Aviso: para depositar documentos, por favor, inicia sesión e identifícate con tu cuenta de correo institucional de la UCM con el botón MI CUENTA UCM. No emplees la opción AUTENTICACIÓN CON CONTRASEÑA
 

Flos campi et lilium convallium. Tercera interpretación del lirio en la iconografía de La Anunciación en el Trecento italiano a la luz de fuentes patrísticas y teológicas

dc.contributor.authorSalvador González, José María
dc.date.accessioned2023-06-19T13:24:03Z
dc.date.available2023-06-19T13:24:03Z
dc.date.issued2014-05
dc.description.abstractEl presente artículo (que complementa otros dos trabajos previos de nuestra autoría) propone interpretar el ramo de lirios en las imágenes medievales de La Anunciación según dos significados dogmáticos, cristológico y mariológico, esencialmente interrelacionados. Contradiciendo las “explicaciones” convencionales de dicha flor en esa escena mariana, fundamos nuestra propuesta en múltiples y concordantes testimonios de prestigiosos Padres de la Iglesia y teólogos medievales, al glosar la bíblica frase Ego sum flos campi et lilium convallium. Tan lírica expresión es vista por esos autores como una clara metáfora que identifica a Cristo, Hijo de Dios encarnado, y que, por tal motivo, alude de rebote también a María, en cuyo seno virginal se verifica la encarnación de Dios Hijo. Así, basándonos en la sólida tradición patrística y teológica sobre la referida frase bíblica, nos atrevemos a interpretar el ramo de lirios en las imágenes de La Anunciación –ilustradas aquí por nueve pinturas del Trecento italiano— como una doble metáfora, que significa al mismo tiempo la sobrenatural encarnación humana de Dios Hijo y la virginal maternidad divina de María. [ABSTRACT] This paper (which complements two previous works of our authorship) proposes to interpret the bouquet of lilies in medieval images of The Annunciation in two essentially intertwined dogmatic meanings, related to Christology and Mariology. Contradicting conventional "explanations" of such flower in this Marian scene, we found our proposal in many and consistent testimony of some prestigious Church Fathers and medieval theologians, glossing the biblical sentence Ego sum flos campi et lilium convallium. Such lyrical expression is seen by those authors as a clear metaphor that identifies Christ, the incarnate Son of God, and that, as such, also refers to Mary, in whose virginal womb the Son of God's incarnation is produced. Thus, based on the solid patristic and theological tradition on this biblical sentence, we dare to interpret the bouquet of lilies in paintings of the Annunciation (illustrated here by nine paintings of the Italian Trecento) as a double metaphor, which means both the supernatural human incarnation of God the Son and the virginal divine motherhood of Mary.
dc.description.departmentDepto. de Historia del Arte
dc.description.facultyFac. de Geografía e Historia
dc.description.refereedTRUE
dc.description.statuspub
dc.eprint.idhttps://eprints.ucm.es/id/eprint/25488
dc.identifier.issn2254-8718
dc.identifier.relatedurlhttp://capire.es/eikonimago/index.php/eikonimago/article/view/105/184
dc.identifier.urihttps://hdl.handle.net/20.500.14352/33542
dc.issue.number5
dc.journal.titleEikón Imago
dc.language.isospa
dc.page.final96
dc.page.initial75
dc.publisherGrupo de Investigación CAPIRE, Universidad Complutense de Madrid
dc.rights.accessRightsopen access
dc.subject.cdu7.033
dc.subject.cdu7.046:27-312.47
dc.subject.keywordArte medieval
dc.subject.keywordIconografía
dc.subject.keywordLa Anunciación
dc.subject.keywordMariología
dc.subject.keywordCristología
dc.subject.keywordPatrística
dc.subject.keywordPintura italiana del Trecento
dc.subject.keywordMedieval art
dc.subject.keywordIconography
dc.subject.keywordThe Annunciation
dc.subject.keywordMariology
dc.subject.keywordChristology
dc.subject.keywordPatristics
dc.subject.keywordTrecento Italian painting
dc.subject.ucmHistoria
dc.subject.ucmHistoria medieval
dc.subject.ucmArte gótico
dc.subject.ucmArte medieval
dc.subject.ucmIconografía
dc.subject.ucmReligión (Humanidades)
dc.subject.ucmCristianismo
dc.subject.ucmTeología
dc.subject.unesco55 Historia
dc.subject.unesco5504.03 Historia Medieval
dc.subject.unesco5506.02 Historia del Arte
dc.subject.unesco5506.02 Historia del Arte
dc.subject.unesco5505.05 Iconografía
dc.subject.unesco5101.10 Religión
dc.subject.unesco5506.21 Historia de las Religiones
dc.titleFlos campi et lilium convallium. Tercera interpretación del lirio en la iconografía de La Anunciación en el Trecento italiano a la luz de fuentes patrísticas y teológicas
dc.typejournal article
dc.volume.numberVol 3
dcterms.referencesFuentes ALVAREZ CAMPOS, Sergio, Corpus Marianum Patristicum, Burgos, Aldecoa, 1970-1981, 7 vols. AMBROSIO, SANTO, De Spiritu Sancto, Liber II, 49. PL 16, 750-751. BERNARDO, SANTO, In Adventu Domini. Sermo Primus, 11. En Obras completas de San Bernardo. Edición bilingüe promovida por la Conferencia Regional Española de Abades Cistercienses, vol. III. Sermones litúrgicos (1º), Madrid, La Editorial Católica, Col. BAC, 1985, p. 68). BERNARDO, SANTO, In Adventu Domini. Sermo Secundus. En Obras completas de San Bernardo. Edición bilingüe promovida por la Conferencia Regional Española de Abades Cistercienses, vol. III. Sermones litúrgicos (1º), op. cit., 1985, p. 74). BERNARDO, SANTO, Sermones sobre el Cantar de los Cantares, Sermo XLVII, I, 3. En Obras completas de San Bernardo. Edición bilingüe, op. cit., Vol. V. Sermones sobre el Cantar de los Cantares, 1984, p. 616). BERNARDO, SANTO, De Annuntiatione Beatae Mariae. Sermo III. PL 183, 396. En Obras completas de San Bernardo. Edición bilingüe, op. cit., Vol. III. Sermones Litúrgicos (1º), 1985, p. 684). Biblia Sacra iuxta Vulgatam Clementinam. Nova editio (Logicis partitionibus aliisque subsidiis ornata a Alberto Colunga et Laurentio Turrado), Madrid, La Editorial Católica, Biblioteca de Autores Cristianos, 12ª edición, 2005, p. 1011. BUENAVENTURA, SANTO, De Annuntiatione B. Virginis Mariae. Sermo II. En Obras de San. Buenaventura. Edición bilingüe. Vol. IV. Teología mística, Madrid, La Editorial Católica, Col. BAC, 1953, p. 621-622. BUENAVENTURA, SANTO, De Assumptione B. Virginis Mariae. Sermo V. En Obras de San Buenaventura, op. cit., Canticum Canticorum Salomoni, 2, 1. En En Biblia Sacra iuxta Vulgatam, op. cit., p. 614. FORTUNATO DE AQUILEA, Commentarii in Evangelia I. En ALVAREZ CAMPOS 1974, vol. III: 20. HIPÓLITO ROMANO, De benedictionibus patriarcharum 1. En Sergio ALVAREZ CAMPOS, Corpus Marianum Patristicum, Burgos, Aldecoa, 1970, vol. I, p. 61). ILDEFONSO DE TOLEDO, SANTO, De itinere deserti, 30. En ALVAREZ CAMPOS 1981, vol. VI: 474. JERÓNIMO, SANTO, Epistula 22, 19. PL 22, 406. JUAN DAMASCENO, SANTO, Homilia II In Nativitatem B.V. Mariae, 7. PG 96, 691. MÁXIMO DE TURÍN, SANTO, Homilia XXXIX. PL 57, 310. PEDRO DAMIAN, SANTO, Sermo XLVI. III. In Nativitate Beatissimae Virginis Mariae (VIII Sept.). PL 144, 754. PSEUDUS AUGUSTINUS, In Natali Domini 1. En ALVAREZ CAMPOS 1981, vol. VI: 260. ROMANO EL MELODA, SANTO, Hymnus 12, 6. En ALVAREZ CAMPOS 1979, vol. IV/2: 129-130). VENANCIO FORTUNATO, Caput VII. In laudem sanctae Mariae Virginis et matris Domini. PL 88, 276-284. VORÁGINE, Santiago de la, La Leyenda Dorada (Traducción del latín: Fray José Manuel Macías), Madrid, Alianza Editorial, Col. Alianza Forma, 29-30, 1990, 2 vols. Bibliografía BOVER, José María, La Asunción de María. Tratado teológco y antología de textos, Madrid, La Editorial Católica, Col. BAC, 1947, p. 25 y 136. SALVADOR GONZÁLEZ, José María, “Flos de radice Iesse. Aproximación hermenéutica al motivo del lirio en la pintura gótica española de La Anunciación a la luz de fuentes patrísticas y teológicas”, Eikón / Imago, 4, julio-diciembre 2013, Madrid, Universidad Complutense de Madrid, p. 183-222. SALVADOR GONZÁLEZ, José María, “In virga Aaron Maria ostendebatur. Nueva interpretación del ramo de lirios en La Anunciación gótica española a la luz de fuentes patrísticas y teológicas” (artículo en proceso de arbitraje en una revista académica).
dspace.entity.typePublication
relation.isAuthorOfPublication1ecbcb60-bcc0-4452-9c93-ebef0b00801c
relation.isAuthorOfPublication.latestForDiscovery1ecbcb60-bcc0-4452-9c93-ebef0b00801c

Download

Original bundle

Now showing 1 - 1 of 1
Loading...
Thumbnail Image
Name:
105-556-1-PB.pdf
Size:
2.49 MB
Format:
Adobe Portable Document Format

Collections