , op .A t . ( A ) Citado por Bduardo J •Coaturo, o p .o it , (42) Mariano R .floooaA an , o p .c l t . (43) ^P rino ip ioo ftm daaontalaa AA Prooaao AA Trabajo",O A a* Ao, 1940. (44) T io to r faminAas Goaadlaa, o p .A t . (45) O p .A t. ——ooOoo— 155 C 0 M 0 L XT 8 1 0 Jr r & Vtm vas raaafladao a a a o ia tu a n ta lo a p r ln o lp l oa,lma l a a - t i ta o io n a a y la a p raa laaa a a b ia a ta la a qaa oonflgaiaa l a j e - r la d le o ié n la b o ra l b o l lT iu a , y amAlmadoa ooaparatlvaaam ta oon lo a qaa a a a tan taa l a d o o tr la a y l a la g lA a o ld a da a l#e* aoa paiaaa qaa paadaa a a rv i r la da g a la , pardoaaoa cbligado a a - g a r i r A goaa eoaaaoaaaoia y l e haoaaaa, offaolando modaate- a a n ta , A goaaa idaaa qaa paadmm a a r d t l l a a y adaoaadaa a la a naoaaidadaa nao lonalaa ; Idaaa qaa ,por lo b ravaa, paoarda da d laparaaa y f a l t a a da A A aaa tlaao l6 n ,co n a id a raad o l a a a p H - ta d da la a la a t l ta o lo a a a ja r ia d to o lo a a la a d A tra b a jo ,p a ra qaa aatlmamoe bdaloaa para aa raorgm alaaolda fb to ra m B o liv ia Porsoao aoa aa ooofaaar qaa, oon aa taa aogaraaA aa, ma pratandaaoa da A n ^ n modo baaoar o rlg ln A ld a d A a m tff la a , qaa noa aa td vadada por n aa a tra aoa no d lla ta d a In v a a tlg a - cidn da lo a fandmanoa ja rfd lo o a Inborn la a , por o tra im rta , aao laraA doa oon la a anaaflannaa da j a r l a t a a l l a a t r a a q a a ,am a a ta d ltim a épooa, ban anoamtrado oomo nnnoa A Daraoho la ­ b o ra l an sae m d ltip laa m anlfaatao ionaa,rav iaando aoa p ro fbn - daa ra ic a a y montrdndonoAo on m a mda A tld o a p a r f l la a . N aaatra in tan o id n ,p o r ta n to ,a a da ap an ta r aolaolonaa p rda- t io a a , anmaroadaa an lo a I f A t w da la ra A ld a d ja rfd io o -a a * o lA b A iv la n a ,g a la d o s aobra todo por ona in ta lc ld n olam nta- da an l a v ivanoia da aoa problamaa. 156 1 # . P a r t ie lp a A é n de Im A dm inlatraoU a P d b llo a . - Consldermmoa qae ee fbBdmmentml empeser per deelledm r ambee fasolcm eat l a J a d io lA j 3a admlmlmtrmtlva, j dmr m l a primera todo a l papal qaa l a oorraapenda an l a A a l i n da im p a rtir j a s t i c l a s o c ia l , lamoa v la to ya oema an B aH via l a A dm inlatrael&& pdb lioa ba ad q a irid o ta n ta prapamdaranoia an l a a o la c iin de lo a o o n flio to a o to a ro -p a tre n a la a , ta n ta an lo s da t ip o In d iv id u a l oomo o o lao tlvo ; d a fao to ,aa A a r t a , p ropio da o sa i todaa la a la g ia la o ie n a a p o s i t iv a s an s a s a t a ­ pas In io ia la s ip a ro dada l a ax tanaidn w onA ëg loa qaa tia n a n an B o liv ia l a s in a t i ta A o n a a ja r ia d lo o io n a la a d A tra b a jo y au oomtrapaaiAdm can l a s da lo a damia paiaaa Aspanoamariaah* noa, ocnoratamanta aaohoa da ans vaa in o a , boy p a r hey sa la a paA a y daba a x ig ir mayor madnras y a a p f r i ta A a n tf f io o . 2d.jraoaaidad da ona orammta ra v ia ié n y ans raparoaaionam an- jÈaàmbÊEmW#- s» av idan ta no obatan ta qaa , oenforma aa amomantra aa* tu a lx an ta e s ta j a r lA ic o id n , ra q a ia ra nna tra n s fo rm oldn r a ­ d ic a l y a rg e n te . Ifo oonviane para a l lo a a ja ta r m mAamlsa- oidn a lo s ac taalm an ta paaadoa a inoparan taa maoaAamoa la * g is la t iv o a y ja d io ia la a b o liv ia n o s . Panaanos aa mis aoonsa- ja b le p ed ir an d aa in ta rasad o aa fb w so a l a Admlnlstraoidm pdb lioa , qae p er ahora a u p a rv ig ila y aa adan tra an lo s aaon- to s Ja ria d ic o io n A e a 6breroa,pm ra qaa a s ta d ia y eonfaeoiona ans rag laaan tao idn sia tam d tioa y orgdnioa an a a ta aan tid o y , ans vaz oamplida aa ta A aiifei, l a an tragaa para sa sanA dn la » 157 giwlmtiym j Im trmmpm## m mmgoldm A Fedmr Jm dieiA, qam ## A tinioo q&# pa A# darle gmrmntfa# d# # mtmbllldmd, r l&a# y aniforadâm â; a a ta la c la e ld a da lo a pFoblamaa obraroa,aam saa innovadorme doo trlaaa y m dtA aa d an tra d a l mmo jm A - c ia l t r a a r l a a l A aao l a vantajm da d aaparA r y A - r i g l r l a a d A A a tra c id n da j a a t io ia «n ganarA bac la naavaa praooupacionds, a l a n tra r an o o a ta o ta man ta n fandm aantalaa y p A p ita n ta s aapaoiaa da l a v ida o o A A . 3®# Doalbla oonaarvaoidn da l a in ta r f a r m c ia a d A n la t r a t lv # . - Lo qaa no aa paA a nagar a l a Adm lnlatraoldn Pdblioa an A oaapo jo r iA io A o n A y a i oamriana f oaaaMar, aa aa oooparaA da oon orgaAamoa tdoA ooa daatinadoa a fm o ilita # l a l A o r d A jaam para A a t r i b a i r j a a t io i a i a A oaeo aa# fla- oA tadaa para d lo ta r y a ja o a ta r madidaa da p ra A a id a da earn- f l i o to a , on v l r ta d da l a a c tiv a in ta rvano idn qaa A an a , r#* oonooida por a l Eatado m Aarno, para p ro o a ra r l a araumiki an­ t r a la a o laaaa p rod aA o raa . üobra a a ta p a r tiA p a o id n , oayo a n d lis ia haaoa naoho an l a p a r ta a g p a a ltiv a , oraaaoa oonva- A a n ta haoar A g o m a o oaaidaraoionaa f in A a a . 4^.Pdnoltmaa 4A M in ia ta ria d A T rab a jo .- SI M in iA ario dA Trabajo aa, indadaA am anta, m A a a - paA o ja r iA io o io n A qaa vaA aoo aa taA ando ,an orgaAamo tdonloo da aaan o ia l r a l ia v a , qaa p a r h a lla ra a au sa rA d o an lo a problaaaa da l a prodaoA dn, fbA l i t a ana oooparaoidn da- o ia iv a . Por aao aa da gran im partanoia qaa dioho raao A A a * 156 t a r l A suB tanta aa rv lo io a aap ao lA aa qaa lo vinoolan earn la a ofiolziaa ja d io ia la a ,n o aiando naoaaario l a a l a t i r aa qaa t a l a u x l l lo daba a a r para aao f a o a l ta t iv o d a l jn as j A n A ngona p rA m a ld n da po taa tad j a r lA ic e io n a l . Xatoa s a rA c io a , qua paA an a a r da O fioinaa da DAanaa G ra ta !ta para Obraroa, da O onaaltoA oa TdoAooa, da fondoa da Qaraa- t f a , a t o . , lo a iraao a ra f ir la n d o a trav d a da la a aubalgu laa- ta a oonolaalonaa. 3». Ttmoittiaa da l a Inapaooldn d A T rabajo . - La traaeandano ia da aua lab o raa y l a nacaaidad d a l a A - garoaa aA aco ldn y a a ta b ll ld a d da aa pareonA por lo o o o ^ a ja y dalloado da aaa funA onaa, aa raowaoolda aim A aoaaida y aa Talvaraaoa ada adbra a lla# paro , A in e la tiram o a an l a ooara* A a n o ia da d aaa ro a r a n o ta a a n ta ana a tr lb a o io n a a mi norma# la g a ia a por lo qua puada a fa o ta r a l a A a tr ib u c ld n da jaa tlm o la a o A a l . Mn a a ta ordan, a u aaa tro o r l t a r lo , aa p o taa tad para ooaprobar an lo a a a ta A a o iA o n to a da tra b a jo a l a fa o tiv a cuBipllAanto da la a lay aa ao o ia laa , aapaolAmonto la a da a a - gurldad da t r a b a jo , daba a a r am pHa. Somoa p a r tid a A o a ,p o r A ra p a r ta , d a mantanar A a le tana v igan ta da qpo lo a In # - paotoraa lavan tan ao ta da la a lA rao o lo n aa qaa ta v la ra n opor- tonldad da ooaiprobar, a c ta qua tandrd an v a lo r p ro b a to rlo da praaonciâa & j u r i s tantum ", para t r a n a A t i r l a luago a la a a t o r i - dad a d A A a tra t iv a Innadiatamm ita a a p a rio r; p w o adamda,panp- aanoa, aa la a d ab a ria f a o A tA para i^ponar paqaaKaa m A taa da mutuo propio u oaaoa p rav ie to a ^uoativam anta por la y y oon racurao a d m iA a tra tiv o . 159 6*. PoBlblee occsw în«iotM jm rl.Aloclomml#. d< metaa ## A qoallui d a m n o ia s da lo a tn fipaotorae, paaarian u oono- o lA a n to d a l Daapaoho da T rabajo , A o u a l, aa baaa d A a a ta , In lo la r fa prooaao aamarlo para r a m lt l r lo laago A Jties d A T rabajo , oon todaa l a s p ra tb aa qaa aaan dA oaso; admltlAs* dose l a Intarvanol& a d a l K ln la ta r lo pdblloo an aatoa 11 t l - g io a , aapaolA m anta ouando a l ordan pdblloo j l a sagurldad s o c iA lo a A ja n . H afaron to a la s a o tu A a a lU noionaa c o n A lla d o ra a da la a In spao to raa , a i b ian por a l aoaanto son la a dA oaa qua aa dan on lo a o o n f l io to a in d iv id u A a a - y a n tra t a n to no aa da#* p lasan a o tr o o rg m ic a o ada oonpatanta oonviana nantam arlaa oon todoa au a dafao toa* , vaaoa qua aa in H an d ia o o n fo ra a a oon au8 a tr ib u A o n a s y ooaproaata n au o a rd o ta r a d m ln is tr a t i - TO y t do A 00 oon fbnA onaa ja r la d ia A o n A a a # 7#. T ra ta A an to da lo a O onflio toa OolaotlToa. - Z » p roc laa a n ts todo m B o liv ia ana d ia tin o id n la g lA a - t lv a Clara ,7 exact# , aoorda con la a modamaa tc o r la s , an tra c c n f l l c to s Ind lv ldualaa y co lao tiv o s y den tro da detoe lo a da daraoho y lo s de In ta ra a a a , q f in da enoargur o sp ec fflo a - mante lo a qua p ra tandar nociifioar daraohoa oonsolidadoa a d r- genos ju d lc j.a les y lo s qua varaan aobra in ta ra a e a ca ta g o rla - la a a lo e dapart&nantca ad A n ia tm A v o a p a r tln a n ta a . f o r no war ta s ia p ro p io da a a ta t r a b a j o , l a a r A a r a n o la # 160 qoe bagmmoe sobre la s d lfe ren o laa oo lao tiv aa s s ré a may b ra ­ vos y con l a so ls intcm cldn de oom platar l a v is t a panordA oa qae nos e s fo rsa m o e en d n r. De aoaerdo a la modalldad de re lao io n ee lab o ra le a a z ia - te n te an B o liv ia , donde aa p ré sen ta ana aguda oon trapoa lo iin e n tre Aaooiacionea de trab a jad o rea y o a p i ta l ia ta a , lagalm en- te reconocidas, y l a aad laA d n de an Batado aan d é b il y vnei» la n te , no oabe dada qae para a ten d er l e s o o n flio to a oA eotim voB y e v i t a r aoa d eaaa troaoa e fe o to a t l a ha A ge y e l " look- ont" -aceptaaofl can e titu A o n aIe ien te -,ea p rec lao monter an meoaniamo eoem dnioo-adn in ia tratlvo de gran m ovilidad y e f i - oaoia y dotado de mayor fo e rsa qae l a qae ao tu a ln en te t ie n e pare haoer o o n p lir eae fa llo e » 8iO .C o n v e n le n c la de q u e în te rv e r^ g a en e l l e s l a Adminiatr#- ûldn P db lioa , - rtROs propenaor a poner e s ta s oon trovera ias an n i noa de fhndonariOB ad m iA a tra tiv o s y no ja d io ia le a ,per A eaono iA oontenldo ôoonduiioo qao lùo conforma y la» nusonae p A f t ie n s y occIbIo» oae les notiven, coyo conoclmlento e s td mda pr6- xÎTDO u aqaellom que a an Juez de dereoho, 9# , D ualisso ee ao iliao id n y a r b i t r a j e . - La a o to a l conpoaiciân de lo a oonflio toa p résen ta doa Ib - aast una o o n o ilia to r ia y o tra a r b i t r A , qua nos mereoe l e s aig& ientea r e f lead.onest - Debe aoentuarae adn sda la n o ta » - 16X ol6fi d e le prim eravheAéndoee reaevbble m o n e lq A er memento de l e s u l te r lo r e e gee tlonee e e o llo ita d de le s %mrtee, em - fldndoeele m Ju n te s Ocrai U nder## pem enentee de ee rd o te r r# - gioniU. y , a l ee p o e ib le , profoeio& A , y dendo, en ceao de p ro spérer ea sua In te n te s , a mm d eo lslones A v a lo r de ans oldaeula c e n tm c tn A o o lec tiv a en lo s aspect os m que hu6l#- ra ecudrde de p a r te s . l.3ttbstrscoldn de oompetenoiae de l e InepeéA fci m e s te ipeoto. - Dtma sed i f l«mol en e s , eonslderando A esp re l e reb lssesl# - c i dm vj ge?!t e , s e r f en le s s ig a le n te s t O n ltar de aanos de lo s In sp ec te rem ©wtne f to o lo n es , one no la e oraemos oom patibles c w if»« qce e e e n c i aiment o tionon de v lg l ln r per A e s t r io to cuînplt'fiento d e l a e l e y e s eo o ie lo e .p o r ooante lo qoe a e i r e - tende A t r e t a r de oomponor un c Im p a a s to A o o n f H o t o . 11" ,Lu o o x io llia d d n j u d lo lA ,* TTno do lorn eapoato?? q:ie re qc lo ro unn Inm edlata reg ia men- t#cl&% on B oliA n ,pu m to qua baste e l mosaeato es a u la , oaa- sando gravM perjulclO G , as Ir. cor.pof>lcl&a aeg o c lA de loo oonfllo toe Ind iv idual*# d e l tr%W jo par 1& v fe c o n o ll la tc e ia 'in tc firgaaoa ofïcl&l&B, Ta ne oonelderumo^^ nocesario r e p ê t l r l a s bcztdBden de ou e p3.ict?elfin 7 o filo Teruaoa la p o s ib ilid a d de in o ro s ta r lo con o a rao te res prop los d en tro d e l rS g la m j a - xi& diccional v ig eu te . 165 OoBp«rti«nAo #1 e r itw lo d# maoho# llmatree jurlmtm## pmnmmmom qa# e l Intente oenollletorlo debe eer niel6n propie de lee Megietredee leberelee tente per eon etiteir fenoidn pvl« retire del Setedo j eer dete qeien mejer peede eenplirle per le eetorided de eee efie iee# coeo per le imperoielided de eee fdncionerie# y le renteje qee reporte e qeien re e oenoeer en en œ ee dede le perte eenteneieee# toner eenoieneie ddl problème en one feee nde# ee eene e eetoe fbotoree e l prede» nin ie de loe prlneip iœ In q eie itirœ y de innedieeidn qee ien - piren e l preeeee e e e ie l. 16*. Perm de preetioerle. - S in dede, ente intente eon eilieter i e , en rirted del prin­ cip le de ooneentreeidn, deberie eer eoneiderede en le minee eedieneie qee peeerie, en eeee de Areeeeer, e ooneeer le f e ­ me lit lg ie e e , eln qee e l l e mignifiqee le inpoeitilided de e e renereoidn en onelqeier nonente del preeeee j ooendo e l jeee le cree oenreniente. 2e preciee, per etre perte, œ ider cen en eleteee epre- piede de gem ntfee, qee derente eetee geetienee e l ebrere ne treneije en dereohee qee le mon irreneneieblee, eepeeie:U#ente en neterie de indemni eeelonee per eceidentee del trebeje y enfemededee profeeienelee, eetited ney peeible per lee neee- eidedee prenieeee qee genem leente eeonpeten en eetoe eren» tœ e l ebrere y per ee n i eee ignemnoim, eeenteede en e l ne- die indigene. Une eeleoidn eerie eonferir e l Jeee peteeted pe- IM rm rechmmmr tode oonposielln en ente eentlde; qae pedrfe aab- resreree oon In interrenoldn ddl M lnleterlo PdbUee en le e en- eee en qae no ee preree ml tretejedor eon on defeneer jorfd loe. 17#. BKolaeldn de etree ereenlemee de eetee fnnelenee. - Preoederfe, one vee Inplentedo en régjLmmk de eete nete- re leee , Mger conpetenole e le e Xnepeeteree d ^ trebeje pe re eetee fbneionea, qee eeteeleente deeenpeten do node erb itm - riOf per Me remenee qee ye expeelmee enterlermente (ver in - fre 17 ).fenpeoe reeee eenrenieete confier le een o lliee iln e lo e c ind lcetoe, no bbetente lee eoceelentee reee ltedce qpie tien e on depede y etroe pel eee, per oeente e l riglnen p e lit l- ee b elirien e edn ne be llegmdo e le etepe oerperetire y eee repreeenteoidn p eriterie en eetee f enoionee edlo eerie notivo de m eree dirergenclee y e lg n lfleer ie cntregerle e pereeeee qee ee dMenreelren e l nergen del Setedo y eeobee Tooee m centre do dete en procore de nneree rentejee. l8#.P oelb le rerticipeoidn de loe CceAtda de Senreee en e l in tm to oen o llletorlo . - lo e Ooneejoe Kiztoe do Stopreee, oreedee per Deereto Sepre- mo do 14 do je lio do 1990, oomo ergmnlemoe do ooldboreel&e obrero petronel, qee eon, non lleven e beoer elgenee eonelde- reoionee eplloedee e l in e tlte to qee renimoe tretendo. firidentemente,lee Oeneejoe o Comitde de sepreee no hen reolbido en nlngene legleleoidn qee oonoeoemoe, edn le mde 167 mrmommdm, worn el#temmtl##ol6m oemollledorm de oentreverel## jmrfdloem-lmberel w #Pere remee qme e lle me ee eentrerle e le mlelde qee tieeen eetee ergenleeee de beeeer *le eeyor eem- oerdie «atre le e d ietlntoe eleeeatee qte oemetiteyen le pro- deooi&a*{1 ) |7 , ye m tre loe prlnolploe eprobedee por le Oenfe- reeoie do repreeentemtee do Slmdioetoe e indeetriee oeietr#- do on Oteee, ee 11 do eerso do 1943# ee le emtrevd# oeemdo e l laoleo J) eneaoie entre eee propdeitoe el **fea»eter me me- jer entendlmiente de loe Imtereeee y objetiree oomemee entre le e trebejedoree y le direeoidn (2 ). Le legleleoidn bdUrleae tempeoo etrlbeye e eee "Oemee- joe Klrkoe de Smpreee** A oeltedee perm oompMer# bejo nlnga- ne forme#lee dlferenoiee hebldee entre trebejedoree y empro» eerloe qee ee releolonea oon dereehoe Indlrldeelee y edle e pen­ te en eete eepeoto le de v lg lle r le ep lloeddn de le e le ye# eoolelee. Do modo qee,do qeerdreelee oonferlr te le e fenelemem# eorfe Indlepeneeble Inolelr one dlepoeloldn ezpreee on eete eeatldo o omronlenteaente reglemomtedà. JMoerger eete fmee oompèelclonel e lo e Oeneojoe do Smpre­ ee ofreoerle le e rentejee do eer detoe Inetrementoe efloeoee pere dloho oometldo per e l oonteoto Inmedleto y obllgedo qee tlonen oon lee oeeeee do firlooldn obrero-petronel, e l mlemo tlempo do qee eerrlr le e lo e ooneejoe do medio lleetrm tlro pere oonooer loe prOblemee y le e d lfloelted ee qee a argon on e l eeno do one Empreee# pertlendo ÛA e r lter lo qpe e lle ee en "oemtro do oolebweoldn hemene**. 168 19#. Demventmjme oae a o e rre e rfe ee In terveno ldn . - COBO inconvenlentes qae ee oponen# e naeetro aodo de rer# drooneorlte a la leg ie la e lé# bcOLlriene, eetdm: l#.Que le# fraeaeoe en oonolliar le s conflietoe la d ir lite le s repereati- riaa deafmrormbloaente y nabXariaa e l aebiente de aelgable entend!niento que debe e x le tir en diobee Oeneejoe para ate#- der le s latereeee ooleetlvee; 29.3egaraeente lo e grepoe re- preeentatlToei en prinoipal e l btrero# treterian de deerir- tear eete oonetido y eu^plearlo ooeo an medle de ieponer pre- jaioioe o leeietae, cono beoe noter e l Prof. # egenio Péree Bo- t lj a , iepaledndoloe a eatrm llnltgree haete treter de haoer prereleoer loe argoeentoe rertldoe por eee ooepeCeroe de profeeidn oon reledee repreeeliee y a toner lae negetlvee del petrono e oeder en eue pretenelonee oomo naeree ofomeee e intrenelgonolee propiee del œ p lte lleeo ; 3̂ .Le fa ite de pro^ pareoldn y oui tara del trebajador b olirlan o ,le inbeblllten pare oaepllr ee te deliceda mleldn. A eete propdeito podomoe apliear de modo eategdrioo, y fbndadm en la Identlded de dr- gano y edtodo exietente entre lae ibnolonee oonoilledorae y ie e ereoniaadoree atrlbaidee a lo e Oomitde de Snpreea, lae etlnedag obaervaoiMiee qae heoen# reflridndoee a eetoe»d ltl- nos orgonismoa# Edamilo Pdrea Botlia y LeOff XAHfXll CIlABlSOiJ)^ oaando dice o l prlnero qae "la efloaola de la inetitaoldn ee - td in tiuamonte llgada a la pereonelidad de lo e hoebree en qaienea enoarga", y en lae palabras de eete d ltln o , aladiem- do a loe Oomitde de gepreaa eleeanee, de qae Implanted# est# Inetitaoldn on otioe paieee "eerie de ooneeooeaclee pellgro- 16* aifllsMiB# eobre todio pare aqutallofl pueblos donde #1 obrero# per oaaeaa Intrineeoes o #ztrfm##oa#, no turiem Me oondiolenea generalea de ooltnra, aerenidad# fderaade organlaeeldn y e e - p irlta de dieolpHna del obrero alemdn; y# flnmlmente# oomo 4^. y oonvlnoente argnmento estdn la s elooaentes palabras del tre tad lata boliviano R.MR23 PAfOV̂ qae a l rolongar an eatudlo aobre "La Oolaboraoldn obrero-petrmml y e l Control obrero on la IndaatrM" (4)# manlfloata qae e l eeoaeo eono- ciolentc do lo s Intereaadoa d# la s Inatltuoionea del t robs jo# oofio e l oonvonlo ooleetivo# e l aeoionarlado obrero y loe Co­ mités ristoa do smpreaa# "bace qae ae le s tenge peeo opreele y no bnbieran tenldo #lloaol6m prdotloa# mo obaMnte tenor lae di spool ol ones M geles bdeloae"* 20*. Ur»nola de an Oddiao Proceeel del Tmbajo.- Coeo homoa v la to , ee agoblan te para l a g a d lo a ta ia d û tra b a jo b o llv lan a te n e r qae aeu d lr on la atenol& i de la s oon- tro v e ra laa d e l tra b a jo a formas p roceaalea o lv lle a qae, p e r l e anaordaioae# ae h a lla a edn mde dlaoonforame oon la s aeoe- aldadee del i>«reoho la b o ra l , oontando apenaa con anas deaor- denad&s y eeoaaae norm&e ezp reaae ; lo quo dw de laego fsTcro— 00 «jfi siuy poco a l a oompoaloldn e f lc e a do Ice d lfc rendoa d e l tr a W jo . Por oonalgalonte la redaccldn de an Cddigo alatomdtloo y artloalado de prooedlmi.ontos labcraloa m ana tarea qae reviato oaraotarea da orgenoia, pcro qae a l mlemo tlempo e lg - 170 ni flea an aafmarma aanlfiaato an grade marne por la fa lta dm prmparaelén d# sam Jorlmtam y Imglmladeram an esta natmrlm# dm antaoadantam prmgmdtloem y deetrinalam -qaa deban bMmar- ma ma fbmntam ferdnaas- y a l aatanoaalaato da la s otrmm rm- gMamataolonaa praeaaalam, aapeûmlmmnta la ordlaaria, de lae eaalem deberd deevlneolarme y mpartarme foreeeaaente en nam de l e qae «n oaa leglmlr^olda medernm e In tegrm laen te ean- fiau rad a e e rie dable. 21*. Sam princlp loe.- Los oaracterem q » deberd reanir e s te naeve preeeee, e l- galendo le s prlnolploe qae le mon peoullaree y lae eorriea- tes dootrlnalee aotaalnante predomlnantee-, ahadldae lae ne- oeeidadee looalee, oreemom paedan enoncdaree en lo e algalen- test Ser eaearlo y pdbllco, oomo lo ee a l memento; oral# per loe benef lolom de rapide# e Inmedlaoldn qae aporta a l proee- eo y eobre todo por la ayada qae preeta a l obrero a deeen- vol verse dentrode dl en loe oaaom, lamen tablemente maohoe# en que em analfabeto. Adende, la grataldad para lae partes en lo e gmmtoe jadieialem , eepeolalmente lo e qae tocan a l trebajador, debe ser une da loa objotivos dal prooeeo ooelal, no edlo en lo référante o lae ocataa prooeeaXea eln on todo euaato pueda ooaeloner erogaol m cooaioemelAri que may b ien pedian hmbear- ae liüpaesto t r ib u n a l a# p e r ite r lo # prafemicmaXen dado e l me­ d io , le p o l l t lo a s o c ia l de le e liltim oe geb iernes y l e o l r - o^aeileincla da h s l la r s s en b o ^ sees a o o tr im s , pere coever- v ir s e , ccEio etstemos ee&uroB ee bmbleren ooa v e r t H e , en la e - trcm aatos de lo o la de e ls e es oon I s secueia eonotgaien te i* p a rc ia liu n o y riv e lid a d e e den tro Ae le e m isses Argenes jn - r i Bd.1 ooi csuil ss • leAe e e r ie mejor que ooneo lider e e te p rogreee, y oeen te a n te s , crt una *Loy de Organleaoiôn J a â io le l d s l T rebajo*,qee ordene y eoegare oon an e e llo c o n e tlta c io n a l e s ta oon qui e t# , Incorporendo e l mlaeo timapo en lo poe ib lo , lo s nuovos pesW led o fid e la jari& âioolA n le b o r s l , que aotualm ente se h e llen ezpreeedoa en d o o tr im e y leg ie lso io n e e p o s it iv e s oon ooreo- te re e d ifereno iedos e Indeleblee* IGmpero, s i bien no ee ha genado vomsntsmeemente ane e d e - cuado pr s n a re d An do lo s jnooee d e l tra b u jo , r.çar cusnnto to s ban Aebico improvised os en sa reo lo irto araaolAn y edn e e emplee ans c a s i indieérlm lnade seleoolAn de lo s mis-- mon por l a f b l te de o n e c a rre ra j c t d l e l a l de l e raim o rd ln s-* r l a y , conoretamente de nna labo ra l , caya orgonSsaclAn prcv- pngnemoe oomo one meoeeidad para e l fa to ro , e e an ponderable en teceden te le tommoldn de ana M egletretore dedloeda e zo lo - elvastônto a a ten d e r lo e c CAfllotoe o b rsro -p e tro n a le s , qae Te de roiadlr provechoeos i r a to e ads a d e la n te . 176 La in d ep to d en o ia 'ig d ic ia l . - C tro f a c to r q u o ,s in Haca, v* t a tb i é n en p g r ja l c lo de au « l lo û c ia , e o sa o s tre c U i v iro i.la o iô r i cor* Xoe organism on a d iiiir ls t r a t i v œ , î l ^ l m r e f l s j o s do la e f re c u a c to a c ri& i# ec u n d rica u y p o l l t i c u s d e l p a i s , q a l ts n â o e a ta b l l ic & d , In s^ p o n isn u ia y ^ sp lr ltiu eouéciuiô a euo ju e o e s j p e r g, e s t e &&^c&d6 ü 2 i e uo pu ode werjos que c u i l i ' l c ^ r a t cooiO un iKrpGriit I - vo M e té r ic o , te e ie n d o p ru a e n ta a l r d t r a i i i o a t o que s u f r o e l Poder J u d i c i a l en B o l iv ia por l u I n e r c ia y dcbl3.1- dmd d e l L e g l s iu t i v j - que ee i& capaa Je ( ia t l e f a e e r l a e p r e - m losea demandas de uca j u a t l c l u nucve de l a s oo ieded y âe q u lan ea v ivcn de au oeXuarao c o : id ia u o . 3 # . C oapeteacla. - AnaXisMindo elganoe o tre e probleaae que üob propoma es­ t e c e p ita lo en om ootaeX confers^aoiAn, hareeoe l a e e lg u ia a - te s re f le x ie n e e t En l a s r agi ones aXejadaa de lo e cen tros ja r ia d iû o io n e le e del t ra b a jo , y a la n urea no eo le e dote de O fioinee ja a io ie le e destlnaôae en forme oxproam a a teaxier difereaol& e d e l t r a b a jo , ee rfe prudente s iitreg er e t*toe coir- f l l c t o e a muÀxow d e l jue% o r d ln a r H cdo irA x la o i i l ri cir.io i l i :r d e l u o re ro , cou m1 ale& o p ro cw liu j o n t c c i v i l nuBiario que u e- tu e lm en te ODiplee en lo 3 u cu n tc t d s i tr^ïl-u jo -m lta itru » no ce p ruvee de o t r o - y que. no lo e e s deooonaeido - an l a coih> fiança de quo l e apelm cl& i e e tram ita rd a n te un t r ib u n a l e a - pool mil zado en ouoetlca iea ia b o m le a j todo e l l e en e teno idm ITT m 1# rmpide# qae req«l#pen eet## g##tlen## y 1# foHimm d û trab tjm d er q ae me l e perm it# t r e û e d a re e m e tre leem llded , gM ierelM nte d la te n te em demesfe y mel vimottlede, pere e te a - d e r le ml pager a proearader qae l e a n a tlta y a #m ea taa 4111- g eaa iea . In eatemalAm 4e l a m ateria la b o ra l y le # preblemao 4# c a rd c te r té o a ic o -c ie m tli ie e q#e afareata eada dfm, am mayer velamea, hacea ia p re a c ia d ib le , mde ortano, da la In tarvw oldm da latzmdoa an la e d l fa r one lae d a l trubujo# Ya ea tiam a amdado b a e tsn ia oaalmo an ea ta ordon aa ol rd$lm%^n p o s i t iv e bolivlsuio, qoa caamta em "O flo lnas da A olutancia Ju rid ic a l ' g r a tu i te pare la a eb ra - res qua l a raclaman y sd lo oabrfa rogar por au r e c to y a f i - o ian ta daeaepaRo. Rla aaAw&rga, no (uraamoa e a t4 dead# ragXa- e a n ts r an layaa conerataa l a eonocLrraacle o b lig a to r la da a e - Wa ibegadaa a datarmlmedoa prooaaoa qua par am a a te ra la a e l a ax ijcn y , v io av erae , a l aaader a la a am ^raaarioa aa abetae#am da eeu d lr aim dafamaoraa je rlA iaa a oaando a l obrara eo peade a no q a l a n p a r raaomaa e tan d lb laa haoar lo imiama y a iaep ra qua a l aaao no aoonaoja isp a riaaa iian ta am praaamaim. ^ T d n ia ta rio pdblloo d a l t ra b a jo , aa une in s titu c lé m qua GOjialderanoa lig n a da coataraa a n tra loa organlssioa coo- planuiiisarloa da l a ju r lsd io o id a J a l t r a b a jo do cm p a ie ; adlo pa Ado, a nuaatro Ja îM o y dados lo s h m e flc io ^ qae r ©porte, pcn irae oaco raparo da aa Indlim ldn am un fa tw o rdglman d io la l d a l trm beja ballv lA na la oar#» p raeupuaeteria qua ai@- n i f io a r f a , aapaalelm onte a i am qui a re d o te r lo cen im parecmal eaepat ant a a iddeea# IT» 3a aalMUteiéef ew eidarm m w , daba mxtm&mmo ta n ta a la a a a a f l ia ta a ia â iv iâ a a la a oaaa a la a oû laa tlv aa y p n a a ip a ia a » » t a a la a grade# âa a a a a H la e l ia , p rlm m i la a ta n c la / aaaaolAm# oon l a bbligaclAEi da v é la r p a r lo a In ta raaaa aoaaialooa dal IMtado àa oaa mayor prodttool&i, a l oumpllmlaato a a t r lo to d# la# la y e s a o c la la s , a i patrlmoaxo l a i T laoo an iM# ju io io a de aproA lo qua aa in ic ia n po r a l M in is te r lo d e l Trabajo p o r c o - bro aa a a l ta a , y , por d ltia o » I w daraohos d a lo a traba ja d e - r a s en lo e oaeos on quo s a l a dlsouHaa prastaclsm os a c o n f e l - cae v i ta le s a I r r a n u c olabX as, qua p o lig re a p a r a rd io a s 1 # # - layaaooe de sua patronos o m ig o v a n o la , ospaoialzaante an lo s oasoa da IndamtsaelâcL por in fo r tu n le e d û t r a b a jo , dam- da a l abraro r ia d a ao mdzimo a a rv la lo m l a sooledad y e# dl#» no da l a mayor p ro taoo lda y r s o n p in a » 180 ffota# b ib lio a rd f jq a s a l&a Oonolttslcaiaar (1} ‘*1,00 Jaralo£5 c -3 ,l‘!uT'l*ŝ 5‘3ato dA Polltloa 8# l a Raviata da E stad ioa P a l i t lo o a , %o*6, pg.59,-* di’id , 1548. (2 ) Robsrtf; P l r a z P a t An, ”Ia O h re rc P a tro n a l y a l O antrol Obraro as l a In d a a tr ia " , R aviata da l a a a l t a d d a D are oho y C .P . , Cfaadarno H o ,1 0 ,La P a is ,1953» pag.BS. (3) Edgcnio Pérem B o tija , o p .o lt .p a g .6 0 . (4) O p .o l t . , pg .l« 181 B I B L I O a H A F I A (Imdiù# Aa Aatoraa oitaAoa y aom saltadaa) A ntakalata.D am lal a "TrataAa Aa LagiaXmci&i Aal T rabajo y Aa P r a v la ik d o e la l" , Baaaoa A iraa, 1941. ArgttoAao, AlciAaa - "H la to rla Oaaaral Aa B o liv ia " , La lm a,1922. B a la lla , Jaan - "Laaalonaa Aa Lag!alaoiAn Aal T raoajo", KaAûA, 1933. B araaait LoAovioo - "Bl B l r l t t o Aal lav o ro " , BilAn, 1939. Banm l K a r tis , Salvador - "ProaaAimlamto Laboral" ,Sagovla,1943. B oral, Umbarto y P a rg o laa l, P arrao io - " T ra tta to Al P l r i t t a M l Lavoro", 4 te so a , Padova, 1939. (Ba alAo pab lioaM ana aA i- oiAa p o a ta r ia r ) . Baan. DamAfBlo Aa - "Scbra OrganlaaolAn #r Coapatonola Aa l a J a - r ia A io o ita Aal T rabajo", MaAriA, 1939. OabaaAUaa. O a illa rao - "TrataAo Aa Daraoho la b o ra l" , Baoataa A iraa , 1949. . , Oabrara O lavar, ^omé a# - "B1 v ig a a ta Daraoho Prooaaal Aal Trm- bajo" (Botaa para aa aa ta d io ) Madrid, 1942. oa&o, O a illa rao J . - "ilgam aa oarao taraa qaa M ba to a a r l a M - ta r a LagialaciA a prooaaal a rg o a tla a Aal T rabajo", Toma aab ra T ribanalaa M l Trabajo Aal I n a t i t a t a Aa Daraaba Aal T rabajo Aa l a DaivaralM A a a l L i to r a l , Saata Pa. Pap. Argaatlma.1941 Oaja M Sagaro y Aharra Obraro- "La T rigéa laa O aafaraaoia Im- ta m a o iw a l Aal T rabajo",La Pam, 194o. O a rc a lo tt i , Praaoaaoe - 4 )iagaa# ia Aa l a H aalga", Tome I M La "Boalga" Aal o ita d a I n o t l t a to Aa Daraoho émX T rabajo ,S aata Pa. 1951. C a m a la t t i , Pranoaaoo - "B atadioa Aa Daraoho Prooaaal " ,Baaaaa A iraa, 1992. Oaaaa, A.D. - "Pnare Aal Trabajo*" -Toma oitaAo aobra Tribtm a- la a Aal Trabajo M l I n a t i t a to Aa Daraaho Aal T rabajo ,S aata Pa, 1941. , Oaaaia san ta lA , J . -"La JariadlooiA m Aal T rabajo", BaAriA,1920. Oam ajo s . . Alb a r t a - "Loa T ribanalaa Aal T rabajo an B o liv ia " , Toco o itado aobra T ribanalaa Aal T rabajo Aal I n a t i t a t o A a Daraoho Aal T rabajo , Santa Pa. 1951. O oatora, SAaarAo J . "Alganaa nooiomaa fbnM montalaa Aal Dara­ oho n o o a a a l Aal T rabajo", Tamo o itad o a obra T ribana laa Aal T rabajo Aal I n a t i t a to Aa Daraoho Aal T rabajo , Santa Po,1941. ChaoM Saooa, Manaal D. - "La raXaoidn Aa tra b a jo y l a ja r ia A i oiAa la b o ra l" (Booqaajo h ia t i r io o , Gomfaranoia) ,MaAriA.1949. Charaumt, M .J. - "Laa Analog!aa Aa l a JariapzaAanoa AAmimlatrm- t iv a a t Aa l a JariapraA anoa 01 V ila " , Ravaa Aa D ro it O iv ila , 1906. P a r ia . OhiovonAa,Joaé - "P rino ip loa M Daraoho P rooaaal C iv il" ,M adrid , 1925. 182 Demmrd#, OaÛM R. - "Im Qrgmnlmaolém de lo# frlboiioloo del Trobojo on YTonola". Tome o itado aobra T ribanalaa Aal Tro- bajo d a l I n a t i t a to da Daraoho Aal T rabajo , Santa fa,1941« Daapcmtfu, Lala A. - "La O anolllaalA n y a l A rb ltra ja aa lo a O oafllo toa O olaotlvoa da l T rabajo", Tamo o itad a aobra T ri­ bunal aa dal T rabajo dal I n a t i t a t o da Daraoho Aal T rabajo , Santa Fa, 1941# D aapontin, Lola A. - "£1 Daraoho Aal T rabajo , aa a rb la o ld a an Andrioa", Daanoa A iraa , 1947# D a ra a ll, ^ r i o L. - "Loa T ribanalaa Aal Trabajo on la ta o rs a y an l a p rd o tlo a " , Tone o itad o aobra T ribana laa Aal Tra» ̂ ba jo Aal I n a t i t a to 6a Daraoho Aal T rabajo , Santa P a,1941# D ias, J o l lo - ' OrganSa aoidn y fano ionan lan to Aa lo a T ribona- " lo a d a l Trabajo an V anaaaala", Tone o ita d o aobra Tribana­ la a d a l T rabajo d e l Z n a tl ta ta Aa Daraoho Aal Trabajo,San­ t a Pa, 1941#^ DaranA. Paul y «^aaaaand, H, - "T ra ité Aa B ro lt Aa T ra v a il" , P a r ia , 1947-50. Paméndaa Ocmaélas, T lo to r - "P rin o ip lo a fandaaan talaa d û Prooaao da l T raoajo", OviaAo, 1946. Taaia A oo to ra l. P a r r a r i , Pranoiaoo da - "Al Daraoho Aa H aû g a" . Tomo I Aa l a "Hualga" Aol o itado I n a t i t a to Aa Daraoho d a l T rabajo ,Santa Pa, 1 9 Î I . P array ra 0 . J r . , Antonio -*Da l a O onatitaol én Aa lo a Tribana­ la a d a l T rabajo an fbnoién Aa l a n a tu ra laaa da lo a c o n f l i t te a obraroa", Toco o itad o s obra T ribanalaa d a l T rabajo A û I n a t i t a to Aa Daraoho Aal T rabajo , Santa f a . 1941. H a u a ro la ,Ja a é - "La OolaboraoiAn ao o ia l an R iapanoaaériaa", Baenoa A ire s , 1943. O a lla r t f û c h . A lajandro - "Daraoho XapaSOl d a l Trabaja",B ae» o û o n a . 1936. Qaroia W iado, Oarloa - "TrataAo alam antal Aa Daraoho S a o la l" , f a d r id , 1948. Cbaap. Jaima - "Oomantarloa A l a Lay Aa JM ja io iaa ian to C iv il" , Madrid, 1943. Oaaatavino U, Dwa - "Laa haalgas an lataA oa UmlAoa Aa f a r t a - am érioa", Tooo I I da *La Haalga" Aal oitado I n a t i t a to A o Dorooho Aal T rabajo , Santa f a , 1951. Qéaas G rbanaja, s a i l i o y Haroa Qaamada, Yioanta - "Daraoho Pra- o w a l C iv il , Madrid, 1949. Gênas, Urlando - "La J a a t i e i a Aal T rabajo an a l B ra a il" , Tomo o itado sobro T ribunalaa del Trabajo Aal In a t i ta to da Daraoht d a l T rabajo , Santa f a , 1941. Rom ain fa rq e a a , Riga a l - "T ratado B lanantal Aa Daraoho A a l Trabaj o* ,Madrld ,1947. Hinojosa f a r ra r .J a a n do - "Zl fnjaioim m ianto m AI Daraoho Aal T rabajo - «adrlA , 1933. fn o o laa , F .G .J.O . - "Laa hnalgaa an Gran Dratafia".Tomo I I Aa "La Raélga" d û o itad o I n a t i t a to da DaraeW Aal T rabajo , Santa f a , 1951. f ro to a c h in , S m aato - "G aatién A irao ta , o o n o lliao ién y a r b l t r a - j a " , Tomo I Aa "La Hem la»" Aal I n a t i t a t o A a Daraoho Aal %ra- b a jo " . Santa f a , 1951. f ro to a o h in , Bm aato - "Oarao Aa L agialao ién d a l T rabaje",B - aa - nos A iraa, 1950. Jimanaa C arraaana, AlTTado - "P o litie n foonémloa para B A livla, pa ia da g ran rlqaaam y aaoaao d a a a rro llo " , T aaia A ootoral, 183 ■ a a n a , 1953 . Lêpas fmrvajm, Rami - "T ribanalaa r P ra o a d la la a te d a l Trabaj a " , Toaa o itado aobra T ribana laa d a l T rabajo d a l I n a t i t a to da Daraoho d a l T rabajo , Santa Pa, 1941. L l ta la , L aig i da - "Daraoho Prooaaal d a l T rabajo", 3 Tomoa Baa- no# A iraa , 1949. M artin Graniso,Latta y G m sdlas Rothvoaa, Mariano - "Daraoho S a o ia l" , Madrid, 1935. Maraval G ., Root or - " Im o r ta n o ia , aan tid o y v a lo r ja r id io o da l a Inapaooldn an a l Daraoho d a l T rabajo", R aviata da Tra­ b a jo , Madrid, A bril da 1942. Haasonl, 0 . - "In trodaaiona d a l D i r r i t t o C orpora tivo". Moaaadaa P ld a l, Pamatlno - "Mlamanto# da Daraoho P rooaaal 01- n i " , Madrid, 1935. Mandndam P ld a l. Jaan - "M agla tra tara d a l T rabajo , aapaotoa n a - t a r l a l a a y fo ra a la a " , O oafaranoia prananoiada m a l Oalaglo da Abogadaa da T alano ia , 1950. Manéndaa P ld a l, Jaan - "Daraoho Prooaaal S a o ia l" , H adrld,1950. Moaaa - "II D lr l t to d a l Lavora", S aaa a rl, 1923# Rlpparday, B.C. - "Ml Daraaho da Hbalga aa A laa#nla", Tamo I I da |X a Haalga" d a l o itad o I n a t i t a to da Daraoho da l T rabajo , Santa Pa, i R l . O ü e ia a In ta m a o io n a l d a l Trabajo - "Oanfaranoia d a l Trabajo da lo a Satadoa da Amdrloa", S an tiago da G hlla 1930. Pdraa B o tlja , Abgmi# - "Jaradoa da I n r a a a " , Saplamanto da P#- l i t l o a S ao ia l da la R aviata da BaMAlaa P o l i t le a a , Ho. d , Madrid, 1948. ' ^ Pdraa B o tlja , aaganio - "Baaaniaao an l a R alaaldn L aboral", D la- Pdraa mo I I da "La Haalga' Pdrâa*BÔiÎ3a^*B^â#mlo^-^"6arao da Daraoho d a l T rabajo", 2# a d l- o ldn , M adrid,^ 9 5 0 . Pdraa B o ti ja , Soganio - "11 Daraoho da l T raba ja ,C inoap to ,aab f- ta n tlv id a d y ra lao ionaa oon la a ra a ta n ta a dim o ip lln a a j a r i - d lo aa" , Madrid, 1947. Pdraa B o tlja , Sagenio y P alanoar, Maria - ," L a Pravanoidn da la a Aooidantaa d a l T rabajo", Madrid, 1934. Pdraa Patdn, Robarto - "11 Daraoho da H aalg i” (Aapaotoa r a la - eianadoa oon l a la g ia la o id n b o liv ia n a ) , Toao I I da "La M a l- e* dal oitado I n a t i t a to d a Daraoho d a l T rabajo , Santa Pa, 51. Pdraa Patdn, Robarto - "La Colaboraoidn O braro-Patronal y a l Ofmtrol Obraro an la In d a a tr ia " , R aviata da la fa o a lta d da Daraoho, Oaadarno Ho, 10, La Paa, 1953. Pdraa Patbn, Robarto - "P rin o ip lo a da Dwpaoho so o ia l y da Lagia­ lao id n d a l T rabajo", La Paa, 1946. Pdraa Sarrano, Joad - "La Organiaaoidn y a l Fdncionanianta da lo a T ribanalaa d a l T rabajo an la L agialao idn Ooaparada y an p o a ib la a p llo a o ld n a lapaSa", M av id , 1936. P io , Paol - "Tratado a lo n a n ta l d a L agialaoidn d a l T raba jo", P laaa , Manaal da l a - "Dairaoho Prooaaal C iv il BgpaBol", Madrid, 1943. P oblat Trcmooao, Moiada - "La * a g ia tra ta ra d a l Trmbajo an CbHa", 184 Tamo o itad o aobra T ribanalaa d a l T rabajo d a l I n a t i t a to da Daraoho d a l T rabajo , Santa Pa. 1941. P ob la t Pronaaao. Moiada - "La P b l l t io a A graria an fiiapanoaad- r io a " , M adrid, 1933. P ria to O aatro, Laanardo - "Daraoho P rooaaal C iv il" , Zaragoaa, 1946. P r ia to OaatTD, Laanardo -."Mmpoaioldn d a l Daraaho Prooaaal Ci­ v i l da Bapafia", Madrid, m S . Rdddi# O arloa M. - "Lea T ribanalaa d a l T rabajo an Caba, Tama o itado aobra T ribanalaa d a l Trabajo d a l I n a t i t a to da Dara­ oho d a l T rabajo , Santa Pa, 1941. Pamiraa Gronda, Joan D. - "Laa narmaa da prooadim ianto oonta- a ldaa an l a L agialaoidn Raoianal d a l T rabajo", Tamo o itad a aobra T ribanalaa d a l T rabajo db3L I n a t i t a to d a Daraoho d a l T rabajo , Santa Pa, 1941. R ivara, Jaan - "La avolaoidn da l a haalgn y da aa rdglman jm- r fd io o an IP ane ia" , Tamo H d a "La Maalga" d a l o itado l a a - t i ta to d n Daraaho d a l T rabajo , Santa Pa, 1951. San Mignal A rribaa, L aia - "La Inapaooidn dal Trabajo" ( I^ ^ a r- ta n o ia S ao ia l y arganlaaoidn a& nia ia tra tA val, M adrld.l99S. San Mignal A rribaa , Lnia - "La Inapaooidn dal T rabajo y l a P o B tlo a S a o ia l" , Raviata da B atadioa P o lit io o o , Caadorm* * 0 .9 , M adrid, 1951. Tiaaambaon, Mariano R. - "La Mapaooidm dél T rabajo y aa fbm- aidn an a l fb a ro d a l t ra b a jo " . Tamo o itado aobra T ribanalaa d a l T rabajo d a l I n a t i t a t o d a Daraoho d a l Trabajo,8%mba Pa, 1941. Tiaaambaon, Mariano R . - "Laa oontiandaa dal t r a b a jo y a l r a - g iaan ja r id io o para aa ao lao idn", Tomo o itad o aobra T rib a- a a la a d a l Trabajo d a l I n o t i to ta da Daraoho d a l T rabajo , Santa Pa, 1941. T rigo , Ootavio M.- "T ribanalaa d a l Trabajo" (Rdglaon m ajioaao), Tomo o itad o aobra T ribana laa d a l T raoajo dal I n a t i t a to da Daraoho d a l T rabajo , Santa Pa, 1941. Traaga U rbina, A lbarto - "Daraoho Birooaaal d a l T rabajo", 4 To­ moa, Mdzioo, 1941. U naain, Alajandro M. - "H aaatraa p aa ib illd ad aa para Im planM r û Paaro d a l Trabajo" Tomo o itad o aobra T ribanalaa doL Tra­ bajo dal I n a t i t a to da Dwaoho d a l T rabajo , Santa Pa,r>1941. Paldaa, T ioanta - "Raava oompilaoidn da Layaa d a l T rabajo y da P rav ia idn Sooial" (B d liv ia ) , La P as, 1949. Zorraqpin Boom, R icardo - "La fanoidn da j a a t i d a an a l BaraMo In d ian a" , Baanoa A iraa, 1948. — ooOoo—